Tô Đông Pha: Người biết cúi đầu đều là người trí tuệ

Trong cuốn “Lưu hầu luận” của Tô Đông Pha có đoạn viết: “Kẻ mà được gọi là hào kiệt, ắt phải có tiết khí hơn người. Nhân tình có chỗ không thể nhịn được, bởi vậy, kẻ thất phu gặp nhục thì tuốt kiếm tương đấu, cái đó chưa đủ gọi là dũng. Những bậc đại dũng trong thiên hạ, trái lại, bất thình lình gặp những việc kinh thiên động địa cũng không kinh sợ, vô cớ gặp những điều ngang trái cũng không oán giận. Đó là nhờ chỗ hoài bão của họ rất lớn và chí của họ ở rất xa.”

Người bình thường sẽ không chịu nổi nỗi nhục nhất thời mà tranh giành đấu đá, nhưng trong suốt cuộc đời lênh đênh, sóng gió của mình, Tô Đông Pha luôn chọn cách cúi đầu, cười và bỏ qua. Cuộc đời của ông được hậu thế ca ngợi là “chỉ có bạn, không có thù”.

Cúi đầu là một cách tu dưỡng

Sau khi Tô Thức bị giáng chức ở Hàng Châu, ông được một người bạn xin cho chục mẫu đất ở dốc phía Đông khu vực, do đó ông lấy hiệu là Đông Pha cư sĩ. Ông cất nhà, trồng rau, đào giếng, cày ruộng, vui cảnh điền viên. Ban ngày ông thường trồng trọt cấy hái, buổi tối lại vào trong thành Hoàng Châu dạo chơi.

Một hôm, khi Tô Đông Pha đang dạo chơi trong thành thì bị một người đàn ông say rượu lao vào người làm ông ngã lăn xuống đất. Người đàn ông này toàn thân nồng nặc mùi rượu, không nói một lời xin lỗi mà còn nhục mạ ông rồi hùng hùng hổ hổ bước đi. Tô Đông Pha vui vẻ bỏ qua, không hề xem mình là người danh tiếng lẫy lừng.

Có đôi khi, giữa người với người vì một chút việc nhỏ mà dễ dàng nảy sinh tranh chấp. Khi “cái tôi” của một người càng lớn thì càng dễ xảy ra xung đột với người khác. Bởi vậy, Trang Tử từng giảng: “Cách tốt nhất để một người khống chế được tính khí của mình là làm được ‘hư kỷ'”. Nếu một người có thể coi mình là hư không, có thể “quên mình”, thì sẽ không có mâu thuẫn xung đột xảy ra.

Khi gặp mâu thuẫn, cúi đầu không phải yếu nhược mà là một cách tu dưỡng. Nhẫn một lúc, lùi một bước đều đem lại kết quả tốt đẹp, vui mừng.

Cúi đầu một chút, tầm nhìn rộng mở

Bởi vì ý kiến về việc triều chính bất đồng nên Tô Đông Pha bị người bạn thân Chương Đôn hãm hại. Không tìm được cách giết ông, Chương Đôn đã đẩy ông đi lưu đày đến đảo Hải Nam với mong muốn ông sẽ chết nơi hoang đảo.

Thời ấy, đảo Hải Nam chưa được khai hóa, là nơi hoang dã, thư sách đều không có. Ở đây có chướng khí, những người không quen đều không chịu được. Rất nhiều người lo lắng rằng Tô Đông Pha sẽ không thể trở về, nhưng ông lại không tỏ ra e sợ.

Trải qua hàng ngàn năm, ở đảo Hải Nam không có người truyền đạo. Tô Đông Pha liền biến con đường đi lưu đày thành con đường đi truyền đạo. Sau khi đến Hải Nam, ông cùng con trai ở lều tranh sao chép kinh sách dạy học, phát triển giáo dục mạnh mẽ. Sau khi Tô Đông Pha qua đời, trên đảo Hải Nam cuối cùng đã lần đầu tiên xuất hiện một vị tiến sĩ.

Người ta nói, ánh sáng mặt trời luôn đồng hành cùng bóng râm. Người phàm chỉ có thể nhìn thấy bóng râm, nhưng người có tầm nhìn rộng lớn lại có thể nhìn thấy được ánh sáng mặt trời. Người biết cúi đầu không muốn bị bóng râm làm phiền, họ biết được ánh mặt trời ở phía trên bóng râm nên có thể thản đãng bước tiếp không quay đầu.

Nhường một bước chính là độ lượng

Nửa đầu cuộc đời của Tô Đông Pha có thể nói là tốt đẹp, quan lộ thông thuận, có rất nhiều bạn bè. Có người ngưỡng mộ tài văn chương của ông, có người ưa thích quyền vị của ông. Nhưng sau khi ông bị giáng chức, những người bạn có vẻ thân thiết khi xưa đã không còn thấy đâu, thậm chí có người còn thừa cơ hãm hại ông.

Năm 1084, Tô Đông Pha được vua Thần Tông phục chức và mời về kinh đô giao cho việc chép sử. Dù vậy sự ân xá cũng chỉ là tạm thời. Chẳng bao lâu sau, khi Hoàng đế Triết Tông lên ngôi, tể tướng Chương Đôn lại buộc tội ông phỉ báng tiên đế. Tô Đông Pha bị cách mọi chức tước, lần thứ hai phải chịu cuộc sống lưu đày cực khổ. Ông phải đi hàng nghìn cây số xuống Huệ Châu rồi tiếp tục bị đày ra đảo Hải Nam.

Sau này Tô Đông Pha lại được ân xá, một lần nữa lại được phong quan tiến chức. Trong khi đó Chương Đôn đã chẳng phải là vị quan oai vệ ngày nào. Dưới tình huống ấy, con trai của Chương Đôn viết thư cầu Tô Đông Pha ban cho Chương gia một con ngựa. Tô Đông Pha không hề có nửa điểm oán hận người bạn năm xưa. Những chuyện như vợ con bị bệnh mà chết, bản thân nghèo túng lưu đày, đối với Tô Đông Pha mà nói, dường như đã là chuyện quá khứ xa xôi.

Thậm chí Tô Đông Pha còn đến thăm hỏi Chương Đôn khi bị bệnh và an ủi Chương Đôn: “Chuyện quá khứ, nhắc lại làm gì. Ông nên tập trung dưỡng bệnh, sức khỏe mới là quan trọng.”

Một người càng hiểu biết thì tâm càng từ bi. Trải qua bao nhiêu khổ đau, Tô Đông Pha vẫn lựa chọn tha thứ, đây là một sự độ lượng to lớn.

Cúi đầu không phải là không có năng lực, khoan dung không phải là yếu đuối. Tô Đông Pha cho rằng khoan dung độ lượng, chí hướng đặt ở nơi xa, lặng lẽ tu luyện bản thân là đạo xử thế cao minh nhất.

Người có thể bao dung thì trong lòng không chứa đựng sự thù hận. Không cùng người so đo thực ra cũng là buông tha cho chính mình. Cuộc sống luôn tràn ngập ngọt bùi đắng cay, người có thể cúi đầu đều là người trí tuệ.

Theo Vision Times tiếng Trung
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Người biết “cúi đầu” mới có thể “ngẩng đầu”
• Ngẩng đầu giải thích không bằng cúi đầu nhận lỗi

Mời xem video: