Vợ, con của các chiến binh IS: Là nạn nhân hay mối đe dọa?

Sau khi Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) bị đánh bại tại lãnh thổ Iraq vào cuối năm 2017, có tới hàng ngàn người vợ và con của các chiến binh này đang nằm dưới sự quản thúc của giới chức Iraq. Họ nên được coi là nạn nhân của IS hay là mối đe dọa với an ninh Iraq, khu vực và toàn thế giới?

Khoảng 1500 phụ nữ và trẻ em IS đang được giam giữ trong các trại biệt lập cách ly với dân thường.

Sau nhiều tháng thảo luận, giới chức Iraq đã thiết lập được một kế hoạch để đối xử với những người vợ và con của các chiến binh IS, đa số họ đều là người nước ngoài và không được đất nước của họ chào đón trở lại.

Ông Mohammed Shia al-Sudani, Bộ trưởng Lao động và Các vấn đề Xã hội Iraq, người chủ trì các vấn đề trẻ em, nói với kênh Fox News rằng: “Chúng tôi đang giữ khoảng 500 vợ của các chiến binh IS – tất cả đều là người nước ngoài – cùng nhiều con của họ, tổng cộng khoảng 1500 người cả phụ nữ và trẻ em. Và một vài người trong số các phụ nữ đó vẫn đang mang thai”.

Ông Sudani nói rằng đã có “rất nhiều thông tin trao đổi trong nội bộ [Bộ Lao động  và Các vấn đề Xã hội Iraq] và hệ thống tòa án” về những gì liên quan đến trẻ em kể từ khi lực lựng IS tại Mosul bị đánh bại vào tháng 7/2017. Sau đó là sự sụp đổ của các thành trì lớn khác của IS trên khắp đất nước.

Theo Fox News, các nhà chức trách Iraq hiện nay chỉ định rằng trẻ em IS từ 3 tuổi trở xuống sẽ ở cùng mẹ trong các cơ sở giam giữ, trong khi đó những đứa trẻ từ 4 đến14 tuổi sẽ ở trong các trại mồ côi do nhà nước quản lý cho đến khi các thỏa thuận với các đại sứ quán các nước được thiết lập và khi đó những đứa trẻ này có thể được “giao cho” nước ngoài nơi chúng thuộc về.

Hiện tại, giới chức Iraq đang trông nom những đứa trẻ IS có gốc tích từ hơn 20 quốc gia khác nhau.

Ông Sudani khẳng định rằng: “Chúng tôi đối xứ với bọn trẻ như những nạn nhân. Chúng sẽ được chăm sóc và không bị buộc tội. Và chúng tôi đã chuẩn bị các chương trình tích hợp để khiến bọn trẻ từ bỏ các tư tưởng và ý thức hệ cực đoan [của IS]”.

Tuy nhiên, những người vợ người nước ngoài của các chiến binh IS sẽ được tạm giam tại các cơ sở giam giữ của chính phủ Iraq, chờ xét xử để xem họ có liên quan tới các cuộc tấn công của IS hay không.

“Họ sẽ được xét xử trong các phiên tòa công bằng trong hệ thống tòa án Iraq”, ông Sudani xác nhận.

Những nhóm hoạt động nhân quyền vẫn dấy lên quan ngại về số phận của những đứa trẻ IS trên 14 tuổi, đang bị giam giữ tại nhiều cơ sở trên khắp đất nước Iraq, cách ly những người mẹ của chúng bất chấp việc quan chức Iraq đã khẳng định rằng bọn trẻ được đối xử phù hợp với thông lệ quốc tế về giam giữ.

Bác sĩ Homer Venters, giám đốc Tổ chức Các Bác sĩ vì Nhân quyền nói rằng: “Chúng tôi lo lắng những đứa trẻ bị giam có thể bị tra tấn. Những đứa trẻ bị bắt đã bị ép chiến đấu cùng các chiến binh IS cũng chỉ là nạn nhân của vi phạm nhân quyền, trong đó có các chấn thương về thể chất và tinh thần và nên được đối xử như những nạn nhân”.

Theo Fox News, đa số những người vợ và trẻ em IS có giấy tờ tùy thân đều từ Thổ Nhĩ Kỳ và Nga, phần lớn ở khu vực Caucasus – vùng đất giáp ranh hai lục địa Á – Âu. Ngoài ra, một số ít phụ nữ đến từ một số quốc gia khác, trong đó phần nhiều là từ Châu Âu.

Ông Sudani cũng lưu ý giới chức Iraq vẫn đang trong quá trình cố gắng xác định quốc tịch của nhiều người bị giam giữ, nhưng không có giấy tờ tùy thân.

Vị quan chức của một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Baghdad, nói với Fox News trong điều kiện giấu tên rằng vấn đề liên quan đến bọn trẻ IS là khá phức tạp vì thực tế rất khó để xác định được cha đẻ của phần đông những đứa trẻ này. Hơn nữa, kể cả những đứa trẻ đã xác minh được quốc tịch, thì vẫn có những vấn đề ngoại giao khiến chúng rất khó hồi hương.

Nguồn tin này nói thêm với Fox News rằng: “Baghdad đang trong tiến trình đàm phán với các nước để cho bọn trẻ hồi hương, nhưng có rất nhiều rào cản. Hầu hết các nước đơn giản là không muốn đón nhận họ trở lại đất nước”.

Ông Sudani cho biết vợ và con của các chiến binh IS hiện đang ở trong các trại tại al-Rusafa, khu vực Baghdad, tách biệt khỏi thường dân. Các nhân viên cứu trợ và các quan chức thường xuyên bày tỏ quan ngại về việc các gia đình IS có thể bị trả đũa bởi những người bị nhóm khủng bố man rợ này bức hại trước đây.

Theo yêu cầu của chính phủ Iraq, Hội Chữ thập đỏ Quốc tế đã cung cấp nơi ở cho các bà mẹ và trẻ em, cũng như các loại sữa công thức cho trẻ nhỏ và các nhu yếu phẩm khác, đồng thời tìm cách liên hệ với người thân của họ ở các nước sở tại nơi các bà mẹ mang quốc tịch.

Ngoài 1500 bà mẹ và trẻ em IS, còn có khoảng 7000 người đàn ông nước ngoài có liên quan đến IS cũng bị giam giữ trên khắp đất nước Iraq để chờ đưa ra xét xử tại tòa án. Fox News cho hay đã có hơn 90 đàn ông IS đã bị tuyên án là phần tử khủng bố.

Dù vậy, phát ngôn viên của Hội đồng người Tị nạn của Na Uy Tuva Raanes Bogsnes nói với Fox News rằng: “Mọi người cần nhớ một điều quan trọng rằng thậm chí khi ai đó bị chứng minh là thành viên của tổ chức khủng bố, thì thành viên gia đình của người này vẫn là những người vô tội, không liên đới”.

Hùng Cường

Xem thêm