Lão hóa là một đặc ân mà không phải ai cũng được hưởng, nhưng nó lại khó nắm bắt. Viễn cảnh mất đi tuổi trẻ có thể đáng sợ, đặc biệt là đối với phụ nữ trẻ – thế hệ Z hiện nay, những người lớn lên trong bối cảnh các tiêu chuẩn sắc đẹp khắc nghiệt được ảnh hưởng bởi mạng xã hội, phẫu thuật thẩm mỹ và trí tuệ nhân tạo.(Ảnh minh họa: Shutterstock)
Làn sóng xu hướng trên mạng xã hội đã làm sáng tỏ cách mà việc giữ gìn vẻ ngoài trẻ trung vĩnh cửu trở thành chuẩn mực không chỉ về sắc đẹp mà còn về giá trị xã hội. Trong một hình thức phổ biến, phụ nữ đăng tải các video cận cảnh kèm theo chú thích như “đây là làn da của một người 27 tuổi”, chỉ để đối mặt với vô số bình luận đánh giá xem vẻ ngoài của họ có đủ nếp nhăn hay không, hoặc bị nhận xét một cách khinh miệt là già trước tuổi.
Một xu hướng khác là những người ở độ tuổi 30 cố gắng trấn an những người trẻ hơn rằng việc bước sang tuổi 30 không phải là án tử, mặc dù đôi khi họ không tin. Thông điệp là: sự già đi, ngay cả một dấu hiệu nhỏ trước tuổi nghỉ hưu , đều đáng nghi ngờ. Liệu đây có phải là một kiểu kỳ thị tuổi tác chỉ có ở Gen Z?
Câu hỏi này nhanh chóng gây xôn xao khi Remi Otulana, 27 tuổi, đăng tải một video lên TikTok hỏi: “Đối với các bạn nữ ở độ tuổi cuối 20, các bạn đã bắt đầu trải nghiệm sự phân biệt đối xử theo tuổi tác chưa?”
Cô ấy tiếp tục: “Tôi mới 27 tuổi và những lời lẽ phân biệt tuổi tác mà tôi phải chịu đựng thật điên rồ… Có người nói với tôi rằng tôi trông trẻ hơn so với tuổi 27 — vậy một người 27 tuổi thì nên trông như thế nào? Tôi có nên có nếp nhăn không?”
Otulana, đến từ Texas, nói với Newsweek rằng video này ra đời từ những bình luận thực tế.
“Mọi người nói những điều như ‘tôi trông gần ba mươi tuổi rồi’, rằng tôi ‘trông trẻ trung so với tuổi’”, cô ấy nói. “Tôi rất sốc trước việc những lời nhận xét đó trở nên quá tự nhiên”.
“Tôi nghĩ Gen Z là thế hệ lo lắng về việc già đi nhiều nhất, và mạng xã hội là một yếu tố góp phần rất lớn… Trên đó đang lan rộng một diễn ngôn xoay quanh việc ngăn ngừa lão hóa. Nhiều người chia sẻ đủ loại ‘mẹo’, từ tiêm Botox phòng ngừa cho đến các chế độ ăn uống, sinh hoạt, và người xem cảm thấy mình cũng phải làm theo”.
Cô nói thêm: “Trong một nền văn hóa mà hình ảnh và cách người khác nhìn nhận bạn trên mạng có sức nặng rất lớn, nhiều người cảm thấy áp lực phải trông gần với ‘sự hoàn hảo’ nhất có thể, và tuổi trẻ đã trở thành tiêu chuẩn vàng. Chúng ta đã đến mức có những người mới 18 tuổi mà nghĩ 22 là ‘già’ — điều đó thật điên rồ!”
Một nhà sáng tạo nội dung khác, người biến tâm lý xã hội này thành chất liệu hài hước, là Saidah Belo-Osagie, 29 tuổi, sống tại New York. Đoạn video của cô, thu hút 233.000 lượt thích, đã châm biếm sự kinh ngạc thái quá của một số người ở độ tuổi ngoài 20 khi phát hiện ra rằng những người cuối tuổi 20 — xin chuẩn bị tinh thần — vẫn sống và hoạt động hoàn toàn bình thường.
“‘Cái gì cơ? Tôi thực sự nghĩ bạn mới 26 thôi… Bạn trông quá trẻ so với tuổi của mình,’” Belo-Osagie bắt chước lại lời thoại trong đoạn clip.
“Tôi đang nói về sự lố bịch của chủ nghĩa phân biệt tuổi tác ngay trong độ tuổi 20, cụ thể là khoảnh khắc tôi nói với một chàng trai 23 tuổi rằng tôi đã 28”, cô nói với Newsweek. “Cậu ta sững sờ. Cậu ấy thực sự muốn biết làm sao tôi có thể 28 tuổi mà xương cốt vẫn còn nguyên vẹn”.
Cụm từ lan truyền “aging like milk” (tạm dịch: già đi nhanh như sữa hỏng) — thuật ngữ được các nhà sáng tạo nội dung thuộc Gen Z và thế hệ millennial phổ biến, dùng để mô tả nhận thức rằng Gen Z đang già nhanh hơn thế hệ trước — đã trở thành một từ khóa thịnh hành. Nhưng cuộc trò chuyện xoay quanh tuổi tác và ngoại hình không chỉ dừng lại ở một vài đoạn clip mà đã bùng nổ thành cả một “thể loại nội dung” trên mạng xã hội.
Trong một video của tài khoản @francesca__xoxoxo, cô gái 23 tuổi kể lại việc một người 19 tuổi nói rằng cô “trông rất tốt so với tuổi của mình”. Vẻ kinh ngạc giả vờ cùng lối kể chuyện hài hước che giấu một cảm giác chua chát — điều phản ánh chính xác luận điểm mà Belo-Osagie đã nêu ra.
Một khoảnh khắc lan truyền khác đến từ tài khoản @elizabethkayeturner, người đã đăng lên TikTok một đoạn video cận cảnh khuôn mặt mộc của mình kèm chú thích: “Đây là làn da thật của một người 25 tuổi.”
Dù mục đích ban đầu là nhằm bình thường hóa kết cấu da và những khiếm khuyết tự nhiên, phần bình luận nhanh chóng biến thành nơi đưa ra những lời phê phán không được yêu cầu.
“Em gái, thử skincare kiểu Hàn Quốc đi. Tôi 25 tuổi mà ai cũng nghĩ tôi mới 19”, một người xem viết.
Bài đăng của Turner là một phần trong làn sóng phản ứng rộng hơn nhằm chống lại sự ám ảnh của thế hệ này với sự hoàn hảo. Tuy nhiên, sự chân thực của những nhà sáng tạo nội dung này cũng vô tình phơi bày mối quan hệ phức tạp của Gen Z đối với quá trình lão hóa.
“Con người lúc nào cũng sợ già đi, nhưng nỗi sợ này giờ đây phổ biến hơn vì mọi người liên tục so sánh bản thân với những gương mặt không tồn tại ngoài đời thực”, cô nói.
Nhà bình luận xã hội Jo Hayes bổ sung: “Gen Z sợ già đến vậy là vì sự ám ảnh của cả thế giới với tuổi trẻ… Chưa bao giờ ‘người bình thường’ lại có thể dễ dàng tiếp cận các phương pháp chống lão hóa mang tính can thiệp mạnh mẽ như hiện nay”.
Dù vậy, những nhà sáng tạo nội dung như Otulana và Belo-Osagie hy vọng rằng việc lên tiếng phản biện có thể giúp phụ nữ được tự do là chính mình, bất kể họ trông như thế nào ở hiện tại hay trong tương lai.
“Phần lớn các bình luận dưới bài đăng của tôi đều đến từ phụ nữ”, Belo-Osagie chia sẻ. “Phụ nữ không được phép già đi một cách bình thường, chứ đừng nói đến già đi một cách thanh thản. Chúng tôi bị bảo phải sinh con sớm, phải đặt lịch tiêm Botox ‘phòng ngừa’, và thậm chí như thể phải tự đông lạnh mình trong các buồng đông lạnh, vì chiếc đồng hồ sinh học đang tích tắc”.
“Tôi chỉ hy vọng có thể chỉ ra những điều phi lý nhỏ nhặt trong cuộc sống để tất cả chúng ta cùng cười với nhau”, cô nói thêm. “Bởi vì nếu tôi không cười, thì tôi sẽ khóc”.
