Báo cáo của Mỹ chỉ ra “gót chân Achilles” của quân đội Trung Quốc

Một báo cáo mới của Đại học Quốc phòng Mỹ nhận định quân đội Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) “có gót chân Achilles” giống như quân đội Nga: tướng lĩnh cấp cao thiếu khả năng chiến đấu và kinh nghiệm.

Báo cáo dài 73 trang phân tích dữ liệu từ năm 2015 – 2021 của hơn 300 sĩ quan cấp cao ĐCSTQ thuộc 5 quân chủng (lục quân, không quân, hải quân, tên lửa, và chiến lược), phát hiện tất cả họ đều bị giới hạn hoạt động trong quân chủng họ công tác, hầu như không có kinh nghiệm chỉ huy liên hợp. Về vấn đề này, từ năm 1986 Mỹ đã thúc đẩy chính sách luật đào tạo chéo trao đổi giữa các quân chủng.

Báo cáo cho rằng điều này có thể khiến hiệu quả tác chiến thực tế của quân đội ĐCSTQ bị hạn chế, đặc biệt là các cuộc xung đột đòi hỏi mức độ phối hợp hành động chung cao. Báo cáo chỉ ra giống như tình hình của quân đội Nga ở Ukraine cũng hạn chế về khả năng phối kết hợp tổng thể của toàn quân.

Quân đội Nga đã để lộ những bất cập trong cấu trúc hoạt động quân sự kể từ khi Nga xâm lược Ukraine vào tháng Hai năm nay. Trong cuộc phản công gần đây của Ukraine, lực lượng mặt đất của Nga đã tan tác vì thiếu yểm trợ trên không. Trong những ngày đầu của cuộc chiến đã cho thấy vấn đề hậu cần tiếp tế thiếu trầm trọng, xe tải bị đình trệ do thiếu lốp phù hợp với địa hình và thiếu bảo dưỡng, hệ quả đã dễ dàng thành mục tiêu khi bị phản công.

Tác giả báo cáo là Joel Wuthnow, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Quân sự Trung Quốc – Đại học Quốc phòng Mỹ cho biết ĐCSTQ có thể đối mặt với vấn đề tương tự. Ông nói: “Các chỉ huy có ít kinh nghiệm trong lĩnh vực hậu cần mở rộng và ngược lại. Khi hạn chế công tác chỉ huy bảo vệ hậu cần sẽ không thể chỉ đạo quân đội một cách hiệu quả nhất, và trong trường hợp này nếu thực chiến (quân đội ĐCSTQ) sẽ thất bại tương tự như quân đội Nga”.

Theo thống kê của báo cáo, vào năm 2021, trong số các sĩ quan quân đội Mỹ 4 sao, chẳng hạn như Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương…, có 40 người có kinh nghiệm tác chiến liên hợp, và gần như tất cả các chỉ huy cấp 4 sao đều có kinh nghiệm chiến đấu thực tế, trong khi đối với ĐCSTQ có gần một nửa số quan chức quân đội cấp cao là “chính ủy chuyên nghiệp”.

Báo cáo cũng cho thấy 99% sĩ quan quân đội cấp cao của ĐCSTQ là nam giới gốc Hán. Ngược lại, các sĩ quan quân đội Mỹ đa dạng hơn (gồm cả nữ giới và người gốc Phi).

Về độ tuổi trung bình của quân hàm cấp 4 sao, sĩ quan quân đội ĐCSTQ lớn tuổi hơn sĩ quan Mỹ (64 so với 60) và có số năm phục vụ lâu hơn (46 so với 40).

Khác biệt đáng chú ý nữa: 58% sĩ quan quân đội Mỹ từng phục vụ ở nước ngoài, trong khi không có sĩ quan quân đội ĐCSTQ nào có kinh nghiệm ở nước ngoài.

Chuyên gia: đánh giá chính xác

“Báo cáo mới là đánh giá tốt nhất mà tôi từng thấy về việc quân đội Trung Quốc (ĐCSTQ) đang ở vị trí và đích đến như thế nào”, Schuster – cựu Giám đốc Trung tâm Tình báo Liên hợp của Bộ Chỉ huy Thái Bình Dương của Mỹ ở Hawaii, nói với CNN.

Giữa Trung Quốc và Nga cũng có những điểm khác biệt, ví dụ vấn đề đào tạo tân binh của ĐCSTQ được triển khai tốt hơn và họ không mấy phụ thuộc vào lính nghĩa vụ, trong khi quân đội Nga “có 80-85% lính nghĩa vụ phải dựa vào lính đã qua 7 tháng nghĩa vụ”.

Ông ước tính khả năng chiến đấu liên hợp của quân đội ĐCSTQ lạc hậu hơn Mỹ khoảng 4 – 5 năm, qua đó cảnh báo rằng các cuộc tập trận quân sự gần đây cho thấy ĐCSTQ đang cố gắng bắt kịp Mỹ, ví dụ hoạt động quân sự của ĐCSTQ xung quanh Đài Loan sau chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ Nancy Pelosi đến Đài Loan vào đầu tháng Tám chính là vì mục đích này.

Tăng cường kiểm soát tướng lĩnh quân đội

Báo cáo cũng lưu ý kể từ khi lên nắm quyền vào năm 2013, Chủ tịch Quân ủy ĐCSTQ Tập Cận Bình đã siết chặt hơn kiểm soát giới lãnh đạo quân đội, thậm chí còn đích thân tham gia tuyển chọn các sĩ quan cấp cao.

“Tất cả các sĩ quan quân đội đều là đảng viên ĐCSTQ và phải có đủ nhạy bén chính trị để thể hiện lòng trung thành với Tập Cận Bình và chương trình nghị sự của ông ấy”. Báo cáo viết và chỉ ra vấn đề ông Tập “thay máu” tướng lĩnh nhằm ngăn chặn vấn đề phát triển thành các phe phái “có thể một ngày nào đó đe dọa đến vai trò lãnh đạo của ông ta”.

Báo cáo cho biết ngoài ra Tập Cận Bình cũng đã cẩn thận khen thưởng các quân đoàn cấp cao thể hiện “ý thức trung thành”. Khi các sĩ quan cấp cao này đến tuổi nghỉ hưu, những người kế nhiệm sẽ mang lại kinh nghiệm chiến trường hiện đại cao hơn, bao gồm cả công nghệ mới nhất. Đồng thời báo cáo cũng chỉ ra rằng quân đội ĐCSTQ sẽ tiếp tục chú trọng củng cố văn hóa tổ chức Đảng.