Trung Quốc bất ngờ hủy bỏ thông lệ họp báo thủ tướng sau “lưỡng hội”

“Lưỡng hội” của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) được tổ chức trong tuần này. Thông lệ họp báo của thủ tướng Trung Quốc sau khi bế mạc hội nghị, vốn đã được duy trì 30 năm qua, nay bị hủy bỏ. Điều này đã làm dấy lên những cuộc thảo luận sôi nổi giữa cư dân mạng và chủ đề liên quan trên Weibo đã bị chặn.

Vào ngày 4/3/2024, tại Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh, một nhân viên an ninh đã canh gác lối vào trước khi các đại biểu đến dự lễ khai mạc Hội nghị Hiệp thương Chính trị toàn quốc của ĐCSTQ. (Ảnh: GREG BAKER/AFP qua Getty Images)

Trung Quốc đã khai mạc kỳ họp thứ hai Ủy ban toàn quốc Hội nghị hiệp thương chính trị nhân dân Trung Quốc (Chính hiệp toàn quốc) khóa 14 và kỳ họp thứ hai Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (Nhân đại) khóa 14, thường được gọi là “lưỡng hội”, tại Bắc Kinh vào thứ Hai và thứ Ba (4 và 5/3).

Thủ tướng Lý Cường của Quốc vụ viện Trung Quốc đã trình bày Báo cáo công tác chính phủ năm 2024 tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc hôm thứ Ba. Đây cũng là báo cáo công tác chính phủ đầu tiên của ông kể từ khi trở thành thủ tướng Trung Quốc. Tuy nhiên, người phát ngôn Nhân đại hôm thứ Hai thông báo rằng cuộc họp báo bế mạc của thủ tướng, vốn được tổ chức từ năm 1993, đã bị hủy bỏ, chấm dứt truyền thống 30 năm này. 

An ninh và giám sát đã được tăng cường trên đường phố thủ đô Bắc Kinh để chào đón hàng ngàn đại biểu tham “lưỡng hội”. Ủy ban Quốc gia Hội nghị Hiệp thương Chính trị Nhân dân Trung Quốc đã khai mạc vào thứ Hai theo giờ địa phương, với sự tham dự của Chủ tịch Tập Cận Bình. Các thành viên của hội nghị Chính hiệp toàn quốc đại diện cho các lĩnh vực hoạt động khác nhau, các tổ chức chính trị liên kết với Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ), các tôn giáo và dân tộc thiểu số, và cuộc họp sẽ tiếp tục cho đến Chủ nhật. Là cơ quan hiệp thương (thảo luận) chính trị, hội nghị Chính hiệp toàn quốc được tổ chức hàng năm nhưng dường như ít quan trọng hơn Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc được tổ chức cùng thời điểm. 

Nhưng AFP cho biết quyền lực của gần 3.000 đại biểu Nhân đại toàn quốc thực chất có hạn, và mọi quyết định lớn đều được đưa ra trước tại các cuộc họp kín của ĐCSTQ. Các nhà phân tích cho biết các chủ đề được thảo luận và giọng điệu của các bài phát biểu tiết lộ những ưu tiên chính của các nhà lãnh đạo. Dự kiến ​​gần 3.000 đại biểu sẽ thông qua tất cả các nghị quyết với sự nhất trí gần như hoàn toàn, và phiên họp này, như trước đây, vẫn sẽ là nơi thể hiện sự đoàn kết của đất nước. Sự ổn định vẫn là mục tiêu chính của ĐCSTQ.

Các vấn đề kinh tế dự kiến ​​sẽ nổi bật trong các cuộc thảo luận vào thời điểm quá trình phục hồi kinh tế bị cản trở bởi cuộc khủng hoảng nhà ở, tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên kỷ lục và sự thiếu niềm tin của hộ gia đình cản trở tiêu dùng.

Ông Lâu Cần Kiệm (Lou Qinjian), phát ngôn viên của Quốc vụ viện Trung Quốc, hôm thứ Hai cho biết các nhà lãnh đạo Trung Quốc “tràn đầy niềm tin” vào triển vọng tăng trưởng dài hạn của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Ông Lưu Kết Nhất (Liu Jieyi), phát ngôn viên của Ủy ban Chính hiệp toàn quốc, cho biết hôm Chủ nhật rằng “các vấn đề kinh tế đã thu hút nhiều sự chú ý”, đặc biệt là “việc làm của giới trẻ”.

Hãng tin AFP cho biết, sau khi Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc điều chỉnh phương pháp tính toán, tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên vào cuối năm 2023 chính thức được ấn định ở mức khoảng 15%.

Ông Lý Cường báo cáo công tác, nhưng họp báo thủ tướng bị hủy

Về báo cáo công tác chính phủ do Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường trình bày lần đầu tiên kể từ khi nhậm chức, các học giả dự đoán rằng các phương châm nguyên tắc chính sách kinh tế, phương pháp ứng phó và tốc độ tăng trưởng kinh tế sẽ là 3 trọng tâm quan sát chính và giọng điệu sẽ tiếp tục nội dung của Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương vào tháng 12 năm ngoái. Chúng bao gồm tìm kiếm tiến bộ trong khi duy trì sự ổn định, lấy sự tiến bộ để thúc đẩy ổn định, thiết lập trước rồi phá vỡ [những thứ cũ], v.v., tập trung vào các vấn đề kinh tế như thúc đẩy việc làm và mở rộng nhu cầu trong nước.

Các học giả ước tính rằng báo cáo Công tác Chính phủ Trung Quốc năm 2024 sẽ đặt tốc độ tăng trưởng kinh tế hàng năm ở mức 5%; thuật ngữ “lực sản xuất chất lượng mới” sẽ thu hút sự chú ý và sự xuất hiện của thuật ngữ mới này thể hiện nút thắt của các phương pháp phát triển kinh tế trong quá khứ.

Nhưng trước báo cáo của ông Lý Cường, người phát ngôn của Quốc vụ viện Trung Quốc Lâu Cần Kiệm đã đưa ra thông báo bất ngờ trong cuộc họp báo hôm thứ Hai rằng trái với thông lệ hiện nay, thủ tướng sẽ không tổ chức họp báo bế mạc theo truyền thống. Ông cho biết, sự kiện này đã được tổ chức thường xuyên từ năm 1993, “sẽ không còn được tổ chức trong vài năm tới” vì trung tâm báo chí của hội nghị có nhiều sắp xếp mới hơn, trong đó có bổ sung các cuộc họp báo cấp bộ, v.v., và mời lãnh đạo các cơ quan liên quan của Quốc vụ viện thảo luận vấn đề, trả lời các câu hỏi của phóng viên Trung Quốc và nước ngoài về các chủ đề như ngoại giao, kinh tế và sinh kế của người dân. Vì vậy, “cân nhắc những sắp xếp trên, họp báo thủ tướng sẽ không tổ chức sau kỳ họp thứ hai Hội nghị Nhân đại toàn quốc lần thứ 14 năm nay. Trừ khi có trường hợp đặc biệt, họp báo thủ tướng sẽ không tổ chức vào các kỳ họp của Đại hội Nhân đại trong vài năm tiếp theo kể từ kỳ họp lần này.”

Các báo cáo chỉ ra rằng các cuộc họp báo của thủ tướng được truyền hình trực tiếp tới công chúng, thường có sự kiểm duyệt tối thiểu. Vì hiểu được giá trị này nên các nhà báo luôn cố gắng đặt ra những câu hỏi sâu sắc và có chủ đích. Trong những năm qua, các cuộc họp báo của thủ tướng Trung Quốc đã tạo ra nhiều khoảnh khắc lịch sử. Các cựu Thủ tướng Trung Quốc Chu Dung Cơ, Ôn Gia Bảo và Lý Khắc Cường đều đã đưa ra những ngôn luận mang tính cột mốc tại các cuộc họp báo như vậy. Điều này bao gồm bài phát biểu của cố Thủ tướng Lý Khắc Cường bày tỏ nghi ngờ về số liệu thống kê chính thức tại một cuộc họp báo và nói rằng 600 triệu người Trung Quốc sống với mức dưới 2.000 nhân dân tệ mỗi tháng.

Ông Vương Hách (Wang He), nhà bình luận thời sự nói rằng không giống như thông lệ quốc tế, chính quyền ĐCSTQ hoặc các nhà lãnh đạo ĐCSTQ có xu hướng tránh né giới truyền thông và có rất ít cơ hội gặp gỡ giới truyền thông. Việc tổ chức họp báo của Thủ tướng được thể chế hóa này đã được duy trì rất khó khăn, điều này cho thấy từ những năm 1990, đã có sự cân bằng chính trị giữa tổng bí thư ĐCSTQ và thủ tướng Quốc vụ viện.

Ông cho rằng việc đột ngột hủy bỏ cuộc họp báo của thủ tướng có lẽ là chủ ý của ông Tập Cận Bình, ông Tập hiện đã trở thành nòng cốt, ông ấy muốn tạo khoảng cách xa hơn với các đồng liêu trong Bộ Chính trị, kể cả ông Lý Cường, người đứng thứ hai. “Tập muốn tước đi cơ hội xuất hiện của thủ tướng Quốc vụ viện và không để bị cướp đi sự nổi bật của mình. Đây là một cách làm rất khó coi.” 

Ông Vương Hách cho rằng lý do chính quyền hủy họp báo cũng rất nực cười, khiến mọi người thấy rằng ĐCSTQ đã làm loạn các quy định ở cấp cao nhất.

Ông Vương Hách cho rằng lần này, việc hủy họp báo thủ tướng cũng phản ánh sự mất cân bằng trong phân bổ quyền lực giữa ông Lý Cường người đứng đầu hệ thống chính vụ của chính phủ và ông Thái Kỳ, người phụ trách hệ thống đảng vụ. Bang Phúc Kiến của ông Thái Kỳ và bang Chiết Giang của ông Lý Cường hiện đang đấu đá kịch liệt, địa vị thực tế của ông Thái Kỳ cao hơn ông Lý Cường.

“Việc hủy bỏ cuộc họp báo của thủ tướng không phải là chuyện nhỏ. Nó phản ánh sự hỗn loạn của tình hình chính trị Trung Quốc hiện nay và sự mất lý trí chính trị của ông Tập Cận Bình. Tình hình chính trị Trung Quốc đang đi theo hướng nguy hiểm, và một ngòi nổ đã được châm lửa,” ông Vương Hách nói.

Kinh tế, an ninh, ngân sách quân sự, ngoại giao

Ngoài ra, AFP đưa tin rằng dự kiến ​​sẽ không có biện pháp kích thích kinh tế quy mô lớn nào được công bố tại “lưỡng hội” năm nay. Nhiều chuyên gia cho rằng những biện pháp này là cần thiết để vực dậy nền kinh tế Trung Quốc, vốn năm ngoái ghi nhận mức tăng trưởng yếu nhất trong nhiều thập kỷ (5,2%).

Lynette Ong, giáo sư tại Đại học Toronto, nói với AFP: “Tôi dự đoán sẽ không có thay đổi chính sách lớn nào, chẳng hạn như những cải cách mang tính kết cấu lớn để thay đổi quỹ đạo của nền kinh tế”. Bà nhấn mạnh: “Trọng điểm hội nghị của phiên họp lần này sẽ là những vấn đề an ninh.”

Phiên họp của Hội nghị Nhân đại cũng sẽ thảo luận về chính sách đối ngoại của Trung Quốc, chú ý đến cuộc bầu cử Mỹ vào tháng 11. Trong bối cảnh quan hệ Trung-Mỹ xấu đi những năm gần đây, ông Lâu Cần Kiệm nhấn mạnh: “Dù ai đắc cử, chúng tôi hy vọng họ có thể hợp tác với Trung Quốc để tìm ra tiếng nói chung và thúc đẩy quan hệ Trung-Mỹ phát triển ổn định, lành mạnh và lâu dài”.

Bà Diana Choyleva, nhà kinh tế trưởng tại Enodo Economics, cho biết: “Sự cân bằng giữa mối quan tâm về an ninh và nhu cầu giữ cho nền kinh tế tiếp tục phát triển trong khi giải quyết các vấn đề khác là mối quan tâm của các nhà hoạch định chính sách”.

Bà Christine Lagarde, phóng viên của RFI tại Bắc Kinh, chỉ ra rằng kỳ họp “lưỡng hội” hàng năm của Trung Quốc chủ yếu là các sự kiện cấp nhà nước, tập trung vào các mục đích chính trị trong nước. Tuy nhiên, ngoại giao Trung Quốc sẽ được thảo luận đặc biệt trong bài phát biểu của Ngoại trưởng, có thể vào ngày 7 hoặc 9/3. Mỗi báo cáo công việc đều có một phần dành riêng để thảo luận về vấn đề Đài Loan. Sự chú ý cao cũng sẽ được dành cho các nội dung liên quan đến ngân sách quốc phòng và an ninh công cộng, vị thế của Trung Quốc trên thế giới và mối quan hệ của Bắc Kinh với các nước ở “phía nam toàn cầu”. Nhưng hầu hết các nhà phân tích đều tin rằng về những vấn đề này cũng như về nền kinh tế, sẽ không có những thay đổi lớn.