Cỏ bên nào xanh hơn – 5 vấn đề hướng nghiệp

Tìm được một công việc phù hợp đã khó. Tìm được một công việc mang lại động lực cho bản thân lại càng khó hơn, nhất là trong những năm đầu trong cuộc hành trình hướng nghiệp của mỗi người…

Một

– Chị ơi, em thấy chán ở vị trí hiện tại, nhưng em thật sự chưa biết mình thích gì cả. Em muốn nghỉ việc, nhưng sau đó em không biết mình nên đi đâu.

– Chị ơi, em biết mình thích cái gì, nhưng không chắc là mình có thể theo đuổi nó. Và lỡ như, sau khi đã theo nó rồi em lại chán, lúc đó em sẽ làm sao?

– Chị ơi, liệu chỉ mới vài tháng ở vị trí hiện tại đủ cho em biết rằng mình không phù hợp với nó không? Em có cần phải trải nghiệm lâu hơn không? Em sợ rằng mình bỏ cuộc dễ dàng rồi cuối cùng xôi hỏng bỏng không, cái gì cũng không có

Hai

“Hãy làm công việc bạn yêu thích, và như thế bạn sẽ không cần làm một ngày nào cả trong cuộc đời này.”

“Hãy đi theo đam mê của bạn vì chỉ khi làm công việc bạn yêu thích, bạn mới thành công được.”

Rất nhiều câu nói tương tự như trên tạo ra sự hoang mang trong các cựu sinh viên của tôi, những bạn trẻ đang đứng trước ngã ba đường của sự phát triển nghề nghiệp. Điều đầu tiên tôi sẽ khuyên các em là, ‘Đừng đơn giản lắng nghe và lập lại bất cứ câu nói nào của người khác dù nó hay đến mấy đi nữa. Thay vào đó, tìm hiểu những trải nghiệm đằng sau câu nói ấy, dùng chúng làm nguồn tham khảo. Cuối cùng, trải nghiệm trong chính đời sống mình rồi phát biểu câu nói của riêng mình.”

Ba

Tìm được một công việc phù hợp đã khó. Tìm được một công việc mang lại động lực cho bản thân lại càng khó hơn, nhất là trong những năm đầu trong cuộc hành trình hướng nghiệp của mỗi người. Hãy nghĩ tới trò chơi ghép hình, khi mà mỗi mảnh ghép phù hợp phải được tìm kiếm từ rất nhiều mảnh khác tương tự, loại ra dần dần, cho đến khi bức tranh toàn cảnh hiện ra.

Nghề nghiệp yêu thích, hay một số người còn gọi là ‘đam mê,’ không nên là mục tiêu nghề nghiệp ngắn hạn. Khi cứ chăm chăm vào việc đi tìm công việc phù hợp ở tất cả mọi mặt, các em dễ quên đi quá trình phát triển, quên tập trung vào những điều hay, điểm mạnh ở thời điểm hiện tại, và dễ dàng bỏ qua cơ hội gom góp những điểm sáng ấy lại thành một tập hợp của riêng mình. Có thể công việc chính chỉ phù hợp 60%, nhưng em có thể bù đắp 40% thiếu thốn còn lại ở một, hai, hoặc ba công việc phụ.

Thay vì đi tìm kiếm công việc hợp với mình 100%, mang lại cho mình hạnh phúc không gì sánh bằng, như trong các video clip nổi tiếng hay nói đến, thì hãy từng bước một trải nghiệm cuộc hành trình của mình một cách kiên nhẫn, khoa học, linh động, nhẹ nhàng, và bình an. Trên cuộc hành trình này, em sẽ từ từ tìm ra những ‘tiêu chí’ quan trọng trong quyết định nghề nghiệp của bản thân. Đó có thể là ‘làm việc với người xếp cực kỳ giỏi trong chuyên môn,’ hay là ‘làm việc trong môi trường chuyên nghiệp với điều kiện làm việc tân tiến,’ hoặc là ‘có một công việc cho phép thời gian nghỉ ngơi với gia đình và cơ hội đi học thêm nhiều,’ vv. và vv.

Trong thời gian đầu, có thể công việc chính chỉ thoả mãn được một tiêu chí của em, vậy nên em nên trải nghiệm ở các công việc phụ hay hoạt động khác để thoả mãn các tiêu chí còn lại của mình. Càng chủ động trong quá trình phát triển nghề nghiệp bằng cách thử nhiều, gặp nhiều, em càng hiểu hơn về bản thân. Điều đáng mừng là, khi kinh nghiệm càng nhiều, kỹ năng càng cao, kiến thức càng sâu, mạng lưới chuyên nghiệp càng rộng, thì những tiêu chí em mong muốn sẽ dễ dàng đạt được hơn trong một công việc.

Bốn

Năm năm đầu tiên trong cuộc hành trình nghề nghiệp có thể nói là thời kỳ khó khăn nhất, khi các em phải làm những công việc nhỏ nhặt, lẻ tẻ, ngược lại với những kiến thức cao xa thời đại học. Kiến thức nhiều mà kinh nghiệm lại ít cho các em cảm giác bó tay bó chân trong môi trường xa lạ, phải làm quen lại từ đầu. Chưa nói đến những áp lực từ gia đình về mức lương, danh tiếng công ty, vv. và vv.

Vì vậy, sự thất vọng, khó chịu, muốn bỏ cuộc, vội tìm lối ra bằng cách đăng ký học một chương trình thạc sỹ, mượn tiền tự kinh doanh, hay đơn giản là nghỉ việc ở nhà là một vài giải pháp của các em. Câu hỏi là những giải pháp ấy có giải quyết được vấn đề gốc rễ?

Năm

Sự kiên trì, nhẫn nại, tĩnh lặng cùng thói quen phản tỉnh về bản thân sẽ giúp em rất nhiều trong con đường tìm kiếm nghề nghiệp phù hợp với mình. Thói quen chịu trách nhiệm với bản thân và với người xung quanh sẽ giúp em vượt qua những khoảnh khắc chán chường, không vừa ý. Bên cạnh đó, hãy tập trung vào những điểm sáng trong khoảnh khắc hiện tại. Cuối cùng là sự linh động, uyển chuyển trong cách em tìm kiếm niềm hạnh phúc quanh mình.

Đừng nghe và chăm chăm làm theo lời những diễn giả nổi tiếng. Những lời họ nói là sự cô đọng của nhiều năm tháng trải nghiệm. Vì vậy, hãy sống, hãy bước đi, hãy học hỏi từ trải nghiệm bản thân. Sau đó, em sẽ là diễn giả của riêng mình.