Gordon Chang: Sự suy giảm quyền lực của Tập Cận Bình khiến ĐCSTQ trở nên nguy hiểm hơn

Trong cuộc phỏng vấn gần đây với Dan Proft và Amy Jacobson, chuyên gia về vấn đề Trung Quốc Gordon Chang (Chương Gia Đôn) chỉ ra rằng ông Tập Cận Bình đang mất đi sự ủng hộ trong nội bộ Đảng cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Điều này không chỉ làm gia tăng sự bất ổn bên trong Đảng này, mà còn khiến họ trở nên nguy hiểm hơn trên trường quốc tế.

Ông Chang đặt nghi vấn về tính khả thi trong việc Chính phủ Mỹ muốn khôi phục đàm phán thương mại với Trung Quốc. Ông cho biết, trước đây Bộ trưởng Tài chính Scott Bessant từng nói rằng chỉ cần ông Trump và ông Tập gặp trực tiếp thì đàm phán có thể quay lại đúng hướng.

Tuy nhiên, ông Gordon Chang thẳng thắn cho rằng điều này là phi thực tế. Bởi vì theo ông, vị thế của ông Tập hiện đã sa sút nghiêm trọng, ông ấy có thể đã mất quyền lực và sự ủng hộ cần thiết trong Đảng để dẫn dắt đàm phán.

Ông Chang phân tích rằng trong những năm qua, ông Tập đã không ngừng tập trung quyền lực, đàn áp phe đối lập, và thúc đẩy các chính sách kinh tế cứng nhắc. Những điều này nay đang tạo ra hiệu ứng phản tác dụng. Các phe phái chủ chốt, bao gồm quân đội và quan chức địa phương, đang bắt đầu phản kháng.

Ông nhấn mạnh thêm rằng ông Tập hiện đã mất đi phần lớn quyền lực và ảnh hưởng, điều này đồng nghĩa với việc cuộc điện đàm sắp tới giữa ông Trump và ông Tập chỉ là một cuộc trò chuyện “với cái vỏ rỗng”. Nói cách khác, hiện tại không thể đạt được bất kỳ thỏa thuận nào với Trung Quốc, dù là thương mại hay vấn đề khác.

Ông Chương cảnh báo rằng khi nhà lãnh đạo độc tài mất quyền lực, họ thường hành động quyết liệt để duy trì quyền kiểm soát. Mặc dù ông không cho rằng Trung Quốc sẽ ngay lập tức xâm lược Đài Loan, nhưng ông lưu ý rằng những hành động khiêu khích thường xuyên của quân đội Trung Quốc đối với Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Philippines, thậm chí là Úc, rất dễ dẫn đến sự cố quân sự ngoài ý muốn.

Nếu một điểm nóng bùng phát, ông Tập có thể không có ý chí hoặc khả năng để kiểm soát tình hình, và cuộc khủng hoảng có thể leo thang nhanh chóng, thậm chí lôi kéo Nga và Triều Tiên vào cuộc, trở thành đồng minh quân sự của ĐCSTQ.

Khi bàn về chính sách thuế quan, ông Chang tiếp tục ủng hộ chiến lược của Tổng thống Trump. Ông cho rằng tuy những chính sách này có thể gây ra tổn thất kinh tế ngắn hạn, nhưng “Mỹ đã trải qua hàng chục năm mất cân bằng thương mại, và không thể mong sửa sai mà không trả giá.”

Ông cho biết, vào năm 2018 khi đối mặt với thuế quan của ông Trump, ĐCSTQ đã dùng các biện pháp như trợ cấp quy mô lớn và thao túng tỷ giá nhân dân tệ để ứng phó. The Wall Street Journal cũng từng đưa tin rằng các doanh nghiệp xuất khẩu Trung Quốc, với sự hỗ trợ của chính phủ trung ương, dự kiến sẽ gánh chịu hơn 65% tác động từ thuế quan mới, nhằm duy trì quyền tiếp cận thị trường.

Đáp lại chiến lược “Trung Quốc đa cực” (Many Chinas) được một số chuyên gia đề xuất gần đây, tức là Mỹ có thể lợi dụng mâu thuẫn khu vực trong nội bộ Trung Quốc để chia rẽ ĐCSTQ, ông Chang thừa nhận rằng giữa các tỉnh của Trung Quốc thực sự tồn tại mâu thuẫn, và những mâu thuẫn này có thể leo thang trong giai đoạn bất ổn chính trị.

Tuy nhiên, ông bày tỏ nghi ngờ về việc Mỹ có đủ khả năng để khai thác hiệu quả những mâu thuẫn đó.

Ông chỉ ra rằng dưới thời ông Tập Cận Bình, chính quyền ngày càng trở nên thiếu minh bạch. Phương Tây biết rất ít về tình hình bên trong giới lãnh đạo cấp cao Trung Quốc, do đó rất khó để thực hiện chính xác các chiến lược như vậy.

Ông Chang cũng bày tỏ lo ngại về việc ĐCSTQ thâm nhập giới học thuật Mỹ. Ông ủng hộ chính sách của Trump về hạn chế thị thực du học sinh Trung Quốc, nhất là sau sự kiện sinh viên tại lễ tốt nghiệp Harvard công khai ca ngợi “tầm nhìn cộng sản toàn cầu của Tập Cận Bình”.

• Blog: Lễ tốt nghiệp Harvard và bài phát biểu của nữ sinh Trung Quốc

Ông chỉ trích khẩu hiệu như “Cộng đồng chung vận mệnh của nhân loại” là công cụ truyền bá tham vọng đế quốc của ĐCSTQ, và kêu gọi Mỹ hành động mạnh tay, yêu cầu các đại học như Harvard phải chịu trách nhiệm nếu tiếp tay cho hành vi tuyên truyền phản Mỹ.

Cuối cùng, ông Chương cảnh báo rằng các nhà hoạch định chính sách Mỹ phải nhìn thẳng vào tình trạng bất ổn hiện tại của chế độ ĐCSTQ. Ông nhấn mạnh ông Tập Cận Bình không còn là một nhà lãnh đạo “thiết quyền” kiểm soát mọi thứ, mà là một người đang mất đi sự ủng hộ và điều hành trong hỗn loạn.

Trong bối cảnh này, Bắc Kinh có thể dùng những biện pháp quyết liệt và nguy hiểm hơn để đánh lạc hướng mâu thuẫn nội bộ hoặc giữ quyền lực, và Mỹ cần phải sẵn sàng ứng phó.

Tổng thống Belarus đến thăm Trung Quốc để kiểm chứng sự thật về ông Tập?

Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã đến thăm Trung Quốc từ ngày 2 – 4/6. Trước đó ông Tập Cận Bình đã biến mất hơn 10 ngày, cuối cùng đã xuất hiện và gặp ông Lukashenko tại Trung Nam Hải. Các nhà phân tích thời sự người Hoa tin rằng ông Lukashenko đến Bắc Kinh là thay mặt cho ông Putin để thăm dò và tìm hiểu tình hình hiện tại của ông Tập Cận Bình. Tuy nhiên, có một số điểm bất thường trong lần xuất hiện này của ông Tập gây chú ý.

Đầu tiên, Tổng thống Lukashenko đến Trung Quốc vào ngày 2/6, tuy nhiên ĐCSTQ đã không đưa tin trước về điều này. Thay vào đó, Chính phủ Belarus lần đầu tiên đưa tin rằng ông Lukashenko đến thăm Trung Quốc từ ngày 2 – 4/6. Mãi đến ngày 4/6, hãng thông tấn chính thức của ĐCSTQ là Tân Hoa Xã mới đưa tin nêu rõ rằng ông Tập Cận Bình đã gặp ông Lukashenko vào sáng ngày 4/6.

Theo truyền thông nhà nước Nga, Bắc Kinh sẽ tổ chức “cuộc họp gia đình hữu nghị truyền thống” giữa ông Lukashenko và ông Tập Cận Bình.

Điểm bất thường thứ hai là các quan chức ĐCSTQ không nêu rõ cuộc họp diễn ra ở đâu tại Trung Nam Hải. “Nhưng truyền thông Belarus cho biết cuộc họp diễn ra tại chỗ ở của ông Tập Cận Bình tại Trung Nam Hải, tức là dinh thự của ông Tập tại Trung Nam Hải.”

Ông Tập Cận Bình đã biến mất trong 15 ngày từ ngày 20/5 đến ngày 4/6. Trong thời gian này, tin đồn về việc ông bị tước quyền lực đã lan truyền khắp nơi. Liệu sự xuất hiện này của ông có đạt được mục đích đập tan tin đồn?

Nhà bình luận Đường Tĩnh Viễn trên kênh tự truyền thông cho rằng sự xuất hiện lần này của ông Tập thực chất là “phơi bày sự thật”. Ông nói: “Sự tái xuất của Tập Cận Bình là một chỉ báo quan trọng để chúng ta đánh giá liệu chính quyền có vạch trần vấn đề Tập mất quyền lực hay không, nhưng không phải là chỉ báo để quan sát xem Tập Cận Bình có mất quyền lực hay không. Đây là hai việc hoàn toàn khác nhau”.

Ông Đường Tĩnh Viễn phân tích, việc ông Tập mất quyền lực không phải mới bắt đầu, “mà là sau Hội nghị toàn thể lần thứ ba của Ban Chấp hành Trung ương ĐCSTQ khóa XVIII vào tháng Bảy năm ngoái”. Do đó, về mặt logic, nói rằng cuộc gặp gỡ của ông Tập với các vị khách nước ngoài lần này là bằng chứng cho thấy ông vẫn nắm giữ quyền lực là không đúng. “Ngay cả khi Tập Cận Bình xuất hiện lần này, vẫn còn nhiều điều bị phơi bày”.

Điểm bất thường đầu tiên là ĐCSTQ đã áp dụng cách tiếp cận cấp rất thấp đối với cuộc họp ngoại giao này ở cấp nguyên thủ quốc gia. Bản tin video của CCTV không có bất kỳ tiếng nói nào của ông Tập. “Ngay cả khách mời Lukashenko cũng phát biểu, nhưng chủ nhà Tập Cận Bình không nói gì cả. Hoạt động của Ban Tuyên truyền Trung ương là một sự bất thường lớn.”

Ông Đường Tĩnh Viễn nói, việc sử dụng phòng khách nhà riêng của ông Tập Cận Bình tại Trung Nam Hải làm địa điểm chính cho cuộc gặp với ông Lukashenko là lần đầu tiên trong sự nghiệp của ông Tập, có thể nói là tiêu chuẩn rất thấp. “Nói cách khác, đây là cuộc gặp riêng tư, Tập Cận Bình không tiếp khách với tư cách là đại diện cho bất kỳ chức vụ chính thức nào”. Chuyến thăm của ông Lukashenko thực chất là một phép thử thay mặt cho ông Putin, để thăm dò tình hình hiện tại của ông Tập Cận Bình và tìm hiểu thực hư.

Ông Trần Phá Không, một nhà bình luận chính trị người Hoa sống tại Hoa Kỳ, cho biết vì đó là bữa trưa gia đình, nhưng bà Bành Lệ Viện không tham dự, chỉ là một cuộc giao lưu giữa ông Lukashenko và ông Tập Cận Bình, vì vậy điều này có thể được hiểu là ông Lukashenko đến để lấy thông tin. “Đó là vì Tổng thống Nga Putin không tiện đến, vì vậy Lukashenko được cử đến để lấy thông tin về những gì đang diễn ra với các nhà lãnh đạo hàng đầu ở Bắc Kinh, những gì đang diễn ra với Tập Cận Bình.”

Ông Đường Tĩnh Viễn cho biết, điểm bất thường thứ ba là ông Lukashenko thực sự đã dẫn theo một đoàn doanh nghiệp để ký nhiều thỏa thuận, nhưng truyền thông hai nước đều không đề cập đến việc hai bên đã ký kết thỏa thuận nào.

“Điều này có nghĩa là kết quả đàm phán của Lukashenko rất tệ và Tập Cận Bình không ký vào đó; hoặc có nghĩa là Tập Cận Bình không có tiếng nói cuối cùng và người khác đã đưa ra quyết định cuối cùng.”

Nhà bình luận Văn Chiêu chỉ ra trên phương tiện truyền thông của mình rằng sự xuất hiện lần này của ông Tập không những không đập tan được tin đồn, mà ngược lại còn dẫn đến những vấn đề mới.

Ông cho rằng chuyến thăm của ông Lukashenko lần này kỳ lạ từ mọi góc độ và đặt ra những nghi vấn mới. Phó Thủ tướng Belarus tháp tùng ông Lukashenko đến Bắc Kinh cho biết: “Đây không phải là chuyến thăm làm việc hay chuyến thăm chính thức cấp nhà nước, mà là chuyến thăm đặc biệt với bữa trưa thân mật theo kiểu gia đình”.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Belarus cho biết ông Lukashenko đã đi cùng một phái đoàn. Ông Văn Chiêu tin rằng đây thực chất là chuyến thăm liên quan đến công việc. “Nhưng Lukashenko đã gặp ai và ông ấy đã nói gì ở Bắc Kinh trong vài ngày qua vẫn chưa được tiết lộ, đây là một vấn đề lớn.”

Văn Chiêu chỉ ra rằng từ ngày 1 đến ngày 3/6, ông Tập Cận Bình đã biến mất khỏi trang nhất của Nhân dân Nhật báo trong 3 ngày liên tiếp. Vào ngày 4/6, ông đã xuất hiện trên trang nhất. Có 2 tin tức về ông, một là cuộc gặp với ông Lukashenko và tin còn lại là điện tín chúc mừng ông Lee Jae-myung được bầu làm Tổng thống Hàn Quốc. Ông Văn Chiêu chỉ ra rằng cả hai điều này đều thuộc về chức năng mà một nguyên thủ quốc gia đảm nhiệm. “Tiếp theo, chúng ta sẽ xem cuộc điện đàm giữa Tập Cận Bình và Trump để thảo luận về bế tắc trong các cuộc đàm phán thuế quan giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.”

Ông cũng cho rằng chuyến thăm Trung Quốc kín đáo của ông Lukashenko được thúc đẩy bởi những lý do cấp bách không phù hợp để công khai. “Tin đồn về việc ông Tập Cận Bình mất quyền lực đã lan truyền trong một thời gian, điều này có thể gây lo lắng cho các đồng minh. Có thể ông Lukashenko đến với tư cách là sứ giả để tìm hiểu tình hình. Nếu quyền lực của ông Tập đã được chuyển giao, ông ấy sẽ gặp người kế nhiệm của ông Tập.”

Thân tín của Tập liên tục bị thanh trừng

Từ tháng Năm đã xuất hiện tin đồn rằng các nguyên lão trong ĐCSTQ và Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Trương Hựu Hiệp đang giành quyền kiểm soát từ tay ông Tập. Thân tín của ông Tập là ông Miêu Hoa gần đây đã bị thông báo từ việc “vi phạm kỷ luật nghiêm trọng” nâng thành “vi phạm pháp luật và kỷ luật nghiêm trọng”. Một thân tín khác của ông Tập là Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hà Vệ Đông thì đã biến mất từ sau kỳ họp Nhân đại hồi tháng Ba.

Truyền thông nhà nước Tân Hoa Xã đưa tin, cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Hứa Kỳ Lượng đã qua đời hôm 2/6 tại Bắc Kinh vì bệnh, thọ 75 tuổi. Một nguồn tin từ Bắc Kinh cho biết ông qua đời do đột quỵ khi đang chạy bộ.

• Cựu Phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương ĐCSTQ Hứa Kỳ Lượng qua đời đúng lúc nhạy cảm

Ông Thẩm Minh Thất, nghiên cứu viên của Viện Nghiên cứu An ninh Quốc phòng Đài Loan, cho rằng cái chết của ông Hứa Kỳ Lượng rất kỳ lạ, tương tự như cố Thủ tướng Lý Khắc Cường, chỉ khác ở chỗ một người chết khi bơi, một người khi chạy bộ. Có thể có yếu tố ‘nhân thủ’ đứng sau.

Ông Hứa Kỳ Lượng từng trải qua 4 đời lãnh đạo Đặng, Giang, Hồ, Tập và đã ‘hạ cánh’ an toàn. Về xuất thân, có người nói ông thuộc phe Giang, cũng có người nói là phe Hồ hoặc phe Tập.

Có người cho rằng ông chết vì quá sợ hãi trước làn sóng thanh trừng trong quân đội. Ông Thẩm cho rằng ông Hứa thuộc phe Tập, ông Hứa từng quen biết ông Tập từ thời ở Phúc Kiến và được trọng dụng sau khi ông Tập lên nắm quyền, có thể xem là người của Tập. “Hiện nay, các tướng lĩnh của Tập đoàn quân 31 hoặc những người thuộc phe Tập đều lần lượt bị bắt, việc ông Hứa Kỳ Lượng lo lắng đến mức phát bệnh là điều có thể hiểu được.”

Ông Đường Tĩnh Viễn nói, hiện nay giới lãnh đạo quân đội ĐCSTQ đang có những biến động lớn, những người bị động chạm gần như đều là thân tín của ông Tập. Việc thanh trừng không chừa một ai trong phe thân cận cho thấy nền tảng quyền lực của lãnh đạo đảng đã xảy ra vấn đề nghiêm trọng.