Chủ nghĩa độc tài thao túng công nghệ như thế nào?

Công nghệ đang ngày càng thay đổi cuộc sống, nền kinh tế và thế giới. Việc đổi mới sáng tạo đã trở thành chủ đề được quan tâm của các chính phủ trên toàn thế giới, với hàng trăm tỷ USD được đầu tư vào ngành công nghệ nano, công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, hệ thống quản lý thông tin, thương mại điện tử, in 3D và các công nghệ năng lượng thay thế.

Trong thời đại bùng nổ công nghệ ngày nay, xã hội đã không còn bắt kịp với tốc độ phát triển trong lĩnh vực này. Người tiêu dùng muốn những chiếc điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính nhanh hơn, tốt hơn, nhiều trò chơi và công cụ giải trí kỹ thuật số hơn. Trên thực tế, chúng ta thấy xuất hiện ngày càng nhiều các hệ thống thiết bị tự động, theo dõi sức khỏe từ xa và giám sát nhà cửa công nghệ cao. Các chính phủ chạy đua nhằm mở rộng phạm vi truy cập Internet tốc độ cao, cũng như các gia đình phải chạy đua để theo kịp những cải tiến công nghệ mới nhất.

Trong thế giới dân chủ, con người chú trọng vào các dịch vụ cá nhân và cải tiến công nghệ, rất hiếm khi tập trung vào các công nghệ giám sát mới nổi. Trên thực tế, có những điều đáng lo ngại đối với xã hội đã xảy ra như thao túng kỹ thuật số trong cuộc trưng cầu dân ý Brexit ở Vương quốc Anh, cáo buộc về các chiến dịch thông tin sai lệch do Nga dẫn đầu, vấn đề riêng tư của những cặp đôi và sự hỗn loạn của truyền thông xã hội. Người dân cần đang tỏ ra hoang mang trước thủ đoạn của tội phạm nhằm xâm nhập vào cuộc sống của họ.

Người ta thường ít chú ý đến những ưu điểm vượt trội, đổi mới sáng tạo về khoa học, công nghệ mà các quốc gia độc tài đang nắm giữ và thực hiện. Không nhiều người biết được các quy định pháp luật quan trọng mà những quốc gia dân chủ hiện đang coi trọng như quyền riêng tư cá nhân, phạm vi quyền hạn của nhà nước, giám sát pháp lý đối với các công ty. Điều đó đã khiến các quốc gia này rơi vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng về công nghệ so với các quốc gia độc tài.

Việc giám sát bằng công nghệ của chính quyền ĐCSTQ đối với người dân đã làm dấy lên mối lo ngại trong cộng đồng quốc tế. Các mối quan tâm tập trung vào sự đàn áp đối với người dân tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương, các học viên Pháp Luân Công cho thấy đây vẫn còn là một thách thức rất lớn. Sự giám sát người dân bằng các phương tiện kỹ thuật số trên diện rộng của ĐCSTQ đã khiến cho chính quyền giám sát chặt chẽ mọi hành vi của công dân nước mình.

Giám sát bằng kỹ thuật số tại Trung Quốc ngày càng trở nên phổ biến và gia tăng về quy mô, công nghệ nhận dạng khuôn mặt ở Trung Quốc là rất tiên tiến. Nhiều nhà quan sát quốc tế lo ngại rằng Trung Quốc có thể sẽ áp dụng giám sát bằng kỹ thuật số trên khắp thế giới. Ví dụ, việc hãng Huawei tập trung vào phát triển công nghệ 5G nhằm nâng cao khả năng giám sát đã trở thành mối quan tâm toàn cầu. Phạm vi tiếp cận rộng rãi của Internet, sự phức tạp về kỹ thuật của công nghệ nhúng (embed) và sự phát triển chóng mặt của phần mềm cho thấy trình độ công nghệ kỹ thuật số vượt xa rất nhiều khả năng bảo vệ của cá nhân và thậm chí là các quốc gia.

Ở phương Tây, những lời chỉ trích về các công nghệ kỹ thuật số can thiệp vào quyền riêng tư cá nhân được mô tả là “chủ nghĩa tư bản giám sát”. Các công ty lớn, đặc biệt là Twitter, Facebook và Google, đã phải ra điều trần trước quốc hội Mỹ về các hành vi của mình. Ở châu Âu, các biện pháp can thiệp của chính phủ còn tương đối nhẹ và tập trung chủ yếu vào việc đảm bảo nguồn thu thuế.

Công nghệ hiện đại vẫn luôn tiềm ẩn nhiều vấn đề nghiêm trọng. Ở các quốc gia dân chủ, các nhà nghiên cứu bị ràng buộc bởi các yêu cầu đạo đức, bản quyền và bằng sáng chế cũng như những nghĩa vụ pháp lý. Các chính trị gia cũng thường né tránh những chủ đề gây tranh cãi, chẳng hạn như nghiên cứu nhân bản và tế bào gốc, đồng thời tập trung nghiên cứu các chủ đề “an toàn hơn”. Việc đổi mới sáng tạo phải đối diện với những rào cản lớn.

Các quốc gia độc tài có ít ràng buộc hơn. Nhiều việc mà ở Trung Quốc đang làm hoặc đã bị buộc tội sẽ không thể thực hiện được ở các quốc gia dân chủ. Chẳng hạn, các hành động của Nga và Bắc Triều Tiên đã cho thấy những quốc gia độc tài không bị ràng buộc bởi một số quy tắc. Quyền tự do dân sự và pháp quyền – nền tảng tuyệt đối của các hệ thống dân chủ – thực sự có thể là một trở ngại đáng kể đối với sự đổi mới và triển khai công nghệ.

Trong vài thập kỷ qua, đổi mới công nghệ được thúc đẩy bởi hai lực lượng: sự can thiệp lớn của nhà nước (đặc biệt trong lĩnh vực quân sự và không gian, lĩnh vực hạt nhân và các nhà nghiên cứu đại học) và khu vực kinh doanh tự do thu hút hàng tỷ USD vốn cổ phần tư nhân. Gần đây hơn, các chính phủ trong các chế độ độc tài đã tăng cường việc chi tiêu đối với các hoạt động nghiên cứu sáng tạo công nghệ. Ở Trung Quốc, chính quyền quốc hữu hoá hoặc tăng cường ảnh hưởng của họ đối với các công ty công nghệ lớn nhằm mở rộng công nghệ mới sang thị trường tiêu dùng.

Trong thời đại công nghệ thay đổi nhanh chóng, thế giới có thể chia thành hai hệ tư tưởng khác biệt: đổi mới độc tài và đổi mới dân chủ. Các nước độc tài như Trung Quốc và Nga là những ví dụ rõ ràng nhất, họ có cơ hội đầu tư các khoản tiền lớn vào công nghệ sinh học, nhân bản và chỉnh sửa gen, giám sát y tế, truyền thông xã hội, công nghệ nhúng, hệ thống giám sát và nhiều lĩnh vực khác.

Những lo ngại hiện nay về thông tin sai lệch có chủ ý của nhà nước, chủ nghĩa tư bản giám sát và việc giám sát công dân có thể là sự khởi đầu cho cuộc đổi mới sáng tạo mang tính toàn cầu trong lĩnh vực này.

Trong tương lai, nền kinh tế sẽ thuộc về các quốc gia có công nghệ tiên tiến nhất và nền văn hóa đổi mới, cán cân có thể nghiêng về phía các quốc gia dân chủ, nơi tự do vốn sẵn có và tự do trí tuệ tạo ra một lợi thế lớn. Còn đối với các quốc gia độc tài, nơi lo ngại về tự do cá nhân và việc hạn chế quyền sở hữu cũng như trí tuệ đóng vai trò ít hơn nhiều.

Để phù hợp với sự phát triển trong thế giới của đổi mới sáng tạo độc tài, các quốc gia dân chủ sẽ phải suy nghĩ lại về cách tiếp cận của họ đối với chuyển đổi khoa học và công nghệ.

Theo The Epoch Times,

Phan Anh