Quốc hội Ukraine: Vẫn không đủ phiếu để đặt vấn đề ra luật cấm UOC

Khi được truyền hình của đài RFE/LE hỏi tại sao dự luật cấm Giáo hội Chính thống Ukraine UOC đã được thảo luận rất lâu rồi mà chưa có tiến triển, Chủ tịch Quốc hội Ukraine Ruslan Stefanchuk giải thích là vì chưa vận động được đủ số đại biểu ủng hộ. Ông nói, “dường như vẫn chưa có đủ 226 phiếu bầu xung quanh một đạo luật lập pháp quan trọng như vậy. Đưa nó ra sàn, thất bại chỉ để làm hài lòng Liên bang Nga,” và không đạt được mục tiêu pháp lý và chính trị.

• Video của kênh Đài Tự do RFE/LE phỏng vấn ông Ruslan Stefanchuk, đoạn 26:34 nói về tại sao vấn đề dự luật cấm UOC có lâu rồi nhưng vẫn không được đưa ra Quốc hội:

Tuy UOC là giáo hội có từ đầu thuộc niềm tin Chính thống (Orthodox) ở Ukraine, nhưng chính khách Ukraine muốn dựng lập giáo hội mới mang tên OCU, thành lập tháng 12/2018. Kể từ khi chiến tranh nổ ra tháng 2/2022, UOC đã nhanh chóng tuyên bố kết thúc mọi quan hệ với Giáo hội Chính thống Nga ROC để trở thành một giáo hội độc lập. Mối quan hệ phụ thuộc vào Nga của giáo hội ở Ukraine là có truyền thống từ thế kỷ 17, thời Sa hoàng còn tại vị. Tuy nhiên, giới chức chính quyền vẫn nhắc lại quan hệ này, thậm chí thường gọi UOC là thuộc Thượng phụ Moskva trên các phương tiện truyền thông, và các hoạt động đàn áp UOC hiện đang diễn ra ở Ukraine.

Những đàn áp này trên thực tế đang diễn ra khi không có luật hậu thuẫn rõ ràng. Một số chính quyền địa phương đã từng đưa ra các quy định để cấm hoạt động của UOC, nhưng đã bị chính quyền ở Kiev trung ương cho rằng đó là vi hiến, vì địa phương không có khả năng ban hành các luật cấm các nhóm tín ngưỡng, đặc biệt là các nhóm tín ngưỡng đang được đăng ký hợp pháp đúng theo luật nhà nước.

Trong bối cảnh đó, từ cuối năm ngoái cho đến nay, đã bắt đầu có các xúc tiến để đưa ra trước Quốc hội Ukraine một dự luật, từ đó ký thành luật chính thức cấm UOC. Hồi đầu năm, ông Zelensky đã nói về cái mà ông miêu tả là “độc lập tinh thần” với lập luận rằng người Ukraine cần giáo hội riêng của mình chứ không liên quan gì đến bất kỳ ai khác.

Phóng viên hỏi: “Đã có đề cập và nhu cầu gấp rút để có được dự luật cấm các hoạt động của UOC. Tại sao dự luật đó vẫn chưa được đưa ra.”

Ông Stefanchuk: “…Quốc hội là một cơ chế đưa ra các quyết định tập thể. Và đối với tôi, dường như vẫn chưa có đủ 226 phiếu bầu xung quanh một đạo luật lập pháp quan trọng như vậy. Đưa nó ra sàn [Quốc hội], thì thất bại chỉ để làm hài lòng Liên bang Nga, đơn giản là vô nghĩa và vô trách nhiệm về mặt pháp lý và chính trị.”

Theo ông Stefanchuk, thời gian qua đã liên tục có các vận động cho dự luật này, nhưng số người ủng hộ trong Quốc hội vẫn là quá thấp, do đó nếu đưa dự luật ra bây giờ thì nó rất có thể sẽ không được thông qua. Có những tranh cãi quanh vấn đề này, thậm chí ngay cả “trong nội bộ Đảng đầu tớ của Nhân Dân” và ngay cả trong những người thuộc phe đảng khác nhưng “tự cho là người yêu nước.”

Lưu ý rằng trong bối cảnh chính trị Ukraine, “người yêu nước” là nói về người theo chủ nghĩa dân tộc. Ví như Stepan Bandera, một người ngả theo Đức Quốc xã thời Đại Thế chiến II, là một nhân vật tiêu biểu cho cách hiểu “yêu nước” này.

Ông thừa nhận, “làm sao có thể tiến xa được khi ngay trong nhóm mà chúng ta nói đến ấy, có những người trước là tu sĩ của Giáo hội này,” và ông nói rằng “ngay khi vận động được đủ số 226 phiếu, thì Hội đồng sẽ lập tức đệ trình dự luật.”

Giáo hội mới OCU, thành lập vào thời Tổng thống Petro Poroshenko, người lên nắm giữ chức vị này sau sự kiện đảo chính Maidan 2014. OCU đã từng ra mặt ủng hộ tổng thống trong kỳ tranh cử 2019. Hiện nay, tuy được hậu thuẫn của chính quyền, nhưng OCU không được lòng dân Ukraine như những gì tuyên bố trên truyền thông nước này.

Các hình ảnh cho thấy các sự kiện do UOC tổ chức, kể cả những sự kiện khá thông thường, đều có tín đồ, hàng ngàn tín đồ tham gia. Trong khi đó, cái gọi là sự kiện do chính quyền và OCU kết hợp tổ chức, thì hầu như không thấy tín đồ tham dự.

• Đám đông Tín đồ Kitô Ukraine đã đặt chân tới Tu viện Pochaev sau 1 tuần đi bộ — hàng vạn người tham gia sự kiện hành hương hàng năm của UOC.
• Nhà nước Ukraine tổ chức cầu nguyện vắng vẻ khi cấm hàng ngàn tín đồ UOC hành hương — cùng quãng thời gian đó, sự kiện cầu nguyện cho Ukraine thì vắng vẻ cực kỳ, chỉ có các quan chức và binh lính.
• Chính quyền Ukraine tổ chức hòa nhạc ngày “Lễ Đức Mẹ An Giấc” ở bảo tàng “Pechersk Lavra” — Khuôn viên của tu viện lịch sử nghìn năm —Tu viện Các hang động Kiev, biểu tượng của Chính thống Giáo— được chuyển thành “bảo tàng” và dùng cho các mục đích “yêu nước”, xa rời nguyên phong cách truyền thống của Kitô Giáo.

Theo một thông báo gần đây của chính quyền thành phố Kiev, một đề xuất đang được duyệt bởi Hội đồng Thành phố nhằm xóa bỏ 74 nhà thờ của UOC. Nếu quyết định này được thông qua, các cơ sở thờ tự này sẽ bị dỡ bỏ hoặc chuyển sang cho OCU, hoặc chuyển sang sử dụng với mục đích khác.

Ngoài lý do dự luật cấm UOC không được lòng dân, thậm chí bị phản đối ngay trong nội bộ đảng phái của ông Zelensky, thì ông Stefanchuk còn nói rằng việc đụng tới tín ngưỡng lâu đời như UOC sẽ bất lợi cho những mong muốn gia nhập EU, liên minh thường đòi hỏi các thành viên phải tôn trọng một số giá trị quan như tự do tín ngưỡng.

Ông nói, “tôi muốn nhắc nhở một chút… quãng tháng 10 tới chúng ta dự kiến sẽ có những quyết định rất quan trọng về tích hợp với EU,” và chính quyền Kiev cần “tập trung vào hoàn thành 7 bắt buộc và khuyến cáo mà Ukraine cần phải làm liên quan đến EU.”

• Nghị sĩ Mỹ Rand Paul, thành viên Đảng Cộng hòa: “Ukraine cấm các đảng chính trị, xâm chiếm nhà thờ, họ bắt giam các linh mục, cho nên, đó không phải là chế độ dân chủ, đó là chế độ tham nhũng.” Lời tuyên bố này đưa ra trước khi ông Zelensky tới gặp các nhà lập pháp lưỡng đảng, vận động cho khoản 24 tỷ đô la viện trợ:

Theo như giới thiệu trên kênh của Đài Tự do RFE/LE, luật sư chuyên nghiệp Ruslan Stefanchuk là nhân vật số hai trong đảng Người đầy tớ của Nhân dân, sau người đứng đầu là Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, và ông Stefanchuk trở thành Chủ tịch Verkhovna Rada Quốc hội vào tháng 10/2021 là sau những đấu tranh gay gắt với người tiền nhiệm Dmytro Razumkov.