Quốc hội chính thức bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh

Quốc hội thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Bộ luật Hình sự, bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh, trong đó có Tham ô tài sản và Nhận hối lộ.

• Đại biểu đề xuất tử hình cho tội sản xuất sữa giả, tham ô, nhận hối lộ
• Bộ Công an đề xuất bỏ án tử hình với tội Tham ô, Nhận hối lộ

Ngày 25/6, Quốc hội cho biết với 429/439 đại biểu tham gia biểu quyết đồng ý, chiếm 89,75% tổng số đại biểu, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự được thông qua.

Theo đó, 8 tội danh không còn áp dụng hình phạt tử hình, gồm: Hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân (Điều 109), Gián điệp (Điều 110), Phá hoại cơ sở vật chất – kỹ thuật của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (Điều 114), Sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh (Điều 194), Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250), Tham ô tài sản (Điều 353), Nhận hối lộ (Điều 354), và Phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 421). Mức án cao nhất cho các tội này là tù chung thân.

Đối với những người đã bị tuyên án tử hình trước ngày 1/7/2025 về 8 tội danh trên nhưng chưa thi hành án, Chánh án TAND Tối cao sẽ quyết định chuyển hình phạt tử hình thành tù chung thân.

Riêng với các tội Sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248) và Mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), việc chuyển án tử hình thành tù chung thân áp dụng cho các trường hợp khối lượng hoặc thể tích ma túy thấp hơn mức quy định tại Khoản 5 của các điều này, hoặc người phạm tội không đứng đầu, không chỉ huy, và không có từ hai tình tiết tăng nặng trở lên.

TAND Tối cao được giao chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, VKSND Tối cao và các cơ quan liên quan để rà soát và thực hiện quy định này.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết việc bỏ hình phạt tử hình đối với 8 tội danh được đề xuất dựa trên nhiều cơ sở. Trước hết, việc này kế thừa tinh thần thu hẹp dần hình phạt tử hình qua các lần sửa đổi Bộ luật Hình sự: từ 44 tội năm 1985, giảm còn 29 tội năm 1999, 22 tội năm 2009, và 18 tội năm 2015.

Quyết định này cũng dựa trên tính chất, mức độ hành vi phạm tội, tầm quan trọng của khách thể được bảo vệ, khả năng khắc phục hậu quả, và thực tế nhiều tội danh có quy định tử hình nhưng không được áp dụng thời gian qua.

Ngoài ra, xu hướng giảm hình phạt tử hình trên thế giới, với chỉ hơn 50/193 quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc còn quy định tử hình, cùng các nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam, đặc biệt tại Khoản 2 Điều 6 Công ước về quyền dân sự và chính trị, cũng là căn cứ quan trọng. Việc sửa đổi này còn hỗ trợ hợp tác quốc tế và thể hiện năng lực quản lý của các cơ quan nhà nước.

Riêng với tội Tham ô tài sản và Nhận hối lộ, để đảm bảo thu hồi tài sản, luật sửa đổi Khoản 1 Điều 63, quy định người bị kết án tù chung thân chỉ được xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt khi nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô hoặc nhận hối lộ, đồng thời hợp tác tích cực với cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, xử lý tội phạm, hoặc lập công lớn.

Luật cũng bổ sung tội Sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256a), áp dụng với những người đang hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy nhưng tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy. Quy định này nhằm giảm cầu ma túy, trong bối cảnh số người nghiện ma túy tăng và có xu hướng trẻ hóa, gây ra nhiều loại tội phạm khác như trộm cắp, lừa đảo, cướp giật tài sản.

Ngoài ra, luật tăng mức hình phạt tù khởi điểm đối với một số tội về môi trường, an toàn thực phẩm, và ma túy, gồm: Gây ô nhiễm môi trường (Điều 235), Vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (Điều 236), Sản xuất trái phép chất ma túy (Điều 248), Tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249), Mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251), và Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm (Điều 317).

Mức phạt tiền đối với các tội về môi trường, sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, và các tội tham nhũng được tăng gấp đôi, phù hợp với biến động giá cả và thu nhập bình quân đầu người từ năm 2015 đến nay.

Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự có hiệu lực từ ngày 1/7/2025.