Tân Thủ tướng Pháp Bayrou đối mặt với cuộc chiến ngân sách trước Quốc hội Pháp đầy chia rẽ

Tân Thủ tướng Pháp François Bayrou vào hôm thứ Sáu (13/12) đã ví von thử thách mà ông sẽ phải đối mặt là một dãy núi “Himalaya”, ám chỉ những khó khăn mà ông sẽ phải vượt qua để giải quyết thâm hụt ngân sách của đất nước. Phản ứng thờ ơ lạnh nhạt từ các đối thủ càng làm nổi bật mức độ gian nan mà ông sẽ phải đương đầu.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trước đó đã bổ nhiệm ông Bayrou, một chính trị gia trung dung, giữ cương vị Thủ tướng, giao phó trọng trách lèo lái nước Pháp vượt qua cuộc khủng hoảng chính trị thứ hai chỉ trong vòng nửa năm. Ông Bayrou, sẽ kế nhiệm ông Michel Barnier, vị Thủ tướng từng bị các nhà lập pháp hạ bệ vào tuần trước vì cố gắng thông qua ngân sách cắt giảm chi phí cho năm 2025.

Là một chính khách giàu kinh nghiệm, từng ba lần tranh cử trở thành tổng thống Pháp, ông Bayrou từ lâu đã cảnh báo cử tri về sự phung phí trong tài chính công của Pháp. Nhưng giờ đây, ông Bayrou đang phải đối mặt với một Quốc hội bất ổn với đầy chia rẽ, chính nơi đã từng hạ bệ ông Barnier. Ngoài ra, mối quan hệ gần gũi giữa ông với Tổng thống Macron, chính trị gia cũng đang phải đối mặt với những bất mãn sâu sắc từ cử tri, cũng có thể trở thành một bất lợi cho ông.

Trong bài phát biểu chia sẻ sân khấu với người tiền nhiệm Barnier vào hôm thứ Sáu (13/12), ông Bayrou thừa nhận thử thách to lớn trước mắt.

“Không ai hiểu rõ hơn tôi mức độ tình hình khó khăn…Tôi hoàn toàn ý thức được ngọn núi Himalaya đang sừng sững trước mặt. Tôi tin rằng vấn đề về thâm hụt và nợ công không chỉ là một bài toán tài chính, mà còn là một vấn đề đạo đức“, ông Bayrou thẳng thắn chia sẻ lập trường.

Những nỗ lực nhằm kiểm soát thâm hụt, dự kiến sẽ vượt mức 6% tổng sản phẩm quốc nội vào cuối năm, chính là tâm điểm của cơn khủng hoảng chính trị kéo dài ở Pháp.

Cuộc khủng hoảng âm ỉ này không chỉ khiến ngoại giới dấy lên nghi ngờ về việc liệu Tổng thống Macron có thể hoàn thành nhiệm kỳ thứ hai của mình đến năm 2027 hay không, mà còn đẩy chi phí vay mượn của quốc gia tăng cao và để lại khoảng trống quyền lực ngay tại trung tâm châu Âu, trong bối cảnh ông Donald Trump chuẩn bị quay trở lại Nhà Trắng để trở thành Tổng thống thứ 47 của Hợp Chúng Quốc Hoa Kỳ.

Ưu tiên hàng đầu hiện giờ của ông Bayrou là thông qua một đạo luật đặc biệt để gia hạn ngân sách năm 2024, trong khi một cuộc chiến khốc liệt hơn về vấn đề ngân sách năm 2025 đang chờ đợi vào đầu năm sau.

Phát biểu trước các phóng viên, ông Bayrou nhấn mạnh mong muốn hành động nhanh chóng, nhưng thực tế là sự chia rẽ sâu sắc trong chính trường Pháp có thể khiến ngay cả nhiệm vụ cơ bản như thành lập nội các cũng trở nên phức tạp và kéo dài.

Phe Xã hội, bất mãn vì Tổng thống đã phớt lờ lời kêu gọi lựa chọn một Thủ tướng cánh tả mà thay vào đó lại chọn một “người của Macron“. Phe Xã hội tuyên bố sẽ không tham gia liên minh của ông Bayrou, và họ thậm chí cảnh báo rằng có thể tìm cách lật đổ ông nếu ông cố gắng thúc đẩy thông qua ngân sách.

Phe trung hữu ủng hộ ông Barnier tỏ ra thận trọng hơn, cho biết họ sẽ đợi xem các đề xuất của ông Bayrou trước khi quyết định có tham gia hay không, trích lời bà Laurent Wauquiez, lãnh đạo nhóm Cộng hòa Hữu tại Quốc hội, đăng tải trên mạng xã hội X.

Các lãnh đạo Đảng cực tả nước Pháp Không Gục Ngã tuyên bố sẽ tìm cách loại bỏ ông Bayrou ngay lập tức, trong khi lãnh đạo Đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia (RN) lại tỏ ra mềm mỏng hơn, cho biết họ sẵn sàng dành cho ông cơ hội.

Nhiệm vụ bất khả thi?

Ông François Bayrou, người sáng lập Đảng Phong trào Dân chủ (MoDem), vốn là một phần của liên minh cầm quyền do Tổng thống Macron lãnh đạo từ năm 2017, đồng thời giữ cương vị thị trưởng lâu năm của thị trấn Pau thuộc miền tây nam nước Pháp. Chính gốc gác mộc mạc này đã góp phần định hình phong cách chính trị của ông.

Những phản ứng trái chiều đối với quyết định bổ nhiệm ông Bayrou cho thấy ông sẽ phải sống trong tình trạng “ngày qua ngày” chịu sự giám sát nghiêm ngặt từ các đối thủ chính trị của Tổng thống Macron trong tương lai gần. Nhiệm kỳ Thủ tướng chỉ kéo dài ba tháng của ông Barnier là nhiệm kỳ ngắn nhất trong lịch sử hiện đại của nước Pháp.

Tổng thống Macron hy vọng rằng ông Bayrou có thể thuận lợi vượt qua các cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm ít nhất cho đến tháng Bảy, thời điểm nước Pháp có thể tổ chức bầu cử quốc hội mới. Nhưng để chống chọi đến thời điểm đó sẽ không dễ dàng.

Một thử thách lớn sẽ nhanh chóng xuất hiện khi các cuộc đàm phán về dự luật ngân sách năm 2025 được dự kiến bắt đầu vào tháng Giêng.

Dự luật của ông Barnier, đặt mục tiêu tiết kiệm 60 tỷ euro (63 tỷ USD) nhằm trấn an các nhà đầu tư lo ngại về thâm hụt của Pháp, đã bị phe cực hữu và liên minh phe cánh tả chỉ trích là quá hà khắc. Việc chính phủ thất bại tìm ra lối thoát khỏi tình trạng bế tắc đã đẩy chi phí vay mượn của Pháp tăng cao.

Giám đốc nghiên cứu của XTB, bà Kathleen Brooks, cho biết quyết định bổ nhiệm ông Bayrou khó có khả năng tạo ra tác động lớn đến trái phiếu của Pháp. Tuy nhiên, bà Brooks cũng lưu ý rằng chỉ số chứng khoán CAC 40 của Pháp đang kém xa so với cổ phiếu Đức với khoảng cách 3 thập kỷ. 

“Với việc nước Pháp vẫn chìm trong hỗn loạn chính trị, việc thu hẹp khoảng cách này là một cuộc chiến đầy gian nan, ngay cả khi có một tân Thủ tướng“, bà Brooks nhận xét.

Tổng thống Macron từng bổ nhiệm ông Bayrou giữ cương vị Bộ trưởng Tư pháp vào năm 2017, nhưng ông đã từ chức chỉ vài tuần sau đó vì dính líu tới một cuộc điều tra cáo buộc đảng của ông thuê mướn phụ tá nghị viện một cách gian lận. Vào đàu năm nay, ông Bayrou đã được tuyên trắng án trong vụ án cáo buộc gian lận này.