Đông Phương: Sự liều lĩnh của Tesla tại Trung Quốc

Kể từ khi nhà máy ở Thượng Hải của ông Elon Musk khai trương và đi vào hoạt động, nút thắt cổ chai trong sản xuất của Tesla đã được khơi thông. Vấn đề gây khó khăn cho xe điện của Tesla trong thời gian dài đã được giải quyết và giá cổ phiếu của công ty đã tăng như diều gặp gió. Ông Elon Musk đã trở thành đội trưởng đội cổ cũ Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). ĐCSTQ cũng thực sự cần Tesla đến Trung Quốc để xây dựng nhà máy và còn đặc biệt bật đèn xanh cho việc này. Tuy nhiên, ĐCSTQ có tính toán riêng và lợi dụng Tesla.

(Bài viết được chuyển thể từ video của Kênh Youtube Đông Phương.)

Điều này cần phải nói từ thời chính quyền Trump. Thời kỳ ông Trump chấp chính đã phát động chiến tranh thương mại với ĐCSTQ. Từ năm 2018, Mỹ đã bắt đầu cấm xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc, cảnh giác với ‘Made in China 2025’, bởi vì Bắc Kinh chính là muốn thu thập công nghệ sản xuất mũi nhọn của thế giới, trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao.

Sau khi Mỹ tiến hành vây chặn về công nghệ, ĐCSTQ đã để mắt đến ông Elon Musk, ngoài công nghệ sản xuất xe ô tô Tesla của ông ấy ra, thì ông Musk còn là người sinh ra ở Nam Phi, không có lập trường về ý thức hệ (ý thức hình thái), đối với Mỹ cũng chưa thể nói gì về việc thành tâm cống hiến, lại còn thường đối đầu với cơ quan quản lý của Mỹ. Do đó, ĐCSTQ đã giơ ra cành ô liu đối với ông Musk, đặc biệt phá lệ để ông đầu tư vào Trung  Quốc. Cũng chính là để ông đầu tư xây nhà máy ở Trung Quốc mà không cần đối tác Trung Quốc, không cần có đối tác góp vốn giống như doanh nghiệp vốn nước ngoài khác. Hơn nữa lại là xây dựng nhà máy ở ngoại ô Thượng Hải, cung cấp đất với giá rẻ trong khi Thượng Hải có giá đất đai đắt đỏ. Đồng thời còn được hưởng thụ ưu đãi về thuế.

Tháng 7/2018, ông Musk ký thỏa thuận đầu tư với Bắc Kinh, năm sau đã bắt đầu sản xuất mẫu xe ô tô điện Tesla 3. Quan chức ĐCSTQ tuyên bố, thỏa thuận này sẽ tạo ra rất nhiều cơ hội việc làm, bắt đầu từ năm 2023, Tesla sẽ nộp 345 triệu USD tiền thuế. Năm 2019, tại một cuộc gặp mặt, ông Lý Khắc Cường đã nói đùa rằng sẽ cấp cho ông Musk thẻ xanh Trung Quốc, ông Lý Khắc Cường còn lái xe Tesla một vòng trong sân Trung Nam Hải.

Việc ông Musk xây dựng nhà máy ở Trung Quốc đã giải quyết được vấn đề nút thắt cổ chai trong sản xuất, và mục đích của ông cũng đã đạt được. Năm nay, có hơn một nửa số xe điện Tesla là sản xuất tại Trung Quốc. Giải quyết được vấn đề sản xuất và chiến lược tấn công vào thị trường Trung Quốc đã tạo ra lợi nhuận cho Tesla vào năm ngoái. Đây có thể là năm lợi nhuận đầu tiên của Tesla từ trước đến nay. Mấy tháng đầu năm nay, ¼ lượng tiêu thụ của Tesla đến từ Trung Quốc, khiến ông Musk trở thành tỷ phú thế giới. 

Vậy thì mục đích mà Bắc Kinh trải thảm đỏ chào đón Tesla là gì? Chính là vực dậy ngành sản xuất xe ô tô điện nội địa Trung Quốc. Nhiều năm qua, biểu hiện của ngành sản xuất ô tô điện nội địa Trung Quốc vẫn mãi không được như ý, Bắc Kinh hy vọng sau khi đưa Tesla tới thì có thể dẫn động hàng loạt chuỗi cung ứng hạ nguồn, vực dậy thị trường ô tô điện Trung Quốc, hoàn thiện môi trường sinh thái ngành sản xuất ô tô điện, nâng đỡ doanh nghiệp bản địa, cuối cùng là vượt qua và thay thế Tesla. Do đó, một yêu cầu của việc Tesla xây dựng nhà máy tại Trung Quốc là bản địa hóa chuỗi cung ứng linh kiện hạ nguồn. 

Ông Miêu Vu (Miao Wei) là Bộ trưởng Bộ Công nghiệp và Công nghệ Thông tin Trung Quốc, cũng là nhân vật đàm phán với ông Musk về việc xây nhà máy tại Trung Quốc. Theo cách nói của ông, việc đưa Tesla đến Trung Quốc giống như thả một con cá da trơn khỏe như rồng như hổ vào hồ có đàn cá con mà con nào con đó đều đang lờ đờ uể oải.

Nó có khởi tác dụng không? Nó đã khởi tác dụng, có Tesla thì người tiêu dùng Trung Quốc mới chú ý đến xe ô tô điện, mới bắt đầu tin rằng xe điện là thứ thay thế tốt cho xe ô tô phổ thông hiện nay, từ đó, thị trường tiêu thụ xe điện đã có được sức sống. Hơn nữa nhà máy sản xuất ô tô điện vốn đang uể oải của Trung Quốc cũng như sống lại. Ngành ô tô tương lai vốn đang loanh quanh bên bờ vực phá sản, nhưng vào tháng Tư năm ngoái lại nhận được vòng đầu tư vốn mới, giá cổ phiếu tăng vọt; Li Auto và XPeng đều là nhà máy sản xuất xe điện hạng sang. Lượng tiêu thụ tổng cộng của cả 3 nhà sản xuất ô tô này trong năm nay có thể vượt quá 270.000 chiếc, trong khi đó năm 2018 chỉ là 12.000 chiếc. 

Tesla cử kỹ sư của mình đến Trung Quốc để tiến hành đào tạo, giúp đỡ nghiên cứu và thiết kế, giảng dạy công nghệ sản xuất, bao gồm công nghệ pin và đúc áp lực. Tại một hội nghị cổ đông vào tháng Bảy năm ngoái, ông Musk nói, quá khứ có tương đối nhiều thành phần linh kiện sản xuất ở nhiều nơi trên thế giới vận chuyển đến Thượng Hải, hiện giờ bản địa (Trung Quốc) có thể cung ứng rồi, tiết kiệm được lượng lớn chi phí. Ví dụ, công ty Contemporary Amperex Technology, đã trở thành nhà cung cấp pin của Tesla. Ningbo Xusheng Auto Tech đã viết trong báo cáo lợi nhuận hồi năm ngoái rằng: Đã tích lũy được công nghệ về thiết kế, nghiên cứu phát triển và sản xuất các linh kiện ô tô điện. Đã chiếm được vị trí cao trong ngành nghề linh kiện ô tô điện. Doanh số kinh doanh năm ngoái gấp 3 lần năm 2016. 

Đọc đến đây, bạn có thể đã đoán được, kỳ trăng mật của Tesla tại Trung Quốc đã qua rồi. Đúng vậy. Các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc bắt đầu nổi loạn gây khó dễ, họ không hài lòng với đãi ngộ đặc thù mà Tesla có được, không hài lòng với một nhà máy của nước ngoài được đãi ngộ đặc thù tại Trung Quốc. Lý do họ gây khó dễ chính là: Dữ liệu lớn, dữ liệu lớn đặc biệt nhạy cảm của ĐCSTQ nằm trong tay ai, cũng vì dữ liệu lớn mà ảnh hưởng đến doanh nghiệp Trung Quốc niêm yết ở nước ngoài, từ Ant Group, Alibaba, Didi Chuxing, Manbang, Kanzhun, v.v, đều có liên quan đến dữ liệu lớn. Dù sao thì dữ liệu lớn chính là sự thật, sự thật thì nhất định không thể để lọt ra ngoài. Kẻ tấn công đầu tiên là Qihoo 360 và SAIC Motor. Hai công ty này vào tháng Ba năm nay đã yêu cầu Nhân đại Trung Quốc lập pháp, tiến hành lập pháp nhắm đến việc công ty ô tô điện nước ngoài thu thập dữ liệu lớn gây nguy hại cho an ninh quốc gia, và rõ ràng chính là nhắm vào Tesla. Ông Chu Hồng Y (Zhou Hongyi), người sáng lập của Qihoo 360, đưa ra kiến nghị cấm xe ô tô điện thu thập dữ liệu địa hình xung quanh. Bí thư đảng ủy kiêm Chủ tịch SAIC Motor Trần Hồng (Chen Hong) kiến nghị, việc thu thập và quản lý dữ liệu người dùng của các hãng xe ô tô điện nên giao cho Chính phủ Trung Quốc. Tháng Tư năm nay, có người dùng không hài lòng với việc phanh xe của Tesla có vấn đề, nên đã căng biểu ngữ kháng nghị tại triển lãm xe, đến tháng Năm, Chính phủ Trung Quốc đưa ra quy định mới về hạn chế quy mô thu thập dữ liệu, các dữ liệu thu thập được cần phải được lưu ở lãnh thổ Trung Quốc, khi chưa được phép thì không được cập nhật ứng dụng, phần mềm; xe ô tô của Tesla không được đi lại ở khu vực căn cứ quân sự và cơ quan chính phủ của Trung Quốc. Tháng Tám, Trung Quốc thông qua luật bảo vệ dữ liệu người dùng và có hiệu lực vào ngày 1/11. Cần biết rằng dữ liệu là mạch sống của xe ô tô điện, đặc biệt là trong lĩnh vực xe không người lái, sức cạnh tranh kịch liệt chưa từng có, công nghệ không người lái cần phải lắp đặt rất nhiều cảm biến để quan sát tình hình đường đi bất cứ lúc nào và để hiểu về môi trường địa lý xung quanh, do đó nó cần thu thập lượng lớn dữ liệu, nếu không cho phép thu thập dữ liệu thì không cách nào tự động lái được. 

Đối mặt với môi trường đầu tư ngày càng bất lợi, ông Musk phải làm thế nào? Ông còn có thể làm thế nào? Ông hiểu rất rõ Bắc Kinh muốn làm gì, dùng thị trường khổng lồ Trung Quốc để thu hút ông, cho ông kiếm tiền, nắm được công nghệ lõi của ông xong thì nâng đỡ doanh nghiệp bản địa cạnh tranh với ông, cạnh tranh tại thị trường Trung Quốc, rồi cạnh tranh với ông trên thị trường quốc tế. Chiến lược của ông Musk hiện tại là làm đội trưởng của đội cổ vũ, khen ngợi ĐCSTQ. Ví dụ thời điểm kỷ niệm 100 năm ĐCSTQ, ông đã đăng tweet nói rằng thành tựu kinh tế Trung Quốc có được là không gì sánh nổi. Bắc Kinh tổ chức đại hội internet vào tháng Chín, đúng vào thời kỳ cao điểm ĐCSTQ trấn áp công ty công nghệ trong nước, nhiều doanh nhân nổi tiếng Trung Quốc không nhận được lời mời tham dự, nhưng ông Musk đã được mời, ông còn phát biểu qua hình thức video. Ông nói rằng Tesla đã xây dựng trung tâm dữ liệu tại Trung Quốc, tất cả các dữ liệu liên quan đến sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, thu phí, v.v, đều lưu ở Trung Quốc. Ông còn khen ngợi nỗ lực của Chính phủ Bắc Kinh trong phương diện tăng cường quản lý dữ liệu. 

Ông Musk là một người thông minh, dưới tiền đề không chọc giận ĐCSTQ, ông đã kéo dài thời gian bản thân bị cho ra rìa, có lẽ ông đã giữ lại công nghệ quan trọng nhất, cũng có lẽ ông sẽ chuyển dịch chiến lược, thay đổi sang ngành nghề phát triển du lịch vũ trụ. Nhưng chắc chắn rằng những ngày tốt đẹp của Tesla tại Trung Quốc đã đi đến hồi cuối, tỷ lệ chiếm lĩnh thị trường xe ô tô điện tại Trung Quốc ngày càng giảm. Đầu năm nay, các nhà phân tích ngành công nghiệp ô tô của Morgan Stanley tiết lộ rằng thị phần xe điện của Tesla ở Trung Quốc năm nay là 15% và đến năm 2030, nó sẽ giảm xuống còn 7%. Các công ty bản địa của Trung Quốc sẽ tiếp tục nuốt chửng thị phần của Tesla. Đây là kết quả của sự cạnh tranh và kết quả tất yếu của chính sách nâng đỡ các doanh nghiệp địa phương của ĐCSTQ.

Lịch sử không phải là không có vết xe đổ để nhìn, Apple sản xuất iPhone tại Trung Quốc, rất nhiều nhà cung cấp được Apple đào tạo ra cũng thành nhà cung cấp của các hãng điện thoại Trung Quốc khác, và trở thành đối thủ cạnh tranh của Apple. Ngược lại, Apple vẫn được coi là còn may, vẫn còn chiếm được 11% thị phần Trung Quốc; Microsoft thì lại rất thê thảm, tập đoàn này mở văn phòng tại Trung Quốc vào năm 1992, nhưng trong nghiệp vụ về đám mây gần như không có tiến triển. Microsoft đã tuyên bố đóng cửa Linkedln tại Trung Quốc, lý do được đưa ra là kinh doanh tại Trung Quốc quá khó. Dự tính trong tương lai không xa, Tesla tại Trung Quốc còn có thể có thị trường nhất định, nhưng sẽ không phải là địa vị chủ đạo đi đầu. 

Đông Phương, Vision Times
(Bài viết thể hiện lập trường và quan điểm của cá nhân tác giả.)

Xem thêm: