3 cơ quan xếp hạng quốc tế lớn đều bi quan về kinh tế Trung Quốc

Ngày 10/4, Fitch Ratings duy trì xếp hạng tín nhiệm A+ của Trung Quốc nhưng hạ triển vọng xếp hạng từ “ổn định” xuống “tiêu cực”. Lý do là nền kinh tế Trung Quốc không còn có thể dựa vào mô hình tăng trưởng trước đây, và ngày càng phải đối mặt với nhiều bất ổn, tài chính công cũng gặp rủi ro.

Fitch cảnh báo rằng “xét từ góc độ xếp hạng, thâm hụt tài chính khổng lồ của Trung Quốc và nợ chính phủ gia tăng trong những năm gần đây đang làm xói mòn các vùng đệm tài chính”, và “trong vài năm tới, chính sách tài khóa dự kiến ​​sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tăng trưởng, từ đó thúc đẩy xu hướng nợ tiếp tục tăng”. Nói cách khác, dưới cú sốc kép là tăng trưởng chậm lại và nợ ngày càng tăng, tính bền vững của tài chính công của Trung Quốc đang bị nghi ngờ nghiêm trọng. 

Ngoài ra vào đầu năm, Fitch đã hạ một bậc xếp hạng của 4 công ty quản lý tài sản quốc gia lớn của Trung Quốc và xếp 3 công ty vào danh sách theo dõi xếp hạng tiêu cực.

Fitch đã làm điều này là nối gót theo Moody’s.

Vào ngày 5/12 năm ngoái, Moody’s xác nhận xếp hạng tín dụng tổng thể của Chính phủ Trung Quốc là “A1”, gần ở mức trung bình của “cấp đầu tư” hoặc rủi ro tổng thể tương đối thấp, nhưng đã thay đổi triển vọng xếp hạng tín dụng thành “tiêu cực”. Có 3 lý do cho động thái này:

• Chính phủ và khu vực công rộng hơn cung cấp hỗ trợ tài chính cho các chính quyền địa phương và doanh nghiệp nhà nước đang gặp khó khăn về tài chính, điều này sẽ gây ra rủi ro suy giảm lớn đối với sức mạnh tài chính, kinh tế và thể chế của Trung Quốc.
• Rủi ro gia tăng liên quan đến tốc độ tăng trưởng kinh tế tiếp tục thấp hơn và thị trường nhà ở bị thu hẹp trong trung hạn.
• Tính hiệu quả của các chính sách, tức là làm thế nào để ngăn chặn rủi ro đạo đức và hạn chế tác động đến bảng cân đối tài sản quốc gia trong khi hỗ trợ phục hồi kinh tế, cũng phải đối mặt với những thách thức.

Triển vọng tiêu cực về xếp hạng tín dụng không nhất thiết dẫn đến việc hạ bậc nhanh chóng, nhưng đây là cảnh báo rằng xếp hạng hiện tại có thể không bền vững. Ngày hôm sau, Moody’s cũng hạ triển vọng xếp hạng tín dụng của Chính phủ Hồng Kông và Ma Cao xuống mức “tiêu cực”. Ngoài ra, 18 công ty Trung Quốc và 8 ngân hàng Trung Quốc cũng bị Moody’s hạ xếp hạng tín nhiệm; 18 công ty này bao gồm 13 doanh nghiệp trung ương và các công ty con của họ, 2 doanh nghiệp nhà nước địa phương và các công ty con của họ, cùng 3 doanh nghiệp tư nhân, bao gồm Alibaba và Tencent.

Trong số 3 cơ quan xếp hạng quốc tế lớn thì có Fitch và Moody’s đều có quan điểm tiêu cực về nền kinh tế Trung Quốc. Còn S&P Global thì sao?

Ngày 7/3, S&P cảnh báo nếu đà phục hồi kinh tế của Trung Quốc tiếp tục yếu hoặc chủ yếu bị thúc đẩy bởi các biện pháp kích thích quy mô lớn, cơ quan xếp hạng có thể hạ xếp hạng tín dụng của Trung Quốc vì nợ của Trung Quốc sẽ tăng nhanh hơn. 

Theo Reuters, nhà phân tích Kim Eng Tan của S&P cho biết trong một hội thảo trực tuyến rằng xếp hạng tín dụng A+ ổn định hiện tại của S&P có tính đến sự cải thiện của nền kinh tế Trung Quốc. Nhưng nếu nền kinh tế Trung Quốc không cải thiện vượt mức mà cơ quan xếp hạng hiện tin rằng sẽ đạt được trong giai đoạn này, điều đó “có nghĩa là có thể có hành động xếp hạng tiêu cực”. Trước đó, vào cuối năm 2023, S&P Global Ratings cảnh báo nếu khủng hoảng bất động sản Trung Quốc tiếp tục trầm trọng, tốc độ tăng trưởng kinh tế Trung Quốc năm 2024 có thể giảm xuống dưới 3%. (Đồng thời, Alex Brazier, phó giám đốc Viện nghiên cứu đầu tư của BlackRock, công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới, cho rằng với những thay đổi trong cơ cấu nhân khẩu học và tốc độ tăng trưởng năng suất chậm lại, xu hướng tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc đã giảm từ mức 10% trong quá khứ xuống còn 5% hiện tại. Xu hướng tăng trưởng trong tương lai sẽ duy trì ở mức khoảng 3%.)

Có thể thấy Fitch, Moody’s và S&P đều cho rằng kinh tế Trung Quốc đã gặp vấn đề lớn.

Từ góc độ lịch sử, 3 cơ quan xếp hạng lớn luôn nâng cấp xếp hạng tín dụng có chủ quyền của Trung Quốc trong một thời gian dài. Ví dụ kể từ năm 1989, Moody’s đã xếp hạng tín dụng quốc gia của Trung Quốc là “BBB”; sau đó, họ đã nâng xếp hạng tín dụng của Trung Quốc 3 lần liên tiếp vào các năm 2003, 2007 và 2010 lên Aa3, đây là mức xếp hạng cao thứ tư của Moody’s, có nghĩa là “chất lượng cao, rủi ro tín dụng cực thấp”. Xếp hạng của Moody’s đối với Trung Quốc không chỉ cao hơn các nước phát triển như Nhật Bản, Ý, Israel mà còn cao hơn hầu hết các nền kinh tế lớn mới nổi (chỉ thấp hơn Hàn Quốc).

Nhưng kể từ năm 2016, ba cơ quan xếp hạng lớn đều cảm nhận được cảm giác khủng hoảng về nền kinh tế Trung Quốc. Vào ngày 2/3/2016, Moody’s đã hạ triển vọng xếp hạng tín dụng chủ quyền của Trung Quốc từ “ổn định” xuống “tiêu cực” với lý do dòng vốn chảy ra ngoài đã dẫn đến dự trữ ngoại hối giảm và có những bất ổn về khả năng thực hiện cải cách của ĐCSTQ. Vào ngày 24/5/2017, Moody’s đã hạ xếp hạng của Trung Quốc lần đầu tiên sau 28 năm, từ Aa3 xuống A1, đồng thời điều chỉnh triển vọng từ tiêu cực sang ổn định. Lý do chính được đưa ra là tình hình tài chính của ĐCSTQ sẽ xấu đi và quy mô nợ chung sẽ tiếp tục tăng khi tăng trưởng kinh tế chậm lại.

Fitch, S&P và Moody’s nhất quán hạ bậc xếp hạng của Trung Quốc trong năm 2017. Trên thực tế, nền kinh tế Trung Quốc đã đi vào suy thoái sau Thế vận hội Bắc Kinh 2008. Các nhà chức trách cũng thừa nhận những vấn đề mang tính cơ cấu của nền kinh tế Trung Quốc nhưng cũng không thể làm gì hơn. Kể từ năm 2011, tốc độ tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc tiếp tục giảm và khó khăn kinh tế ngày càng sâu sắc. Năm 2017, cả 3 cơ quan xếp hạng lớn đều hạ xếp hạng của Trung Quốc, đây là phản ứng thận trọng và chậm trễ trước những khó khăn kinh tế của Trung Quốc.

Kể từ năm 2017, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đã đánh dấu sự đảo chiều lớn trong tình hình kinh tế quốc tế của Trung Quốc; dịch bệnh đã hoành hành trong ba năm và chính sách “Zero-COVID linh động” của chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), đặc biệt là việc thành phố Thượng Hải phong tỏa, đã làm rung chuyển nền kinh tế Trung Quốc; hơn nữa tình hình chính chính trị của ĐCSTQ chuyển hướng tả, xung đột nội bộ gia tăng, khả năng xảy ra chiến tranh với Đài Loan ngày càng tăng và việc ủng hộ việc Nga xâm chiếm Ukraine đều đã làm sâu sắc thêm tình trạng khó khăn kinh tế của Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, việc Fitch, Moody’s và S&P đang lên kế hoạch cho một đợt hạ xếp hạng tín dụng mới của Trung Quốc là điều không thể tránh khỏi.

Vương Hách
(Bài viết thể hiện quan điểm của tác giả, được đăng lần đầu trên Epoch Times.)