Ukraine chính thức tuyên bố UOC là liên quan với Nga

Người vô thần Viktor Yelensky, đứng đầu DESS (cơ quan chính quản lý tôn giáo và tín ngưỡng của chính quyền Zelensky), hôm Thứ Tư đã ra văn bản tuyên bố Giáo hội Chính thống giáo truyền thống Ukraine UOC là liên quan với Giáo hội Chính thống giáo Nga ROC. Văn bản này chính thức ‘hợp pháp hóa’ hành động đàn áp UOC, với khoảng 6 triệu giáo chúng. Lưu ý rằng UOC đã gặp phải đàn áp từ mấy năm nay, trong đó vụ nổi cộm nhất là chính quyền của người Do Thái Zelensky cướp đi Tu viện Kiev có cả ngàn năm lịch sử của UOC.

Tuyên bố của DESS được đăng trên website của cơ quan này vào hôm Thứ Năm, ngày 28/8/2025.

Theo tuyên bố này, dựa trên kết quả điều tra của các quan chức DESS, cơ quan này đã phát hiện dấu hiệu cho thấy UOC Giáo xứ Kiev có liên hệ với Giáo hội Chính thống giáo Nga ROC, vi phạm Luật Ukraine “Về Tự do Tín ngưỡng và các Tổ chức Tôn giáo”. Liên quan đến vấn đề này, DESS tuyên bố đã gửi lệnh tới UOC Giáo xứ Kiev yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật.

DESS tuyên bố rằng Tổng giám mục Onufry, người đứng đầu UOC, đã nêu trong lá thư của mình “lời từ chối tuân thủ lệnh đã nêu.” Theo ý kiến ​​của DESS, điều này khẳng định sự tồn tại mối quan hệ tổ chức giữa UOC và ROC.

“Do không có căn cứ để kết luận rằng các vi phạm hoặc lỗi của lệnh đã ban hành đã được loại bỏ theo Phần 15 của Điều 16 của Luật hoặc lệnh đã bị thu hồi theo Phần 17 của Điều 16 của Luật, DESS đã công nhận Kiev Metropoly là một tổ chức có hoạt động bị cấm tại Ukraine,” tuyên bố viết.

Như tin đã đưa, Viktor Yelensky, người đứng đầu DESS (Cục Nhà nước về Dân tộc chính trị và Tự do lương tâm của Ukraine), hôm 20/8 đã nói trên truyền hình rằng nếu UOC không tuyên bố tách khỏi ROC trước ngày 24/8 thì chính quyền sẽ có biện pháp. Lúc đó, ông cũng đề cập đến khả năng gia hạn ‘tối hậu thư’ này thêm 60 ngày.

Vấn đề ở đây là UOC đã tuyên bố trở thành giáo hội độc lập, tách khỏi ROC từ lâu. Ngay từ năm 2022 khi Thượng phụ Moskva Kirill, người đứng đầu ROC, tuyên bố đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin trong chiến tranh Ukraine. Cho nên, trong suốt thời gian hơn 1 năm qua, UOC không làm lại cái việc tuyên bố tách khỏi ROC nữa.

Việc đàn áp UOC, đặc biệt là việc chính quyền Zelensky cướp Tu viện Kiev, đã diễn ra từ trước khi luật 3894 được ký vào ngày 24/8 năm ngoái.

Luật 3894 cấm các hoạt động tín ngưỡng liên quan tới quốc gia thù địch, ám chỉ Liên bang Nga. Mà tại Ukraine, thì chỉ có mỗi UOC là bị chính quyền Zelensky chụp mũ là có liên quan tới Giáo hội Chính thống giáo Nga ROC. UOC là tổ chức tôn giáo chủ đạo và lớn nhất Ukraine, có truyền thống cả nghìn năm lịch sử và có ảnh hưởng sâu rộng trong dân chúng.

• Vatican phản đối Zelensky ký luật cấm giáo hội Kitô — Chỉ 1 ngày sau khi người Do Thái Zelensky ký luật 3894, Giáo hoàng Vatican Francis đã lên tiếng phản đối. Ông nói “Người ta không thể bị định tội vì cầu nguyện,” và “Giáo hội/nhà thờ là không thể động đến!”
• Liên Hợp Quốc đã chỉ trích Ukraine “thiếu căn cứ Pháp Lý” khi cấm UOC, như trong báo cáo của Văn phòng Cao ủy Nhân quyền Liên Hợp Quốc ngày 31/12/2024. LHQ khẳng định Ukraine “vi phạm các tiêu chuẩn quốc tế.” Xét cho cùng, thì “An ninh quốc gia không phải là cơ sở đủ để hạn chế quyền tự do tín ngưỡng theo các hiệp ước quốc tế.”

Về lý thuyết, chỉ cần UOC tuyên bố và chứng tỏ đã tách rời khỏi ROC, thì tức là UOC sẽ không vi phạm luật 3894 này. Luật được Zelensky thúc đẩy và ký vào 24/8 năm ngoái, và cho phép tổ chức tôn giáo thời gian 9 tháng để đoạn tuyệt mọi quan hệ với quốc gia thù địch. Sau một số gia hạn, thì theo DESS, hạn cuối cùng cho UOC là 18/8. Như nêu trên ở tin đã đưa, Yelensky đã nói về tối hậu thư cho UOC là ngày 24/8.

Tham khảo, video dưới đây, 350.000 tín đồ Kitô tụ tập tại Tu viện Kiev (Kiev-Pechersk Lavra) ngày 27/7/2021, kỷ niệm ngày Lễ Rửa tội Kiev-Rus, ngày mà hơn 1.000 năm trước đánh dấu Kitô giáo tới Đông Âu. Thời UOC thì Tu viện Kiev đông là vậy. Còn bây giờ, thỉnh thoảng chính quyền Zelensky dùng Tu viện Kiev làm nơi tổ chức các sự kiện phi tôn giáo như hòa nhạc hay ẩm thực:

So sánh cùng sự kiện Lễ Rửa tội Kiev-Rus đó năm 2023, nhưng mà do người Do Thái Zelensky tổ chức ở Nhà thờ Chính tòa Sophia (nơi mà chính quyền này sử dụng như một cơ sở bảo tồn bảo tàng văn hóa chứ không phải là một cơ sở tín ngưỡng) thì có thể thấy toàn là súng đạn với bài phát biểu vinh quang nào đó, chứ không thấy dân chúng tham dự:

Viktor Yelensky, theo UOJ (một kênh truyền thông tín ngưỡng), là một người vô thần. Vào cuối những năm 1980, Yelensky giữ chức nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Vô thần Khoa học Liên Xô. Sau đó, ông được chuyển đến Hội đồng Tôn giáo thuộc Hội đồng Bộ trưởng Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina. Có thể tạm coi nó là tiền thân của DESS tại Ukraine hôm nay. Những năm thời Liên Xô, Yelensky tích cực truyền bá tư tưởng của Lê-Nin, đặc biệt là sắc lệnh của ông về cuộc đấu tranh chống lại Giáo hội.

Theo UOJ, những năm đó ông chỉ trích UAOC (một trong những “tiền thân” của OCU):

“Được thành lập bởi những tay sai theo chủ nghĩa dân tộc tư sản nhiệt thành, UAOC, sau thất bại của phe phản cách mạng, đã trở thành trung tâm tập hợp các thành phần theo chủ nghĩa dân tộc thù địch với chính quyền Liên Xô,” Yelensky giải thích tất cả những điều này một cách đơn giản, từ giác độ của một người vô thần: “Chúng tôi, những người vô thần, tin rằng thế giới quan khoa học duy vật của cá nhân giải phóng sức mạnh thiết yếu của con người, giúp con người nhận thức đầy đủ về thế giới xung quanh và định hướng đúng đắn trong đó.”

Dưới giác độ vô thần, thì dù là ROC, UOC, UAOC, hay cơ cấu tín Thần nào đó, thì đều là các tổ chức phi khoa học. UAOC được coi là một tiền thân của OCU, giáo hội mà Tổng thống Ukraine lúc đó, Petro Poroshenko, xúc tiến để được thành lập vào tháng 12/2018.

• Đại biểu Quốc hội Ukraine lưu vong: Zelensky đích thân chỉ đạo đàn áp Kitô giáo — Artem Dmytruk, nghị sỹ Quốc hội Ukraine nay đang lưu vong ở Anh, vào tháng trước đã tuyên bố rằng Zelensky đích thân chỉ đạo đàn áp Kitô giáo. Theo ông, hiện nay UOC có hơn 6 triệu giáo chúng.

Nhật Tân