Thái Lan hồi hương người Duy Ngô Nhĩ: Mỹ nhiều lần đề xuất tái định cư cho họ

Hôm thứ Sáu (7/3), Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết trước khi Thái Lan trục xuất 40 người Duy Ngô Nhĩ về Trung Quốc, trong 10 năm qua Hoa Kỳ và các quốc gia khác đã nhiều lần đề xuất với Thái Lan tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ tại Thái Lan.

• Bộ trưởng Thái Lan: Trục xuất người Duy Ngô Nhĩ về TQ để tránh bị ĐCSTQ trả đũa

Theo hãng thông tấn AP, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết trong nhiều năm, Hoa Kỳ đã làm việc với Thái Lan để tránh tình huống này xảy ra, bao gồm nhiều lần đề nghị tái định cư người Duy Ngô Nhĩ ở các quốc gia khác, đôi khi bao gồm cả Hoa Kỳ.

Ngày 27/2, một nhóm ít nhất 40 người đàn ông Duy Ngô Nhĩ bị giam giữ tại Thái Lan trong hơn 10 năm đã bị trục xuất về Trung Quốc. Những người đàn ông này được cho là những người cuối cùng trong số hơn 300 người Duy Ngô Nhĩ trốn khỏi Trung Quốc bị chính quyền Thái Lan giam giữ vào năm 2014 bị trục xuất về nước.

Hôm thứ Hai (ngày 3/3), Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Phumtham Wechayachai cho biết, không có quốc gia nào đưa ra bất kỳ lời đề nghị cụ thể nào để tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ.

“Chúng tôi đã chờ hơn 10 năm, và tôi đã nói chuyện với nhiều quốc gia lớn, nhưng không ai nói chắc chắn với tôi”, ông nói với các phóng viên. Ông cho biết, nếu một quốc gia thứ 3 thực sự hứa sẽ tiếp nhận họ, thì họ cũng nên đàm phán với Trung Quốc (ĐCSTQ), và hoan nghênh Thái Lan gửi họ đến đất nước họ.

Ông Phumtham đã không làm trong chính phủ từ năm 2006 cho đến giữa năm 2023.

Trong khi đó, một quan chức của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết Hoa Kỳ đã đề nghị tái định cư 48 người Duy Ngô Nhĩ này. “Hoa Kỳ đã làm việc với Thái Lan trong nhiều năm để tránh tình trạng này, bao gồm cả việc liên tục và nhiều lần đề nghị tái định cư người Duy Ngô Nhĩ ở các quốc gia khác, bao gồm cả Hoa Kỳ”, quan chức Mỹ cho biết nhưng yêu cầu không nêu tên.

Theo các nguồn tin cho biết, những đề xuất này không được Thái Lan tiếp nhận vì lo ngại về sự bất đồng với Trung Quốc. Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Thái Lan và hai nước có quan hệ kinh doanh chặt chẽ.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ chỉ trích quyết định của Thái Lan là vi phạm cam kết của nước này đối với Công ước của Liên hợp quốc về chống tra tấn. Bộ này cho biết, Hoa Kỳ và các quốc gia khác có thể cung cấp quyền tị nạn cho người Duy Ngô Nhĩ, mà không cần sự cho phép của Bắc Kinh.

Bộ Ngoại giao cho biết, các quốc gia có nghĩa vụ đảm bảo rằng những cá nhân có nguy cơ bị đàn áp hoặc tra tấn không bị cưỡng bức hồi hương, và không được đàm phán với các quốc gia đàn áp.

Bộ Ngoại giao cho biết thêm rằng trong nhiều năm qua, nhiều đồng minh và đối tác đã tham gia vào các chương trình tái định cư. Các nguồn tin cho biết, Canada đã tiếp cận Thái Lan với đề xuất tái định cư người Duy Ngô Nhĩ. Có nguồn tin cho biết, Úc cũng đưa ra đề xuất tương tự.

Trong một tuyên bố hôm thứ Năm (6/3), Thứ trưởng Ngoại giao Thái Lan Russ Jalichandra nói rằng nước này có thể phải đối mặt với sự trả đũa từ Trung Quốc (ĐCSTQ). Điều này sẽ ảnh hưởng đến sinh kế của nhiều người dân Thái Lan, đồng thời nói thêm rằng việc đưa nhóm người này về Trung Quốc là lựa chọn tốt nhất.

Năm 2014, có hơn 300 người Duy Ngô Nhĩ đã bị bắt giữ tại Bangkok sau khi chạy trốn từ Trung Quốc sang Thái Lan. Năm 2015, Thái Lan đã cưỡng chế hồi hương 109 người trong số họ về Trung Quốc, gây ra sự phản đối mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế.

Các chuyên gia nhân quyền của Liên Hợp Quốc nói rằng nhóm này sẽ có nguy cơ bị tra tấn, ngược đãi và “tổn hại không thể khắc phục” nếu trở về Trung Quốc, và việc trục xuất họ đã vấp phải sự lên án rộng rãi.

Sau vụ trục xuất, cơ quan tị nạn của Liên Hợp Quốc cho biết trong một tuyên bố rằng họ đã nhiều lần bị chính quyền Thái Lan từ chối tiếp cận nhóm này.

Theo một nguồn tin, việc cơ quan tị nạn của Liên Hợp Quốc không tiếp cận được người Duy Ngô Nhĩ có nghĩa là họ không thể được xử lý như những người xin tị nạn, làm trì hoãn khả năng tái định cư của họ và khiến họ bị mắc kẹt trong trại giam.

Ngoài ra, 173 người khác, chủ yếu là phụ nữ và trẻ em, được đưa đến Thổ Nhĩ Kỳ. 53 người còn lại bị giam giữ tại cơ quan di trú Thái Lan, trong đó có 5 người đã chết trong khi bị giam giữ, gồm 2 trẻ em.

Khi ĐCSTQ yêu cầu Thái Lan hồi hương 48 người Duy Ngô Nhĩ cuối cùng, 5 người đã bị kết án vì trốn khỏi nhà tù và 3 người không rõ tung tích. Cuối cùng, 40 người Duy Ngô Nhĩ bị cưỡng bức hồi hương về Trung Quốc, gây ra sự lên án của quốc tế.

Các nhóm nhân quyền cáo buộc Trung Quốc đàn áp tràn lan người Duy Ngô Nhĩ, một nhóm sắc dân thiểu số chủ yếu theo đạo Hồi với khoảng 10 triệu người ở vùng Tân Cương phía tây bắc của nước này.

• Gần 500.000 sản phẩm hàng giả Trung Quốc bị thu giữ tại kho hàng Thái Lan

Bình Minh (t/h)