Tổng thống Trump cấm tài trợ nghiên cứu “tăng chức năng” tại Trung Quốc

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh hạn chế mới đối với một hình thức nghiên cứu sinh học mà chính quyền của ông cho rằng đã dẫn đến đợt bùng phát COVID-19 từ một phòng thí nghiệm ở Trung Quốc.

Ngày 5/5 theo giờ địa phương, theo một sắc lệnh hành pháp được Tổng thống Mỹ Donald Trump ký tại Nhà Trắng, Mỹ sẽ ngừng tài trợ cho các quốc gia thực hiện loại nghiên cứu sinh học gọi là “tăng chức năng” (gain-of-function), tức là các thí nghiệm nhằm làm mạnh thêm các đặc tính của mầm bệnh so với ban đầu. Theo tờ USA Today, sắc lệnh này chấm dứt việc sử dụng ngân sách liên bang để tài trợ cho các nghiên cứu dạng này tại Trung Quốc và Iran, với mục tiêu ngăn chặn một đại dịch tương tự COVID-19 tái diễn.

Tại Nhà Trắng, ông Trump phát biểu trước báo giới: “Virus có thể đã bị rò rỉ ra ngoài một cách vô ý, ngu xuẩn, và sau đó hủy hoại một nửa thế giới.”

Bộ trưởng Y tế Mỹ Robert F. Kennedy Jr. viết trên nền tảng mạng xã hội X: “Không có phòng thí nghiệm nào là tuyệt đối an toàn khỏi rò rỉ. [Biện pháp mới này] sẽ giúp ngăn chặn các sự cố rò rỉ vô ý gây nguy hại cho nhân loại trong tương lai.”

Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) Jay Bhattacharya bổ sung: “Bất kỳ quốc gia nào tham gia vào dạng nghiên cứu này, đều đang đặt người dân của họ và toàn thế giới vào vòng nguy hiểm, đúng như những gì chúng ta từng chứng kiến trong đại dịch COVID.”

Ông Trump từ lâu đã khẳng định rằng virus SARS-CoV-2 (COVID-19) có nguồn gốc từ một nghiên cứu “tăng chức năng” tại Viện Virus học Vũ Hán, Trung Quốc.

Trang web Covid.gov của Chính phủ Mỹ trước đây chủ yếu tuyên truyền thông tin về vắc-xin và xét nghiệm, nhưng hiện nay lại nhấn mạnh lập luận ủng hộ giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm.

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI), Bộ Năng lượng và cả Cơ quan Tình báo Trung ương (CIA) từng có lập trường thận trọng hơn, nay cũng có xu hướng ủng hộ giả thuyết phòng thí nghiệm là nguồn gốc của đại dịch.

Được biết, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) trong những năm 2010 từng thông qua tổ chức phi lợi nhuận toàn cầu có trụ sở tại Mỹ là EcoHealth Alliance để tài trợ cho Viện Virus học Vũ Hán nghiên cứu virus Corona trên loài dơi.

Khoản tài trợ này từng bị chính quyền Trump cắt bỏ vào năm 2020, nhưng sau đó một phần đã được khôi phục dưới thời Tổng thống Joe Biden.

Tuy nhiên, cựu chuyên gia phòng chống dịch bệnh của Nhà Trắng, Anthony Fauci, lại cho rằng nghiên cứu tại Vũ Hán không phù hợp với định nghĩa “tăng chức năng” theo tiêu chuẩn liên bang, điều này khiến vấn đề trở nên phức tạp hơn.

Sắc lệnh mới của ông Trump liệt kê Trung Quốc vào danh sách các “quốc gia đáng quan ngại”, không nên được tài trợ cho loại hình nghiên cứu nguy hiểm này.

ĐCSTQ đổ lỗi

Chính quyền Trump nhiệm kỳ 2 đang tiến hành cuộc cải tổ lớn đối với chính sách khoa học và y tế công cộng của Mỹ, bao gồm việc sa thải hàng loạt nhà khoa học chính phủ và cắt giảm mạnh ngân sách nghiên cứu. Theo báo The Sun của Anh, để né tránh áp lực quốc tế ngày càng gia tăng và những cuộc điều tra xoay quanh giả thuyết virus COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán, chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gần đây đã công bố một Sách Trắng chính thức, tuyên bố virus corona chủng mới có thể đã xuất hiện đầu tiên ở Mỹ.

Bản báo cáo mang tên “Phòng chống và truy vết COVID-19: Hành động và Lập trường của Trung Quốc”, do Văn phòng Thông tin Quốc vụ viện Trung Quốc ban hành và được Tân Hoa Xã truyền bá ra nước ngoài.

ĐCSTQ tuyên bố nắm giữ “nhiều bằng chứng” cho thấy virus đã lây lan ở Mỹ từ trước khi dịch bùng phát tại Trung Quốc. Tuy nhiên, báo cáo này không cung cấp bằng chứng khoa học rõ ràng hay được xác minh độc lập; phần lớn các “bằng chứng” được trích dẫn đều là các lập luận phiến diện, chưa được kiểm chứng. 

Trong khi đó, các cơ quan tình báo và giới khoa học phương Tây, bao gồm Mỹ, vẫn đang tiếp tục điều tra sâu về giả thuyết virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm.

Theo các nhà quan sát, hành động này của ĐCSTQ được cho là một chiến lược “dùng cách đổ lỗi để phản công”, với mục tiêu đánh lạc hướng dư luận quốc tế và tránh bị truy cứu trách nhiệm về việc chính quyền nước này từng che giấu thông tin vào giai đoạn đầu của đại dịch, cũng như cản trở các nỗ lực truy vết nguồn gốc virus.

​​Cùng thời điểm Trung Quốc tung ra tuyên bố mới, trang web COVID.gov của Chính phủ Mỹ được cập nhật vào tháng Tư, đã công khai cho rằng tai nạn trong quá trình nghiên cứu “tăng chức năng” là con đường có khả năng cao nhất dẫn đến sự xuất hiện của virus corona mới. Đánh giá của CIA vào tháng Một năm nay cũng cho rằng giả thuyết rò rỉ từ phòng thí nghiệm có xác suất cao hơn so với nguồn gốc tự nhiên, mặc dù vẫn còn “những điểm chưa chắc chắn”.

Ngoài ra, FBI, Bộ Năng lượng Mỹ và ủy ban đặc biệt của Quốc hội đều đã công bố báo cáo nghiêng về khả năng virus bắt nguồn từ Viện Virus học Vũ Hán. Một báo cáo được Quốc hội công bố vào tháng 12/2023 cho biết, gần như tất cả các tiêu chí khoa học hiện có đều cho thấy rằng nếu virus có nguồn gốc tự nhiên, thì lẽ ra bằng chứng đã được tìm thấy từ lâu “nhưng thực tế không phải như vậy”.

Bản báo cáo dài 520 trang này còn tiết lộ rằng ngay từ mùa thu năm 2019, một số nhà nghiên cứu tại Viện Virus học Vũ Hán đã nhiễm một loại mầm bệnh tương tự COVID-19. Viện này còn có quan hệ hợp tác với tổ chức EcoHealth Alliance của Mỹ, tổ chức này hiện đang bị điều tra vì sử dụng tiền thuế của người dân Mỹ để tài trợ cho các nghiên cứu rủi ro cao tại Trung Quốc.

Nhà Trắng cập nhật trang web: Virus COVID-19 rò rỉ từ phòng thí nghiệm Vũ Hán

Hôm thứ Sáu (ngày 18/4), chính quyền Trump đã ra mắt phiên bản hoàn toàn mới của trang web COVID.gov, trong đó xác định rõ “rò rỉ từ phòng thí nghiệm” là “nguồn gốc thực sự” của đại dịch COVID-19, đồng thời vạch trần một cách hệ thống và chỉ trích các chính sách phòng dịch, kiểm soát thông tin, cũng như hành vi của nhiều nhân vật và tổ chức then chốt trong quá trình điều tra truy vết nguồn gốc dịch bệnh dưới thời chính quyền Biden.

Trang web mới liệt kê chi tiết 5 bằng chứng then chốt ủng hộ giả thuyết “virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm”, nhằm phản bác quan điểm chủ đạo trước đây cho rằng virus có nguồn gốc tự nhiên.

Theo nội dung trên trang, virus Corona mới (còn gọi là virus Trung Cộng, COVID-19) sở hữu một đặc tính sinh học “chưa từng được phát hiện trong tự nhiên”; tất cả các ca nhiễm được biết đến đều bắt nguồn từ một sự kiện lây truyền đơn lẻ sang con người – điều này rõ ràng khác biệt so với mô hình “lây truyền xuyên loài nhiều lần” thường thấy ở các đại dịch trước.

Trang web nhấn mạnh rằng virus xuất hiện đầu tiên tại Vũ Hán, Trung Quốc – nơi đặt trụ sở của viện nghiên cứu SARS hàng đầu do Đảng Cộng sản Trung Quốc thành lập. Viện Virus học Vũ Hán từng tiến hành các nghiên cứu “tăng chức năng” trong điều kiện không đảm bảo mức độ an toàn sinh học, và có ghi nhận rằng các nhà nghiên cứu tại đây đã xuất hiện triệu chứng giống COVID vào mùa thu năm 2019.

Chính quyền Trump đã trích dẫn thông tin tình báo từ Cục Tình báo Trung ương Mỹ (CIA), cũng như các tuyên bố công khai vào năm 2023 từ Bộ Năng lượng và Cục Điều tra Liên bang (FBI), trong đó đều cho rằng rò rỉ phòng thí nghiệm là “nguồn gốc có khả năng cao nhất” của virus.