Tổng thống Obama bị Quốc hội bác phủ quyết dự luật 11/9

Quyết định phủ quyết của Tổng thống Obama về dự luật cho phép các gia đình nạn nhân trong vụ khủng bố 11/9 có thể kiện chính phủ Ả Rập Saudi đã bị Quốc hội Mỹ bác bỏ trong phiên bỏ phiếu hôm thứ Tư (28/9). Điều này nghĩa là dự thảo đã trở thành luật. 

New York Times đưa tin, với kết quả bỏ phiếu ở Thượng Viện là 97-1 và Hạ Viện, 348 -77, Quốc hội Mỹ đã nhất trí thông qua luật có tên gọi Công lý chống Hành động Khủng bố (JASTA), bất chấp sự phản đối của chính quyền Obama. Đây là lần đầu tiên quyết định phủ quyết của ông Obama bị bác bỏ.

Theo luật mới này, tư pháp Mỹ có quyền tịch thu tài sản của Ả Rập Saudi để bồi thường cho gia đình nạn nhân vụ khủng bố. Trong khi đó Ả Rập Saudi doạ họ sẽ bán tháo hàng trăm tỷ đô la trái phiếu, cổ phiếu của Hoa Kỳ.

15 trong số 19 tên không tặc trong vụ tấn công 11/9 khiến 3.000 người Mỹ thiệt mạng có quốc tịch Ả Rập Saudi. Chính phủ Saudi nhấn mạnh rằng họ không liên quan gì đến vụ khủng bố này, và uỷ ban điều tra cũng không tìm thấy bằng chứng chứng minh lãnh đạo vương quốc này đã chi tiền cho khủng bố. Tuy nhiên uỷ ban này để ngỏ khả năng có một số quan chức Saudi đã đóng vai trò nào đó.

New York Times cho hay Tổng thống Obama, người phủ quyết dự thảo này hồi tuần trước, đã tức giận nói rằng các nhà làm luật đã “phạm sai lầm” và sẽ “tạo một tiền lệ nguy hiểm”.

“Họ đã phạm sai lầm và tôi hiểu tại sao chuyện này lại xảy ra“.

“Đây là một ví dụ của việc tại sao, có đôi khi bạn phải làm điều khó khăn. Và nói thẳng ra, tôi hy vọng Quốc hội đã chọn làm điều khó khăn. Tôi không ngờ kết quả lại như thế này. Bởi vì nếu bạn bị xem là đang bỏ phiếu chống lại quyền lợi của những gia đình nạn nhân 11/9 ngay trước cuộc bầu cử, thì không ngạc nhiên, đó là quyết định khó khăn. Nhưng đó lại là điều đúng đắn cần làm“, CNN dẫn lời ông Obama trong cuộc gặp binh sĩ tại khu quân sự Fort Lee.

Tổng thống tranh luận là dự thảo luật có thể đẩy các công ty Hoa Kỳ, binh lính và quan chức vào khả năng có thể bị kiện ở nước ngoài. Giám đốc CIA John Brennan nói việc bỏ phiếu chứa đựng những “tiềm ẩn nghiêm trọng” đến an ninh quốc gia, và nói thêm: “Những phiền toái có khả năng sẽ rất lớn.“

Chưa rõ liệu chính phủ Ả Rập Saudi có thực hiện lời đe doạ bán tháo tài sản của Mỹ hay không nhưng một số kinh tế gia của Mỹ cho rằng hành động này sẽ gây hại nhiều cho nền kinh tế của Ả Rập Saudi hơn là Mỹ.

Đạo luật JASTA sẽ cho phép các gia đình nạn nhân có quyền kiện bất cứ thành viên chính phủ nào của Ả rập Saudi bị tình nghi có liên quan đến cuộc tấn công ngày 11/9. Luật này điều chỉnh lại một luật năm 1976, vốn cho phép chính phủ nước ngoài có quyền miễn trừ khỏi các vụ kiện cáo từ người Mỹ. Hiện nay, tất cả các quốc gia trên thế giới đều có thể bị kiện lên chính phủ liên bang Hoa Kỳ nếu bị nghi có liên quan tới những vụ tấn công khủng bố khiến người Mỹ chết trên đất Mỹ.

Ông Obama phản đối dự luật, cho rằng nó có thể phá hoại quan hệ Hoa Kỳ – Ả Rập Saudi và cảnh báo sẽ xảy ra những vụ kiện trả đũa chống lại các thành viên chính phủ Hoa Kỳ ở những nước như Afghanistan và Iraq.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ashton Carter, giám đốc CIA John Brennan và Chủ tịch Hội đồng Tham mưu Trưởng Liên quân tướng Joseph Dunford đều ra thông báo cánh báo về sự nguy hiểm của việc bác bỏ quyết định phủ quyết của Tổng thống. Nhưng chính những đồng minh thân cận của nhất trong đảng Dân chủ tại Quốc hội Capitol Hill tại quay lưng lại với ông Obama.

Thượng nghị sĩ Chuck Shchumer thành viên đảng Dân chủ bang New York phát biểu: “Dự luật này làm ấm trái tim tối với tư cách là một người dân New York, bởi vì nó sẽ cho phép những nạn nhân của vụ 11/9 có công cụ để theo đuổi phần nào công lý, và cho họ chỗ dựa pháp lý để tìm đến những kẻ nước ngoài tài trợ cho vụ khủng bố đã lấy đi sinh mạng của những người họ yêu thương“.

Chỉ có một thượng nghị sĩ duy nhất cùng đảng bỏ phiếu không chống lại phủ quyết của Tổng thống.