Truyền thông Ukraine cập nhật tình hình Zelensky can thiệp tôn giáo

Luật 3894 (trước đó nó là dự luật 8371) Ukraine được soạn ra nhằm để đàn áp giáo hội truyền thống UOC đã bắt đầu có hiệu lực sau 1 tháng kể từ ngày ký bởi Tổng thống Zelensky, một người Do Thái. Ông Zelensky xác nhận ông đã thúc đẩy tiến trình nhằm nâng tới cấp Tòa thượng phụ cho OCU, tổ chức tôn giáo do Kiev nâng đỡ.

Luật 3894 bắt đầu có hiệu lực

Như tin đã đưa, luật 3894 được soạn ra nhằm vào giáo hội truyền thống UOC của Ukraine đã được Tổng thống Volodymyr Zelensky ký vào 24/8 sau một thời gian được chính ông và giới chức Kiev liên tục thúc đẩy.

Sau 1 tháng, tức là kể từ Thứ Hai 23/9, nó bắt đầu có hiệu lực, theo Pravda Ukraine đưa tin.

Luật tuy viết là cấm các hoạt động tôn giáo có liên hệ với Tòa Thượng phụ Moskva, nhưng giới quan sát nhìn nhận rằng nó được soạn ra để nhắm vào Giáo hội Chính thống Giáo UOC, một giáo hội truyền thống của Ukraine, hiện có hàng triệu tín đồ, hàng ngàn nhà thờ và cộng đồng trải khắp Ukraine. UOC nhiều lần tuyên bố đã là giáo hội độc lập, không còn liên hệ với Nga, nhưng chính quyền Kiev không thừa nhận. Trái lại Kiev muốn nâng đợ OCU, một giáo hội thành lập 12/2018 thời Poroshenko.

Như tin đã đưa, Giáo hoàng Công giáo Francis đã lên tiếng phản đối luật này, chỉ ngay 1 ngày sau khi người Do Thái Zelensky ký luật mà cho phép chính quyền tước đoạt khỏi hàng triệu tín đồ Kitô quyền cầu nguyện theo tín ngưỡng của mình và cướp đi nhà thờ do chính mình quyên góp dựng nên.

“Hãy để ai muốn cầu nguyện được phép cầu nguyện ở nơi mà họ coi là giáo hội của mình.

Giáo hội / nhà thờ [của Kitô giáo] là không thể động đến!”

— Giáo hoàng Francis nói hôm 25/8 ở quảng trường Thánh Peter, Rome, phản đối luật 3894 của Zelensky.

Theo Pravda, ngay sau khi luật được ban hành 1 ngày, các bộ trưởng đã bắt đầu soạn các quy định dưới luật để thực hiện một khi luật có hiệu lực, mà một khoản trong đó cho phép tòa án phán quyết cấm bất kỳ nhóm tôn giáo nào mà bị phát hiện có liên quan tới Giáo hội Chính thống Giáo Nga ROC.

Một chi tiết nữa cũng được tờ báo chỉ ra, đó là tòa án có thể ban hành lệnh tịch thu tài sản của bất kỳ tổ chức tôn giáo nào (kể cả nhà thờ), hay của bất kỳ nhóm hay cá nhân nào nếu bị phát hiện là có liên hệ với tổ chức tôn giáo nước ngoài mà chưa được chính quyền Ukraine cho phép hoạt động, kể từ 3 tháng sau khi luật 3894 được ký.

Như tin đã đưa, Ruslan Bortnik, nhà khoa học chính trị và lịch sử Ukraine, giám đốc viện Chính trị Ukraine, người chống Nga nhưng cũng phản đối dự luật 8371, đã chỉ ra vào ngày 20/8 rằng, một khi 8371 được thông qua, thì không chỉ UOC chắc chắn gặp nạn, mà còn các tổ chức tôn giáo khác ở Ukraine cũng không hoàn toàn tránh khỏi rủi ro trong tương lai. Ông cũng nói rằng tổng bất động sản, nhà thờ và đất đai, của UOC là rất lớn.

Lưu ý rằng, trong các diễn giải của chính quyền Kiev, nhà thờ là tài sản của nhân dân, mà chính quyền là đại diện của nhân dân, cho nên, về nguyên tắc thì chính quyền có quyền lực ban hành các cơ chế tịch thu nhà thờ.

Trên thực tế, chính quyền Kiev từ lâu đã tiến hành các hoạt động đàn áp UOC rồi. Điển hình nhất là cướp đi một phần lớn Tu viện Kiev (Kiev Pechersk Lavra), trụ sở chính của UOC và cũng là tu viện lớn nhất Ukraine, để đưa 1 phần cho giáo hội OCU mà chính quyền nâng đỡ, và biến 1 phần thành tài sản nhà nước với danh nghĩa làm bảo tàng và khu di tích lịch sử.

Người Kitô giáo tuy giảng bất bạo động và bác ái, nhưng mà, cũng rất kiên quyết trong việc bảo vệ quyền cầu nguyện và nhà thờ của mình. Họ nhìn nhận nhà thờ mà họ quyên tiền dựng lên là thuộc về Thiên Chúa.

Trong Kinh Thánh có đoạn kể về Chúa Kitô đẩy ra khỏi nhà thờ những kẻ buôn bán đang chiếm dụng nơi đó.

“Của Caesar, trả về Caesar; của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa,” Chúa Kitô nói.

Zelensky thúc đẩy để OCU tới địa vị Thượng phụ

Giáo hội OCU này do tổng thống tiền nhiệm, Petro Poroshenko xúc tiến thành lập vào tháng 12/2018, trước thềm cuộc tranh cử tổng thống 2019. Thời điểm tranh cử tổng thống, OCU đã lên tiếng ủng hộ Poroshenko.

Cái tên OCU này rất dễ gây nhầm lẫn. Cả OCU và UOC nếu dịch sang tiếng Việt thì đều là ‘Giáo hội Chính thống Ukraine’.

Trước đó, bản thân Poroshenko đã ủng hộ và tài trợ cho UOC. Nhưng sau đó chuyển sang phản đối UOC, gọi đó là giáo hội thân Nga, và lập ra OCU. Epiphany Dumenko, trước khi trở thành người đứng đầu của OCU kể từ năm 2018, đã giữ chức sắc giám mục (bishop) của UOC từ năm 2013.

Vì xuất xứ này của OCU mà hầu hết cộng đồng Chính thống Giáo gọi đó là “ly giáo” (schism).

Đến thời Zelensky, OCU tiếp tục nhận được ủng hộ từ chính quyền mới.

Chính thống Giáo Đông phương là một nhánh của Kitô giáo. Thời ban đầu, trung tâm của nó là tại thành phố lịch sử Constantinple (nay là Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ) thuộc Đế chế Đông La Mã.

Lịch sử phát triển, Constantiple thất thủ vào tay người Hồi giáo, và tiếp đó nhiều biến thiên khác, cho tới hôm nay cộng đồng lớn nhất của Chính thống Giáo và có ảnh hưởng lớn nhất là tại Nga.

Chính thống Giáo Nga ROC trở nên mạnh và có tầm ảnh hưởng từ thời Sa Hoàng, và tái phục hưng vào thời Putin. Đứng đầu là Thượng phụ Kirill ở Moskva.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại Tòa thượng phụ tại Constantinople. Lưu ý rằng Thổ Nhĩ Kỳ có tới 99,8% là theo Hồi giáo (theo Wikipedia). Thượng phụ Bartholomew của Constantinople có sức ảnh hưởng không lớn, nhưng lại mang danh kế thừa danh vị của Constaninople lịch sử.

Thời ông Poroshenko, khi lập ra OCU, đã vận động và OCU được Tòa thượng phụ Constantinople thừa nhận vào năm 2019. Các cộng đồng Chính thống giáo khác, kể cả Nga và Hy Lạp, các cộng đồng lớn nhất, đều không thừa nhận OCU, và coi OCU là ly giáo.

Theo truyền thông Ukraine đưa tin hôm Thứ Bảy 21/9, ông Zelensky khi nói chuyện với phóng viên, đã xác nhận rằng ông đã đang vận động để nâng cấp OCU lên địa vị Tòa thượng phụ, dựa vào Thượng phụ Bartholomew của Constantinople, nhằm tăng tầm ảnh hưởng của OCU trong dân chúng Ukraine.

“Tôi đã nói rằng người dân Ukraine của chúng tôi sẽ hiểu nếu địa vị của chúng tôi, nếu [OCU] được nâng lên thành Tòa thượng phụ,” ông nói với các phóng viên vào tối hôm Thứ Sáu 20/9, xác nhận rằng ông đã đề cập tới điều ấy trong cuộc gặp mặt các chức sắc đại diện của Tòa thượng phụ Constantinople vào tháng 8 ở Kiev. “Các chức sắc đã nhận thông tin và sẽ chuyển nó đến Thượng phụ Đại kết Bartholomew.”

Hiện nay, người đứng đầu OCU, Epiphany, có chức sắc là Metropolitan, giám mục một đô thành, hay cũng gọi là Tổng giám mục Đô thành, Đô thành trưởng (cao hơn 1 chút so với với Tổng giám mục Archbishop, đứng đầu một tổng giáo phận).

Nhật Tân (t/h)