Chuyên gia TQ: Các đại lý ô tô ở Trung Quốc càng bán nhiều thì càng lỗ nhiều

Thư ký trưởng Hiệp hội xe chở khách Trung Quốc, ông Thôi Đông Thụ ngày 7/10 cho biết, năm nay doanh số bán xe mới ở Trung Quốc gặp phải tình trạng thua lỗ quy mô lớn, các đại lý xe trên toàn quốc phổ biến đều đối mặt với tình trạng căng thẳng vốn lưu động, đồng thời phải đối mặt với cảnh “bán càng nhiều lỗ càng lớn”, cần các bộ phận liên quan ban hành biện pháp nhằm giúp doanh nghiệp xe ô tô vượt qua khó khăn sống còn.

Doanh số xe mới của Trung Quốc thua lỗ quy mô lớn – “bán càng nhiều lỗ càng lớn”

Ông Thôi Đông Thụ này đăng bài trên tài khoản WeChat với tiêu đề “Năm 2025 đại lý ô tô Trung Quốc cấp bách cần sự hỗ trợ về chính sách”, cho biết hiện nay doanh số bán xe mới của các đại lý xe hơi Trung Quốc đã xảy ra tình trạng thua lỗ quy mô lớn, phổ biến tồn tại tình trạng “kinh doanh thâm hụt dòng tiền” và nguy cơ “đứt gãy chuỗi tài chính” ngày càng nghiêm trọng, “khó thoát khỏi cảnh khó khăn sinh tồn”.

Bài viết nói, các đại lý xe Trung Quốc hiện đang đối mặt với hai vấn đề lớn: thứ nhất là áp lực kép từ việc tiêu dùng yếu và sản lượng bán buôn của nhà máy, khiến tồn kho tại đại lý duy trì ở mức cao, để giảm áp lực vốn và chi phí tài chính, đại lý buộc phải bán tháo để tồn tại.

Thứ hai là “chiến tranh giá cả” khiến tình trạng nhập – xuất đảo ngược nghiêm trọng, đại lý xe “bán càng nhiều lỗ càng lớn”, đồng thời đối mặt với áp lực khó khăn thực hiện nghĩa vụ khi đến hạn tài chính, đại lý phải đối mặt với tình trạng thu hồi vốn kinh doanh bị đứt, nguy cơ đứt gãy chuỗi tài chính ngày càng tăng cao. Hiện vốn lưu động của các đại lý xe “chỉ còn cầm cự được thời gian cực ngắn”.

Bài viết đề cập, biên lợi nhuận bán hàng của đại lý xe hơi Trung Quốc thấp, cạnh tranh thị trường khốc liệt, lợi nhuận xe cũ chưa được cải thiện hiệu quả, tình trạng sống còn của ngành cần được cải thiện. Thị trường xe chạy xăng truyền thống tiếp tục suy yếu, tỷ lệ thâm nhập của xe năng lượng mới đã vượt qua mốc 55%, hệ sinh thái ngành đang tái cấu trúc, chuyển đổi sang xe năng lượng mới đã trở thành chìa khóa quyết định lợi nhuận của đại lý xe hơi.

Năm nay, tỷ lệ thua lỗ của các đại lý xe chạy xăng truyền thống ở Trung Quốc lên tới 58,6%. Kể từ năm 2019, tỷ suất lợi nhuận ròng tổng thể của đại lý xe Trung Quốc giảm từ 2% xuống 0% vào năm 2024, năm nay tiếp tục giảm xuống -2%, thậm chí nhiều đại lý lớn cũng lỗ trong năm nay.

Trung Quốc thúc đẩy phát triển xe điện dẫn đến dư thừa công suất sản xuất tại nhiều địa phương

Về việc doanh số bán xe mới ở Trung Quốc thua lỗ quy mô lớn, phân tích cho rằng nguyên nhân là do chính sách ưu tiên phát triển xe điện của chính quyền Trung Quốc.

Theo báo Đức Deutsche Welle, chính sách này ưu tiên xem trọng mục tiêu việc làm và tăng trưởng kinh tế thông qua sản lượng và thị phần, chứ không phải lợi nhuận hay cạnh tranh bền vững. Chính quyền địa phương vì mục tiêu sản lượng và thuế đã cấp đất và trợ cấp giá rẻ cho doanh nghiệp xe hơi, dẫn đến dư thừa công suất sản xuất khắp nơi.

Rupert Mitchell, chuyên gia kinh tế vĩ mô người Úc, từng làm việc trong một công ty khởi nghiệp xe điện ở Trung Quốc, cho biết: “Khi Bắc Kinh coi đây là ngành chiến lược, mỗi Tỉnh trưởng đều muốn có nhà máy xe hơi. Họ muốn thể hiện thành tích trước mặt lãnh đạo, kết quả là doanh nghiệp xe hơi tăng đầu tư.”

Theo Reuters, các thương hiệu xe Trung Quốc đã vượt xa đối thủ nước ngoài trong việc ra mắt mẫu xe mới. Tuy nhiên, chính sách của nhà nước thúc đẩy bùng nổ tăng trưởng ngành và đổi mới lại tạo ra các hợp đồng “hai bên đều thua” trên chuỗi cung ứng trong nước.

Thực tế, sự hỗn loạn của thị trường xe hơi Trung Quốc là hệ quả của các chính sách đã được chính quyền đặt ra từ lâu. Từ những năm 1990, chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã hy vọng Trung Quốc có thể giữ vai trò chủ đạo trong một trong những cuộc cách mạng lớn nhất của ngành công nghiệp ô tô — sự trỗi dậy của xe điện.

Năm 2009, Bắc Kinh khởi động chương trình khuyến khích doanh nghiệp sản xuất xe điện đồng thời thúc đẩy người tiêu dùng mua xe, phía sau là hàng chục tỷ đô la trợ cấp.

Đến năm 2017, xe điện vẫn chưa phổ cập. Năm đó, quan chức chính quyền soạn thảo bản quy hoạch ngành xe hơi dài 13.000 từ, đề ra mục tiêu đến năm 2025 đạt sản lượng 35 triệu xe, gần gấp đôi mức kỷ lục doanh số hàng năm của Mỹ.

Quy hoạch năm 2017 khiến các chính quyền địa phương đua nhau thu hút doanh nghiệp xe điện. Năm ngoái, Trung Quốc gần đạt mục tiêu này, với sản lượng hơn 31 triệu xe trong năm.

Khắp cả nước hình thành một mô hình: chính quyền địa phương cấp ưu đãi cho doanh nghiệp, đổi lại doanh nghiệp cam kết đạt chỉ tiêu sản xuất và thuế. Doanh nghiệp xe hơi thường quan tâm hoàn thành chỉ tiêu hơn là lợi nhuận. Kết quả của làn sóng đầu tư ồ ạt này là tình trạng dư thừa công suất, các doanh nghiệp rơi vào cuộc cạnh tranh tự bào mòn lẫn nhau, mức độ “nội quyển” (cạnh tranh khốc liệt, tiêu hao nội bộ) trở nên nghiêm trọng, kéo theo những phương thức kinh doanh phi bình thường.

Ngày càng nhiều doanh nghiệp xe trong thua lỗ đẩy nhanh “đạp bàn đạp”

Chủ tịch SANY Heavy Truck, ông Lương Lâm Hà cho biết, doanh nghiệp xe bị buộc phải liên tục bán xe và sản xuất, dù thua lỗ lớn, bởi dòng tiền là yếu tố sống còn. Ông nói: “Giống như đi xe đạp: chỉ cần bạn cứ đạp liên tục, dù rất mệt nhưng xe vẫn đứng vững.”

Khi ngày càng nhiều doanh nghiệp xe trong cảnh thua lỗ phải đạp nhanh hơn, ngày càng nhiều ý kiến trong ngành kêu gọi tái cấu trúc ngành.

Tuy nhiên, ba người trong ngành và hai chuyên gia nói với Reuters rằng sẽ không có cú sốc đột ngột: quá trình tái cấu trúc cần nhiều năm, chính quyền địa phương rất có thể sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp sắp phá sản, như kiểu “luộc ếch trong nước ấm”, nhằm kiểm soát ảnh hưởng tiêu cực.

Chuyên gia tại tổ chức nghiên cứu Carnegie China, ông Michael Pettis, cho biết “tình trạng dư thừa công suất ở Trung Quốc là vấn đề hệ thống”.