Zelensky đã được nhắc nhở từ trước cuộc gặp mặt tai tiếng

“Đừng cắn câu,” Thượng nghị sỹ Mỹ Graham đã nhắc nhở Tổng thống Ukraine Zelensky ngay trước khi cuộc gặp mặt kịch tích diễn ra ở Tòa Bạch Ốc. Theo một báo cáo khác của truyền thông Mỹ, Đặc phái viên Mỹ Kellogg trong chuyến công du của mình tại Kiev đã có ý kiến rất nặng rằng ông Zelensky không nên tới Mỹ, mà hãy để người khác tới. Tuy nhiên, Yermak, Chánh Văn phòng Tổng thống Ukraine, đã thúc đẩy, dẫn tới việc sự việc đích thân Zelensky tới Mỹ để chốt thỏa thuận này. Có quan chức kể rằng cấp dưới của Zelensky trong phòng họp lúc đó coi như “đã bật khóc” khi chứng kiến thỏa thuận khai khoáng rơi vào nguy cơ bị đổ bể.

Thượng nghị sỹ Mỹ Lindsey Graham là người suốt nhiều năm qua thúc đẩy mạnh mẽ việc ủng hộ chính quyền Kiev trong sự nghiệp chống Nga, kể từ thời tổng thống tiền nhiệm của Ukraine là Petro Poroshenko. Ông tuyên bố ông đã đích thân tới Ukraine 9 lần.

Tuy nhiên, sau sự cố to tiếng tại phòng Bầu Dục, ông Graham đã nói rằng Zelensky không thích hợp làm người đàm phán với Mỹ. Dường như đây không phải là kết luận chỉ thuần túy xuất phát từ sau sự việc đơn nhất này. Ông nói rõ rằng, ông đã gặp Zelensky ngay trước đó, và đã nhắc nhở Zelensky rằng “đừng cắn câu.”

“[Ông ta] đã làm hỏng hết tất cả những gì tôi và nhiều người khác đã nỗ lực làm để có được quan hệ tốt đẹp [giữa Kiev] với chính quyền mới [Donald Trump] khi thúc đẩy thỏa thuận khai khoáng này. Thỏa thuận mang lại lợi ích cho cả hai bên,” Thượng Nghị sỹ Lindsey Graham trả lời khi được phóng viên hỏi về nhận định của ông ngay sau sự cố.

“Tôi đã gặp Tổng thống Trump vào tối qua, và ông ấy rất tích cực về thỏa thuận này,” ông Graham nhận định về phía Tổng thống Mỹ. “Ông ấy rất tích cực, ông ấy muốn ngừng bắn, ông ấy muốn kết thúc chiến tranh.”

“Tôi đã gặp ông [Zelensky] vào đầu giờ sáng nay, và tôi bảo rằng đừng cắn câu (don’t take the baits). Đừng để truyền thông hoặc là ai đó đẩy ông vào tình huống tranh cãi với Tổng thống Trump.”

Ông Graham kể rằng ông đã nói với Zelensky rằng đây là cuộc gặp mặt để ký kết hợp đồng, tức là trước mặt báo chí thì là hai bên ăn mừng và ký kết. Còn muốn thỏa thuận gì thêm, ví như về bảo đảm an ninh, thì là bàn sau. Hiển nhiên, thực tế sau đó đã không diễn ra như vậy.

“Hầu hết tất cả người Mỹ nào mà chứng kiến những gì diễn ra hôm nay sẽ không muốn làm ăn với Zelensky nữa đâu, trong đó gồm cả tôi. Mà tôi là người đã đích thân tới Ukraine 9 lần kể từ khi chiến tranh khởi phát ở đó,” ông Graham kể.

Có đoạn ông nói “Ukraine là một đối tác quan trọng, họ chiến đấu dũng mãnh như hổ. Tôi không muốn Putin chiến thắng. Tôi muốn giúp đỡ Ukraine.”

Phóng viên nói rằng, ngay sau sự cố bị “đá khỏi phòng Bầu Dục” (kicked out of the Oval Office), Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã viết lời cảm ơn Mỹ lên mạng xã hội, và hỏi ông Graham rằng ông nhìn nhận như thế nào về việc đó.

“Tôi cho rằng ông tổng thống sẽ không ký thỏa thuận này [với Zelensky] sau tất cả những gì ông ấy và JD Vance cùng quốc gia chúng ta bị đối xử như vậy,” ông Graham trả lời. “Tôi không hình dung ra các vị có thể sửa chữa chỗ bị phá hỏng này thế nào.”

Ông Graham nhắc nhở rằng tuy ông Zelensky viết lên mạng xã hội là như thế, nhưng mà trong cuộc phỏng vấn với Fox thì “ông ta đã từ chối xin lỗi về tất cả những gì ông ta đã làm đối với tổng thống, đối với phó tổng thống ở phòng Bầu Dục; và ông ta hầu như không cảm thấy biết ơn gì đối với những gì người Mỹ chúng ta đã làm [cho Ukraine].”

“Tôi đã từng là fan ủng hộ [Zelensky]. Tôi đã gặp ông ta nhiều lần tới mức không nhớ được là bao nhiêu,” ông Graham than thở. “Nhưng hôm nay cho thấy [ông ta] có nhận thức không đúng, và thiếu tự chủ trong hành xử.”

“Nếu tôi là ông ta thì tôi sẽ nói rằng ‘tôi đã làm hỏng việc lớn ảnh hưởng tới đất nước tôi và quan hệ với Mỹ; nếu tôi được làm lại thì tôi sẽ làm khác; tôi xin lỗi.’”

“Nếu ông ta không làm được thế, thì Ukraine hoặc là cử người khác tới làm việc, hoặc là phải chấp nhận hậu quả này thôi.”

Trong một báo cáo tường thuật của New York Post vào hôm Thứ Sáu, thì Keith Kellogg, Đặc phái viên của Mỹ về vấn đề chiến tranh Ukraine, đã phản đối phương án cử Zelensky sang Mỹ để chốt thỏa thuận khai khoáng.

Tờ báo miêu tả rằng, trong chuyến công du của mình tới Kiev, “sau 3 ngày đàm phán căng thẳng” thì tướng Kellogg cùng phái đoàn Mỹ đã hoàn tất xong thỏa thuận rồi.

Chỉ còn 1 điểm duy nhất, mà theo đề xuất của Andrii Yermak, Chánh văn phòng Tổng thống Ukraine, thì ông Zelensky sẽ tới Mỹ để ký hợp đồng này ở Nhà Trắng.

Nhưng mà, tướng Kellogg đã “khuyên rằng đừng làm như vậy, và tin rằng quan hệ cá nhân [giữa ông Zelensky và ông Trump] cần được cải thiện” trước khi hai người gặp nhau, tờ báo dẫn nguồn tin từ một quan chức. Nhưng mà, phía Yermak vẫn kiên trì thúc đẩy phương án Zelensky sang Mỹ.

Ông Kellogg không đồng ý và bỏ ra về, không cầm theo thỏa thuận.

Tờ báo dẫn nguồn tin từ quan chức kể rằng, người Ukraine rất có thiện cảm với tướng Kellogg, đặc biệt là sau khi ông ấy tới thăm những chiến binh Ukraine bị thương, cho nên họ đã đuổi theo, và đưa bản thỏa thuận vào tay ông Kellogg khi ông trên đường trở về.

Tuy nhiên, phía Ukraine vẫn nhất quyết theo kết hoạch vạch ra bởi Yermak, đó là “một sự đánh cuộc, và đã phản tác dụng vào hôm Thứ Sáu.”

“Zelensky đã chơi sai ở mức sai nhất mà ông ta có thể,” một quan chức cao cấp nói với tờ báo. “Ông ta tới phòng Bầu Dục và hành xử cứng rắn. Nhưng làm thế là không tốt. Mọi người trong phòng họp đều cảm thấy bị xúc phạm.”

“Bây giờ Zelensky phải nghĩ cách tự mình sửa chữa chỗ hỏng này thôi. Chúng tôi không thể giúp ông ta làm điều đó.”

Sau khi toàn bộ video về cuộc trao đổi ở phòng Bầu Dục được xem xét một cách kỹ lưỡng, thì những tiếng nói kích động bênh vực Zelensky đã dần dần giảm hẳn. Ban đầu, người ta chỉ chú trọng xem đoạn cuối, khi hai bên tỏ ra nóng nảy, do đó chưa có được cái nhìn chính xác rằng tại sao lại xảy ra sự cố theo cách như vậy.

Nhưng khi xem kỹ lại đoạn video trước đó, kể cả khi người xem không biết tiếng Anh, mà chỉ nhìn vào động tác và nét mặt biểu cảm, ngôn ngữ cơ thế (body language), thì vẫn sẽ nhận ra rằng ông Zelensky quả thực đã có những hành vi không thích đáng trong một cuộc họp cấp cao diễn ra trước ống kính của truyền thông. Việc nhóm Trump cảm thấy bị xúc phạm ở phần video cuối ấy chỉ là kết quả.

Quan chức ngồi trong phòng họp lúc đó đã kể lại rằng ngay cả cấp dưới của Zelensky có mặt lúc đó —bà đại sứ và ông cố vấn— coi như “đã bật khóc” khi chứng kiến quan hệ Mỹ-Ukraine tan vỡ do cách làm của Zelensky.

Sau sự cố, nhiều cư dân mạng đặt câu hỏi rằng không rõ trong các cuộc họp trước đây giữa Volodymyr Zelensky và Joe Biden —những cuộc họp kín và không được trình chiếu cho bàn dân thiên hạ— thì ông Zelensky đã hành xử thế nào?

Trong khi cách làm của ông Zelensky nhận được tiếng nói ủng hộ, chủ yếu là từ phe cánh tả, thì có những đồng minh của ông ta đã không tán thành.

Lindsey Graham đã lên tiếng chỉ trích gay gắt ông Zelensky, với thái độ chuyển biến 180°. Tổng Thư ký NATO Mark Rutte, người thường xuyên ủng hộ Zelensky, cũng đã nói rằng ông Zelensky phải tìm cách chữa trị quan hệ với Tổng thống Donald Trump.

Nhật Tân