Gần đây, trên mạng lan truyền chóng mặt bản phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào, Trương Hựu Hiệp và Tập Cận Bình tại cuộc họp mở rộng Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), thu hút sự quan tâm của dư luận. Về việc cuộc họp này có thật sự được tổ chức hay không, và các thông tin trên là thật hay giả, dư luận ngoài Trung Quốc có nhiều cách diễn giải khác nhau.

GettyImages 2059265003
Ngày 8/3/2024, ông Tập Cận Bình tại Đại hội Nhân đại toàn quốc. (Ảnh: Pedro Pardo/AFP qua Getty Images)

Tin từ kênh thuộc phe Đoàn thanh niên: ĐCSTQ tổ chức cuộc họp mở rộng Bộ Chính trị

Bài phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào, Trương Hựu Hiệp và Tập Cận Bình được tiết lộ bởi một nhân vật truyền thông độc lập ở Canada tên là Lão Đăng. Theo Lão Đăng, ông nhận được thông tin rò rỉ từ kênh của phe Đoàn thanh niên, cho biết vài ngày trước quả thực có tổ chức cuộc họp mở rộng Bộ Chính trị ĐCSTQ, nhưng không nói rõ ngày cụ thể. Lão Đăng còn nhận được 2 bài phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào và Trương Hựu Hiệp, cùng bài biện hộ của ông Tập Cận Bình.

Theo Lão Đăng, các bài phát biểu này là bản ghi tốc ký. Trong phát biểu, ông Hồ Cẩm Đào nói ông cùng với ông Ôn Gia Bảo và ông Lý Khắc Cường luôn kế thừa con đường cải cách mở cửa của ông Đặng Tiểu Bình và đã đạt được nhiều thành tựu lớn. Tuy nhiên, con đường này đã bị lệch hướng nghiêm trọng, có người phớt lờ lãnh đạo tập thể, sùng bái cá nhân, phá hỏng cục diện tốt đẹp, khiến đất nước lâm vào cảnh khó khăn trong đối nội và đối ngoại.

Ông Hồ Cẩm Đào còn nói một câu rất nặng: “Dù có phải phát động nội chiến, cũng phải cứu lại con đường cải cách mở cửa.”

Thông tin rò rỉ còn nói rằng cuộc họp đã đạt được đồng thuận sơ bộ, Hội nghị Trung ương 4 năm nay sẽ chuyển thành hội nghị nhân sự. Cuộc họp cũng xác định trong danh sách Ủy viên Trung ương khóa tới, phe Đoàn thanh niên chiếm 1/3; thảo luận việc tái cấu trúc Bộ Chính trị gồm 7 người và phân chia quyền lực của ông Tập.

Bản phát biểu của ông Trương Hựu Hiệp đề cập đến việc ông đã làm 2 việc theo yêu cầu của ông Tập Cận Bình tại Đại hội 20: Một là điều quân về Bắc Kinh hỗ trợ duy trì ổn định; Hai là tuyên bố ủng hộ ông Tập tái nhiệm. Ông Trương còn nói, sau đó ông đã suy ngẫm và thấy mình đã làm sai, đó là không kiên trì nguyên tắc, hợp tác với yêu cầu tái nhiệm trái pháp luật của ông Tập.

Ông Trương Hựu Hiệp trực tiếp chỉ trích ông Tập Cận Bình lấy danh nghĩa chống tham nhũng để thanh trừng bất đồng chính kiến, khiến toàn bộ quân đội rối loạn. Đặc biệt sau khi vợ của ông Tập, bà Bành Lệ Viện, đảm nhiệm chức Chủ tịch Ủy ban đánh giá quân đội, đã kiểm soát toàn bộ quyền nhân sự trong quân đội, biến quân đội thành “quân đội nhà họ Tập”.

Ngoài ra, ông Trương Hựu Hiệp còn kêu gọi ông Tập Cận Bình phải từ chức ba vị trí lớn (Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quân ủy) để ngăn đảng và quốc gia bị kéo theo đường lối cực tả trong tương lai.

Trong bài phát biểu biện hộ, ông Tập Cận Bình nêu ra hàng loạt thành tích của mình, bao gồm xóa đói giảm nghèo toàn dân, “Vành đai và Con đường”, kiểm soát dịch bệnh, v.v., và nói rằng ông được tầng lớp cơ sở và người dân ủng hộ.

Ông Tập còn nói, trong thời kỳ lịch sử đặc biệt hiện nay, thay đổi ban lãnh đạo có thể gây ra những xáo trộn khó lường, trong khi ổn định mới là tiền đề của phát triển. Ông cũng nhấn mạnh rằng mình rất ủng hộ cải cách mở cửa, chưa từng phản đối.

4 nguồn tin xác nhận ĐCSTQ tổ chức cuộc họp mở rộng

Về việc có thực sự tổ chức cuộc họp mở rộng Bộ Chính trị ĐCSTQ hay không, cũng như tính xác thực của các bài phát biểu, dư luận trên mạng bàn tán rất sôi động.

Nhà bình luận Đường Tĩnh Viễn phân tích rằng do ĐCSTQ là một thể chế chính trị “hộp đen”, nên với những thông tin rò rỉ thế này, không ai có thể đưa ra bằng chứng xác thực để kiểm chứng thật giả. “Chúng ta chỉ có thể dựa vào các sự kiện khách quan hiện có, cũng như logic thông thường để suy đoán. Và mỗi người có thể đưa ra kết luận rất khác nhau từ cùng một tập hợp thông tin.”

Do cuộc họp này có nhiều kênh tiết lộ, trong đó một nguồn nói rõ ngày họp là 14/5. Nhưng vào ngày này, được biết nhiều quan chức ĐCSTQ như ông Mã Hưng Thụy, ông Đinh Tiết Tường và ông Trần Cát Ninh đều không có mặt tại Bắc Kinh, mà đang tham dự các sự kiện khác nhau. Điều này khiến một số người nghi ngờ rằng cuộc họp không hề diễn ra.

Ông Đường Tĩnh Viễn cho biết, “Ông đã kiểm tra và thấy có 4 nguồn tin khác nhau đều đề cập đến việc ĐCSTQ tổ chức một cuộc họp mở rộng đặc biệt vào giữa tháng Năm.” Có người gọi đó là cuộc họp mở rộng Bộ Chính trị, có người gọi là hội nghị sinh hoạt dân chủ. Nhưng bất kể tên gọi là gì, nói chung đó là một cuộc họp lớn trong nội bộ, các “nguyên lão” đều tham gia. “Lời đồn nói rằng ngày họp là 14/5, mặc dù chi tiết rò rỉ và thời gian không khớp với hoạt động công khai của nhiều Ủy viên Bộ Chính trị trong ngày hôm đó, nhưng điều đó không có nghĩa là toàn bộ thông tin là giả, vì đây là 2 khái niệm khác nhau.”

Ông đưa ra ví dụ rằng thông tin rò rỉ về việc ông Hà Vệ Đông bị bắt và bị giết không chỉ đến từ một nguồn, và một số thông tin rất khác nhau, chẳng hạn như thời điểm ông qua đời cách nhau hơn 10 ngày. “Tuy nhiên, mọi người gần như có chung một nhận định: Hà Vệ Đông đã gặp chuyện, không còn tại vị và không thể tiếp tục thực hiện nhiệm vụ.”

Cuộc họp giống hội nghị sinh hoạt dân chủ hay cuộc đấu tố

Ngoài ra, cũng có người hoài nghi về tính chân thực của bài phát biểu của ông Trương Hựu Hiệp, vì nó không phù hợp với phong cách phát biểu của lãnh đạo ĐCSTQ. Ông Trương Hựu Hiệp vẫn gọi những người đã bị khai trừ khỏi Đảng như ông Lý Thượng Phúc, ông Ngụy Phượng Hòa là “đồng chí”, trong khi lại gọi thẳng tên Ủy viên Bộ Chính trị đương nhiệm Hà Vệ Đông.

Về điều này, ông Đường Tĩnh Viễn phân tích rằng đây là một cuộc họp nội bộ không chính thức cấp cao, giống như một hội nghị sinh hoạt dân chủ nhỏ tổ chức kín, trong một phạm vi giới hạn. Ông nói: “Theo tôi, nó giống một hội nghị sinh hoạt dân chủ, mọi người có thể phát biểu tùy ý, lời nói cũng không chính thức, vì thế không tuân thủ nghiêm ngặt quy trình họp, như việc Tổng bí thư Tập Cận Bình phải phát biểu đầu tiên.”

Ông cho rằng “cuộc họp này giống như một cuộc đấu tố được sắp đặt trước nhằm vào ông Tập Cận Bình”, tương tự như việc ông Đặng Tiểu Bình từng tổ chức một hội nghị sinh hoạt dân chủ để đấu tố ông Hồ Diệu Bang, và sau đó ông Hồ mới chính thức bị hạ bệ.

“Chính vì là đấu tố, nên ông Trương Hựu Hiệp mới gọi ông Lý Thượng Phúc và những người khác là ‘đồng chí’, và gọi thẳng tên ông Hà Vệ Đông. Bài phát biểu của ông Trương Hựu Hiệp trực tiếp chỉ trích sai lầm của Tập, còn nói việc bắt giữ Lý Thượng Phúc và người khác là đã làm rối loạn quân đội Trung Quốc, có nghĩa là những người này bị bắt oan, là ‘đồng chí’ thực sự.”

Ông Đường nói thêm, bài phát biểu của ông Hồ Cẩm Đào không nhắc đích danh ông Tập Cận Bình, chỉ nói “một số người”. Còn ông Trương Hựu Hiệp thì trực tiếp nêu tên ông Tập Cận Bình và bà Bành Lệ Viện.

“Thực ra ai quen thuộc với cách tổ chức đấu tố trong nội bộ ĐCSTQ đều biết rằng đây là quy trình tiêu chuẩn. Người chủ trì thực sự của cuộc họp sẽ không trực tiếp chỉ đích danh, mà thường sắp xếp người khác đứng ra chỉ mặt gọi tên để tiến hành đấu tố.”

Người cầm quyền đối mặt với lựa chọn then chốt

Ông Đường Tĩnh Viễn chỉ ra, cho dù 3 bản thảo phát biểu này là giả, thì nó cũng nhất định được thao tác bởi một người rất am hiểu. Bất kể thật hay giả, thông tin này thực chất đã đạt được mục đích mà nó nhắm đến – thông qua “xuất khẩu (lan truyền ra ngoài Trung Quốc) rồi quay lại tiêu thụ nội địa” để trực tiếp chĩa mũi nhọn vào ông Tập Cận Bình.

Thực chất, bài phát biểu mang tính biện hộ của ông Tập Cận Bình tuy là một sự xuống nước cầu xin, nhưng cũng đồng thời hàm chứa sự đe dọa. Ý tứ trong lời nói của ông Tập là: “Nếu bây giờ bắt tôi phải rút lui toàn diện, thì rất có thể sẽ dẫn đến hỗn loạn và sụp đổ trong nội bộ đảng.”

Đường Tĩnh Viễn cho rằng người cầm quyền hiện tại, dù là Ôn Gia Bảo hay Hồ Cẩm Đào, đều đang đối mặt với một lựa chọn vô cùng then chốt, bởi vận mệnh cá nhân của ông Tập hiện đã gắn bó chặt chẽ với ĐCSTQ. “Nếu họ muốn giữ đảng, e rằng không thể không giữ lại Tập Cận Bình. Nếu họ lựa chọn từ loại bỏ hoàn toàn Tập, thì toàn bộ hệ thống của ĐCSTQ sẽ không thể bảo toàn, có thể tan rã trong chớp mắt.”

Ông chỉ ra rằng ông Tập Cận Bình từng được định vị là “nhất tôn” (vị trí tối cao), trong tay có những quân bài rất tốt nhưng lại bị đánh thành thảm bại, khiến tình trạng Trung Quốc trở nên rối ren hỗn loạn. Đây là kết quả từ những lựa chọn của ông ấy, bắt nguồn từ nhận thức của ông ấy về chủ nghĩa cộng sản.

“Tôi cho rằng trường hợp của ông Tập Cận Bình đủ để trở thành một bài học rất sống động cho những nhân vật cấp cao trong đảng hiện nay. Mọi người đều thấy rằng ông Tập nắm trong tay những quân bài rất tốt, nhưng vì muốn giữ chủ nghĩa cộng sản, giữ lấy Đảng Cộng sản mà rốt cuộc rơi vào kết cục như ngày hôm nay.”