30 triệu trẻ em Trung Quốc “nhiễm chì vượt mức”: Chì ẩn chứa ở đâu?

Một trường mẫu giáo tại quận Mạch Tích, thành phố Thiên Thủy, tỉnh Cam Túc, Trung Quốc sử dụng chất phụ gia không hợp pháp dẫn đến tình trạng bất thường về nồng độ chì trong máu của một số trẻ, người chịu trách nhiệm đã bị điều tra. Các chuyên gia y tế chỉ ra, nồng độ chì trong máu vượt mức có thể gây tổn thương hệ thần kinh, dẫn đến chậm phát triển trí tuệ, thiếu tập trung, thậm chí gây thiếu máu và tổn thương chức năng thận.

Theo các báo cáo từ các phương tiện truyền thông như CCTV, Southern Net, cuộc điều tra sơ bộ cho thấy trường mẫu giáo này có thể đã sử dụng hợp chất chứa chì (như phẩm màu công nghiệp hoặc chất bảo quản) trong quá trình chế biến thực phẩm, hoặc sử dụng nguyên liệu bị nhiễm chì nghiêm trọng (như đồ hộp kém chất lượng, bỏng ngô, v.v.).

Báo cáo chỉ ra rằng các trường hợp tương tự đã xảy ra thường xuyên ở các khu vực như Quý Châu, Sơn Tây, v.v. Một số trường mẫu giáo vì để giảm chi phí nên đã sử dụng phụ gia công nghiệp thay vì nguyên liệu thực phẩm. Các phụ gia giá rẻ có thể kéo dài thời hạn sử dụng và cải thiện hương vị, nhưng dễ dẫn đến mức chì, asen và các kim loại nặng khác vượt mức tiêu chuẩn.

Trường mẫu giáo liên quan đến việc không tuân thủ nghiêm ngặt “Quy định về An toàn Thực phẩm và Sức khỏe Dinh dưỡng trong Trường học”, thiếu hồ sơ ghi chép về việc sử dụng phụ gia thực phẩm và không thực hiện lưu mẫu kiểm tra theo quy định. Việc kiểm tra bếp ăn tại nhiều trường mẫu giáo chỉ mang tính hình thức, thường chỉ kết thúc bằng cảnh cáo hoặc phạt tiền, không tạo được hiệu quả răn đe.

Điều tra phát hiện một số trường mẫu giáo không yêu cầu chứng từ khi mua nguyên liệu, dẫn đến việc sử dụng các sản phẩm nông nghiệp bị nhiễm chì (như rau củ tưới bằng nước thải công nghiệp). Ngoài ra, việc khử trùng dụng cụ ăn uống không đạt tiêu chuẩn (như dư lượng chất tẩy rửa anion) cũng có thể gây tiếp xúc với chì.

Các triệu chứng ngộ độc chì (như tăng động, khó khăn trong học tập) thường biểu hiện muộn, khiến phụ huynh chỉ nhận ra bất thường sau vài tháng. Việc lưu mẫu thực phẩm không đầy đủ hoặc hồ sơ giả mạo cũng gây khó khăn trong việc xác định trách nhiệm.

Các chuyên gia y tế nhấn mạnh rằng nồng độ chì trong máu vượt mức sẽ trực tiếp gây tổn hại hệ thần kinh, dẫn đến chậm phát triển trí tuệ, thiếu tập trung, thậm chí gây thiếu máu và tổn thương chức năng thận.

Một số ý kiến đề xuất nên áp dụng mô hình “bếp ăn minh bạch” và kiểm tra độc lập bởi bên thứ ba, đồng thời yêu cầu các trường mẫu giáo công khai danh sách phụ gia sử dụng. Chính phủ cần áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với các hành vi vi phạm an toàn thực phẩm trẻ em và thiết lập hệ thống danh sách đen các trường mẫu giáo trên toàn quốc.

Trẻ 5 tháng tuổi bị ngộ độc chì

Bài viết từ “Nguyệt Tẩu Gia Viện” tiết lộ một trường hợp ở Triều Châu: Bé Tiểu Khả (tên giả), 5 tháng tuổi, bị ngộ độc chì do người lớn sử dụng sai phương pháp.

Tiểu Khả, vừa tròn 5 tháng, đột nhiên giảm ăn, trở nên hiếu động một cách bất thường, luôn quấy khóc, bồn chồn dù được dỗ dành hay ôm ấp. Ban đêm, bé ngủ không ngon, đôi khi thức dậy hơn 10 lần.

Thấy bé ngày càng gầy yếu, phụ huynh lo lắng đưa đi khám. Kết quả cho thấy nồng độ chì trong máu của bé lên tới 209 microgam/lít (mức bình thường là 0-100 microgam/lít).

Với nồng độ chì cao như vậy, bé cần được điều trị ngay lập tức. Tuy nhiên, sau nửa tháng điều trị, nồng độ chì không giảm mà tăng lên 330 microgam/lít.

Bác sĩ chẩn đoán Tiểu Khả không chỉ bị ngộ độc chì mà còn tổn thương chức năng gan. Để thải chì, cần cắt đứt nguồn tiếp xúc với chì. Dưới sự hướng dẫn của bác sĩ, bố của bé kiểm tra từng vật mà bé tiếp xúc.

Để loại trừ nghi vấn, bố của bé lấy mẫu tất cả các nguồn nước trong nhà (nước máy, nước từ bể chứa trên mái) để kiểm tra, nhưng kết quả đều không có vấn đề.

Sau đó, anh nhớ ra một bài thuốc dân gian mà bé đã dùng gần đây. Khi Tiểu Khả chảy nước dãi, bà nội nhờ người ở quê mang đến một lọ bột không nhãn mác. Người lớn nói chỉ cần dùng ngón tay chấm một ít bột, bôi lên lưỡi bé là sẽ khỏi bệnh.

Kết quả kiểm tra cho thấy lọ bột này có hàm lượng chì cao bất thường, chính là nguyên nhân gây ngộ độc. Sau khi loại bỏ nguồn chì, quá trình điều trị thải chì của bác sĩ bắt đầu có hiệu quả.

Bác sĩ cảnh báo rằng chì có thể tích tụ trong xương và tủy, việc điều trị ngộ độc chì đòi hỏi thời gian dài, có thể vài tháng hoặc vài năm. Phụ huynh cần chủ động phòng ngừa.

Chì ẩn náu ở đâu?

Báo cáo của UNICEF vào tháng 7/2020 cho thấy Trung Quốc có 31,23 triệu trẻ em có nồng độ chì trong máu vượt mức tham chiếu, con số này vô cùng đáng báo động.

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, 47% ngộ độc chì ở trẻ em đến từ thực phẩm, 45% từ bụi trong và ngoài nhà, 6% từ nước uống, và 2% từ không khí và các nguồn khác.

Đường tiêu hóa là con đường chính hấp thụ chì, với hơn 90% lượng chì trẻ em hấp thụ mỗi ngày qua đường tiêu hóa, chỉ 0,5-10% qua đường hô hấp.

Chì trong thực phẩm có thể đến từ ô nhiễm môi trường như lắng đọng từ không khí, đất hoặc nước đối với cây trồng. Do ô nhiễm môi trường có sự khác biệt theo vùng, hàm lượng chì trong thực phẩm ở các khu vực khác nhau trong cùng một quốc gia cũng có thể khác nhau.

Các thực phẩm như bỏng ngô, trứng vịt bắc thảo, thực phẩm chế biến sẵn, đồ hộp hoặc đồ uống đóng hộp, và rau củ chưa rửa sạch thường có hàm lượng chì cao, trẻ em nên hạn chế hoặc tránh ăn.

Các đồ chơi, đồ dùng học tập, mỹ phẩm, phấn rôm, thuốc đông y cũng là nguồn gây nhiễm chì ở trẻ. Trẻ cắn đồ chơi, không rửa tay trước khi ăn, hoặc nhai giấy in màu và giấy chứa chữ in có thể khiến chì xâm nhập vào cơ thể.

Ngoài ra, khói thuốc lá, khí thải xe hơi, khí thải công nghiệp, bụi trong nhà, sơn và lớp phủ trang trí nhà cửa, đồ nội thất và đồ trang trí mới mua cũng là những nguồn gây tăng nồng độ chì trong máu trẻ em.

Để ngăn ngừa ngộ độc chì, ngoài việc tránh xa các nguồn chì, cần bổ sung dinh dưỡng cho trẻ. Nếu trẻ thiếu dinh dưỡng, thiếu canxi, sắt, kẽm và các nguyên tố khác, cơ thể sẽ hấp thụ chì dễ dàng hơn. Do đó, nên cho trẻ ăn nhiều thực phẩm giàu canxi như sữa và đậu, bổ sung protein, vitamin và vi chất.