Alexander Đại Đế vì sao vĩ đại? – P2: Bách chiến bách thắng

Năm 16 tuổi, Alexander Đại Đế theo vua cha đi chinh chiến, thực nghiệm cách bày binh bố trận và làm tướng. Ông đã học hỏi được rất nhiều trong giai đoạn này.

• Tiếp theo kỳ trước: Học trò của Aristoteles

Lên ngôi vua thống nhất Hy Lạp

Năm 336 trước Công Nguyên, vua Philipos bị ám sát tại lễ cưới con gái của mình. Quân đội suy tôn Alexander lên làm vua của Macedonia, năm ấy nhà vua tròn 20 tuổi.

Sau khi lên ngôi, Alexander nhanh chóng tìm ra kẻ đã ám sát cha mình để trừng trị, rồi tìm cách thống nhất Hy Lạp. Các thành bang đặc biệt là Athena và Thebes không quy phục vị vua trẻ mới lên ngôi và tìm cách chống lại. Tuy nhiên Alexander cho quân đi thu phục được các thành bang này, thống nhất Hy Lạp.

Ngay sau đó đại diện các thành bang Hy Lạp tôn Alexander làm minh chủ tiến đánh Đế quốc Ba Tư nhằm báo thù sự xâm phạm của người Ba Tư vào Hy Lạp trước đây. Bên cạnh đó, Alexander cho rằng vua Ba Tư là người âm mưu giết cha mình. Để tấn công Ba Tư, Alexander thừa hưởng một đội quân hùng mạnh từ cha mình để lại.

Kết thúc đế chế Ba Tư

Mùa xuân năm 334 TCN, Alexander cùng 42 nghìn binh sĩ đông chinh, vượt qua eo biển Hellespont đến châu Á.

Quân Ba Tư ở bên kia sông Granicus dàn trận rất vững với 2 vạn bộ binh và 2 vạn kỵ binh. Dù sông sâu nhưng Alexander vẫn cùng 13 toán kỵ binh vượt sông thành công dưới làn mưa tên.

Lên bờ xong, quân Hy Lạp lập tức phải giáp chiến với quân Ba Tư. Sau trận giáp chiến đầu tiên, quân Hy Lạp sắp xếp theo đội hình phương trận (phalanx hình chữ nhật) rồi tấn công. Quân Ba Tư không chống cự nổi sự dũng mãnh của quân Hy Lạp, phải chạy thoát thân.

Trận đánh đầu tiên dù lực lượng hai bên không chênh lệch nhau nhiều nhưng quân Ba Tư bị mất 2 vạn bộ binh và 2.500 kỵ binh; trong khi đó quân Hy Lạp chỉ mất 34 người.

Trận đánh bên sông Granicus nổi tiếng đến tận ngày nay. Nhiều nhà nghiên cứu đặc biệt chú ý tới trận đánh nổi tiếng này, nhất là cách dàn quân theo đội hình phương trận (phalanx).

Sau chiến thắng khởi đầu, Alexander cho quân tiến xuống bờ biển Ionia, chiếm được tất cả các thành phố ven biển, rồi cho quân tiến vào trong lục địa.

Vua Ba Tư là Darius dẫn 60 vạn quân tinh nhuệ để đón đánh quân Hy Lạp, nhưng Alexander không đưa quân đến đánh. Điều này khiến quân Ba Tư nghĩ Alexander không đám đương đầu với đội quân khổng lồ của họ. Thực ra lúc đó Alexander đang bị một trận ốm nên không đem quân ra ứng chiến.

Lúc này những bầy tôi xu nịnh vua Darius rằng quân Hy Lạp đã quá khiếp sợ không dám giao tranh, vì thế Darius dẫn quân đến Issus để cắt đường rút chạy của Alexander.

Alexander đưa 4 vạn quân đến Issus, tự mình chỉ huy cánh phải nghiền nát cánh trái của quân Ba Tư. Quân Ba Tư dù đông hơn nhiều lần vẫn thảm bại, 11 vạn quân tử trận. Vua Darius hoảng loạn phải tháo chạy trong đám tàn quân, bỏ lại vợ là Stateira I cùng hai con gái và mẹ già.

Thừa thắng Alexander đưa quân đến Địa Trung Hải liên tiếp thắng trận và làm chủ các vùng đất tại nơi này, rồi tiến chiếm Ai Cập. Đến đây lịch sử ghi nhận Alexander đánh đâu thắng đó, không thua một trận nào.

Năm 331 TCN, quân Hy Lạp rời Ai Cập tiến đến Assyria (Iraq ngày nay) thì gặp phải đại quân Ba Tư do vua Darius chỉ huy.

Đây là trận Gaugamela nổi tiếng trong lịch sử. Trong khi quân Hy Lạp có hơn 4 vạn thì quân Ba Tư có 10 vạn. Quân Ba Tư lợi dụng số lượng kỵ binh vượt trội để đánh bọc sườn quân Hy Lạp từ hai phía, nhưng tập trung đông hơn ở cánh phải. Quân Hy Lạp bố trí quân theo đội hình phương trận tập trung quân ở cánh phải để chống lại quân Ba Tư.

Kết quả quân Ba Tư bị đẩy lùi. Alexander cho quân tinh nhuệ xông lên đánh thủng chiến tuyến quân Ba Tư, đánh vào trung quân của Ba Tư.

Lúc này cánh trái của quân Hy Lạp bị quân Ba Tư đánh bại và tấn công các doanh trại. Kỵ binh Ba Tư tận dụng những lỗ hổng giữa trận tuyến của Hy Lạp để tấn công. Nhưng phòng tuyến thứ 2 của quân Hy Lạp tiếp ứng kịp thời, giao tranh ác liệt với quân Ba Tư.

Lúc này, giữa tình hình chiến trận căng thẳng thì vua Darius bỏ chạy, khiến quân Ba Tư bối rối. Quân Hy Lạp cũng tập trung thêm quân tiến đánh, khiến số quân đang tấn công của Ba Tư phải rút lui.

Quân Hy Lạp truy kích khiến quân Ba Tư tổn thất nhiều. Sau trận đánh phía Hy Lạp mất 700 quân trong khi Ba Tư bị mất 2 vạn quân.

Thừa thắng, quân Hy Lạp tiến vào Babylon (nay ở phía nam thành phố Baghdad). Trước uy danh của Alexander, thành phố này đầu hàng ngay lập tức

Thua trận Gaugamela, quân Ba Tư không còn đủ sức mạnh để chống đỡ. 4 tháng sau quân Hy Lạp đốt cháy cung điện hoàng gia Ba Tư ở Persepolis, kết thúc đế chế Ba Tư cổ đại.

Không dừng bước

Năm 326 trước công nguyên, Alexander rảnh tay để tiến đánh Ấn Độ. Người Ấn Độ đã chiến đấu ngoan cường để bảo vệ các thành phố của họ. Alexander phải dùng đến kế nội phản mới giành được chiến thắng.

Sau chiến thắng tại Ấn Độ, Alexander cho quân tiến vào vùng đất thuộc Pakistan ngày nay. Quân Hy Lạp giao chiến với quân Ấn Độ liên tục giành được chiến thắng nhờ lòng dũng cảm, tinh thần kỷ cương cao và những chiến thuật tài tình của Alexander. Trận đánh lớn nhất ở đây được ghi nhận trong lịch sử là trận chiến sông Hydaspes (nay gọi là sông Jhelum, một nhánh của sông Indus, nay là tỉnh Punjab của Pakistan).

Quân Hy Lạp bắt được vua Porus. Khi Alexander hỏi vị vua này muốn được đối xử thế nào, vua Porus đáp rằng: “Này Alexander, xin hãy đối xử với tôi như với một vị Quân Vương”.

Alexander chưa bao giờ nghĩ rằng một tù bình lại có thể trả lời như thế nên cho phép vua Porus giữ lại vương quốc của ông ta và cho phép ông ta trở thành đồng minh của mình.

Đại Đế

Đến đây các binh sĩ Hy Lạp cũng đã quá mệt mỏi sau nhiều năm chinh chiến. Alexander không muốn tiếp tục các cuộc chinh phạt nên trở về.

Lúc này một người bạn thân của ông là Hephaeistion qua đời vì bệnh tật, Alexander trở nên quẫn trí, mắc bệnh và qua đời ở Babylon vào ngày 10 tháng 6 năm 323 TCN. Lúc này ông mới chỉ 33 tuổi.

Trong 8 năm cầm quân của mình, Alexander Đại Đế chinh phục khắp nơi, tạo ra đế chế trải dài trên ba châu lục, bao phủ hơn 5 triệu km².

Nhà sử học quân sự người Mỹ Trevor Nevitt Dupuy trong cuốn sách “The military life of Alexander the Great of Macedonia” (Tạm dịch: Cuộc đời binh nghiệp của Alexander Đại Đế của Macedonia) đã ví Alexander Đại Đế với thống soái Hannibal xứ Carthage, Julius Caesar của La Mã, Thành Cát Tư Hãn của Mông Cổ, vua Gustav II Adolf nước Thụy Điển, vua Friedrich II nước Phổ và Hoàng đế Napoléon Bonaparte nước Pháp.

Hết

Trần Hưng

Xem thêm:

• Trận đánh lớn nhất của Thành Cát Tư Hãn
• Con trai vị tướng kiệt xuất thế giới thảm bại khi tiến đánh Đại Việt

Mời xem video: “Dịch hạch ở Ashdod”: Một tác phẩm độc đáo của Nicolas Poussin