Báo cáo ILO: Hơn 64% sinh viên VN thích làm việc trong khu vực nhà nước năm 2015

Đây là một trong những kết quả vừa được công bố trong Điều tra chuyển tiếp từ trường học đến việc làm của Tổ chức Lao động Quốc tế – ILO.

• Navigos Search: 90% nhân sự cấp trung, cấp cao VN thấy căng thẳng trong doanh nghiệp nước ngoài

Điều tra chuyển tiếp từ trường học đến việc làm của ILO được thực hiện tại 53 quốc gia từ năm 2012 đến 2016 và khảo sát hai lần tại một số nước. Tại Việt Nam, đợt đầu tiên được thực hiện trong năm 2012-2013 với mẫu khảo sát từ hơn 2.700 thanh niên và đợt thứ hai được tiến hành trong năm 2015 với hơn 2.200 mẫu khảo sát.

Theo Điều tra chuyển tiếp từ trường học đến việc làm của thanh niên Việt Nam từ 15 đến 29 tuổi, hầu hết những người tham gia khảo sát đều đã từng đi học hoặc tham gia một chương trình đào tạo (97,5%).

Trong đó, khoảng gần một nửa thanh niên (32,7%) nhập học năm 2015, số còn lại có 35,9% chưa hoàn thành chương trình học và 28,9% đã thôi học trước khi tốt nghiệp; Không có sự khác biệt giữa nam và nữ trong việc tiếp cận giáo dục cũng như trong xu hướng thôi học trước khi hoàn thành chương trình.

Điều tra chuyển tiếp từ trường học đến việc làm Việt Nam cũng chỉ ra những vấn đề dai dẳng như sự không phù hợp giữa việc sử dụng nguồn lao động với yêu cầu công việc, việc chưa tận dụng hết tiềm năng lao động và chất lượng việc làm thấp.

Trình độ lao động và yêu cầu công việc chưa phù hợp

Kết quả Điều tra chuyển tiếp từ trường học đến việc làm cho thấy mối tương quan giữa trình độ học vấn và thời gian chuyển tiếp sang thị trường lao động của thanh niên Việt Nam.

Các bạn trẻ có trình độ đại học cần trung bình khoảng 7,3 tháng để chuyển tiếp từ trường học sang công việc ổn định đầu tiên và thấy hài lòng. Trong khi đó, lao động có trình độ trung học phổ thông cần thời gian dài hơn, trung bình là 17,8 tháng.

Theo kết quả báo cáo, gần ⅔ (64,2%) sinh viên trong năm 2015 nói thích làm việc trong khu vực nhà nước. Sự lựa chọn này được lý giải là do sự hấp dẫn bởi tính ổn định trong khu vực này, nhưng khả năng cung cấp việc làm cho một số lượng lớn lao động trẻ ở khu vực này là có giới hạn.

Theo ILO, khoảng hơn một nửa thanh niên có việc làm đã được đào tạo đầy đủ cho công việc họ đang làm (50,5% lao động trẻ có bằng cấp phù hợp với yêu cầu công việc). Tuy nhiên không phải tất cả thanh niên được đào tạo có thể tìm thấy công việc phù hợp với trình độ của họ. Cụ thể, có 26% lao động trẻ có trình độ học vấn cao hơn yêu cầu công việc mà họ đang làm; và 23,5% lao động trẻ có trình độ thấp hơn so với yêu cầu của công việc.

“Điều này có nghĩa là doanh nghiệp đang chưa tận dụng hết tiềm năng, năng suất của nhiều lao động trẻ, mặt khác lại không thể hoạt động ở mức năng suất lao động tối đa của mình bởi họ tuyển dụng lao động thiếu khả năng”, Giám đốc ILO Việt Nam Chang Hee Lee giải thích. “Sự không phù hợp với yêu cầu công việc có thể tạo ra gánh nặng lên từng cá nhân, doanh nghiệp và toàn xã hội”.

Chưa tận dụng hết tiềm năng của lao động trẻ vẫn là mối quan tâm hàng đầu

Theo điều tra của ILO, tỷ lệ không tận dụng được hết tiềm năng lao động của Việt Nam mặc dù có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao: 43,1% trong năm 2015 (so với 47% năm 2013).

Khái niệm không tận dụng được hết tiềm năng lao động bao gồm những người thất nghiệp, những người không tham gia hoạt động kinh tế nhưng cũng không đi học, hoặc những người làm những công việc không thường xuyên (các công việc tự làm hoặc làm các công việc với hợp đồng ngắn hạn).

Năm 2015, tỷ lệ này gồm 34% thanh niên làm các công việc không thường xuyên; 4,2% thất nghiệp và 4,9% lao động trẻ không còn là học sinh/sinh viên nhưng cũng không tham gia hoạt động kinh tế.

Điều tra của ILO cũng cho thấy trình độ học vấn càng cao thì tỷ lệ thất nghiệp cũng càng cao. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên có trình độ đại học năm 2015 là 4,7%, trong khi tỷ lệ này ở thanh niên tốt nghiệp trung học phổ thông là 3%.

Tỷ lệ thanh niên hiện không đi học cũng không đi làm tại Việt Nam giảm từ 11,1% năm 2013 xuống còn 7,8% năm 2015. Tỷ lệ này ở nữ thanh niên là 9,6% – cao hơn ở nam thanh niên (6%). Theo báo cáo, điều này cơ bản cho thấy một số nữ thanh niên Việt Nam thiếu điều kiện đến trường và lập gia đình sớm.

>> Cử nhân, thạc sĩ thất nghiệp cao gần gấp 3 lần trung cấp chuyên nghiệp, vì đâu?

Chất lượng việc làm thấp là rào cản lớn để Việt Nam cải thiện năng suất lao động

Năm 2015, có 66,3% thanh niên Việt Nam có việc làm, trong đó có rất nhiều người bắt đầu đi làm từ khi còn rất trẻ; 18,3% người tuổi vị thành niên từ 15-17 tuổi đã rời trường học và đi làm.

Theo phân tích của ILO, mặc dù phần lớn lao động trẻ (58,6%) làm công việc được trả lương, nhưng vẫn còn hơn 34,6% thanh niên làm những công việc dễ bị tổn thương như lao động tự làm hoặc lao động làm cho gia đình không được trả lương; đồng thời gần một nửa thanh niên (43,9%) làm việc được trả lương nhưng không có hợp đồng bằng văn bản.

Gần 80% lao động trẻ làm các công việc phi chính thức – những công việc thiếu tiếp cận bảo trợ xã hội và sự bảo vệ về pháp luật căn bản, cũng như các quyền lợi của người lao động. Tỷ lệ này ở nam giới cao hơn nữ giới.

“Tuy Việt Nam không có tỷ lệ thanh niên thất nghiệp ở mức báo động như nhiều nước khác, việc đảm bảo việc làm chất lượng cho thế hệ trẻ vẫn là thử thách của đất nước. Nhiều lao động trẻ đang ở trong tình trạng không được bảo vệ ở nơi làm việc, đồng thời nhiều người khác cũng không tìm được những kiến thức, kỹ năng phù hợp từ ghế nhà trường để làm việc trong thị trường lao động hiện tại”, ông Chang Hee Lee nhận định.

Theo đó, Giám đốc ILO Việt Nam kêu gọi tăng cường sự phối hợp giữa Chính phủ, công đoàn và doanh nghiệp để đẩy mạnh phát triển việc làm cho thanh niên và phát triển kinh doanh trong khu vực tư nhân – đi đầu trong kiến tạo việc làm.

Kỳ Thư

Xem thêm: