Ukraine dùng công nghệ nhận dạng khuôn mặt để phát hiện lính Nga và danh tính người tử nạn

Từ ngày 12/3, Bộ Quốc phòng Ukraine bắt đầu sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt của Clearview AI để phát hiện những binh lính Nga, chống lại thông tin sai lệch và xác định danh tính người tử nạn, sau khi được starup công nghệ của Mỹ đề nghị.

Lee Wolosky, cố vấn của công ty Clearview, cựu quan chức ngoại giao dưới thời Tổng thống Barack Obama cùng Joe Biden, cho hay rằng Ukraine đang nhận được quyền truy cập miễn phí vào công cụ tìm kiếm khuôn mặt mạnh mẽ của Clearview AI, trong đó cho phép chính quyền nước này kiểm tra những người cần quan tâm tại các trạm kiểm soát.

Được biết, chỉ cần cung cấp ảnh của ai đó, ứng dụng Clearview AI sẽ cho bạn biết khuôn mặt đó đã từng xuất hiện ở đâu trên Internet, tiếp theo đó là họ tên, địa chỉ, số điện thoại, nơi làm việc… nếu có. Trên thực tế, Clearview AI sẽ so sánh một bức ảnh với cơ sở dữ liệu mà ứng dụng có thể tiếp cận. Sau đó, nó sẽ đối chiếu và tìm kiếm các trang web, cơ sở dữ liệu ban đầu mà nhân dạng trong ảnh xuất hiện. Từ đó, một cái tên, hay nhiều thông tin cá nhân khác sẽ được khai thác trực tuyến.

Các kế hoạch bắt đầu được đưa ra sau khi Nga tấn công Ukraine và ông Hoan Ton-That (Tôn Thất Hoàn, 34 tuổi, người Úc gốc Việt), Giám đốc điều hành Clearview, gửi một lá thư tới Kyiv đề nghị hỗ trợ quốc gia này. Clearview cho biết không đề nghị cung cấp công nghệ này cho Nga.

Trước đó, người phát ngôn của Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số Ukraine nói đang xem xét các đề nghị từ các công ty trí tuệ nhân tạo có trụ sở tại Mỹ như Clearview. Nhiều doanh nghiệp phương Tây đã cam kết giúp đỡ Ukraine, cung cấp phần cứng Internet, công cụ an ninh mạng và các hỗ trợ khác.

Người sáng lập Clearview cho biết công ty khởi nghiệp của ông có hơn 2 tỷ hình ảnh từ dịch vụ truyền thông xã hội VKontakte (Nga), trong tổng số hơn 10 tỷ hình ảnh.

Cơ sở dữ liệu đó có thể giúp Ukraine xác định người tử vong dễ dàng hơn so với việc cố gắng đối sánh (match) dấu vân tay và hoạt động ngay cả khi có tổn thương trên khuôn mặt, theo ông Ton-That. Nghiên cứu của Bộ Năng lượng Mỹ chỉ ra cách phân tích làm giảm hiệu quả của công nghệ, trong khi một bài báo từ hội nghị năm 2021 cho thấy kết quả đầy hứa hẹn.

Bức thư từ Ton-That cũng cho biết công nghệ nhận dạng khuôn mặt của Clearview có thể được sử dụng để giúp đoàn tụ những người tị nạn bị chia cắt khỏi gia đình họ, xác định các đặc vụ Nga và hỗ trợ chính phủ gỡ bỏ các bài đăng sai sự thật trên mạng xã hội liên quan đến chiến tranh.

Ông Ton-That chưa rõ mục đích chính xác của Bộ Quốc phòng Ukraine khi sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt này. Các cơ quan khác thuộc chính phủ Ukraine dự kiến sẽ triển khai Clearview trong những ngày tới, theo ông Ton-That và Lee Wolosky tiết lộ.

Các hình ảnh VKontakte làm cho bộ dữ liệu của Clearview toàn diện hơn PimEyes, một công cụ tìm kiếm hình ảnh công khai mà nhiều người sử dụng để xác định các cá nhân trong các bức ảnh chiến tranh, Lee Wolosky nói. Trước đây, hãng truyền thông xã hội Facebook (nay là Meta Platforms) đã yêu cầu Clearview ngừng lấy dữ liệu của mình.

Có ý kiến cho rằng công nghệ nhận dạng khuôn mặt có thể xác định sai người ở trạm kiểm soát và trong trận chiến. Albert Fox Cahn, Giám đốc điều hành của Dự án Giám sát Công nghệ Giám sát (Surveillance Technology Oversight Project) ở New York (Mỹ), nói rằng việc xác định nhầm có thể dẫn đến dân thường bị mất mạng, giống như những vụ bắt giữ sai trái đã phát sinh từ việc sử dụng cảnh sát.

Ton-That cho rằng Clearview không bao giờ được dùng làm nguồn nhận dạng duy nhất và ông sẽ không muốn công nghệ này vi phạm Công ước Geneva, vốn đã tạo ra các tiêu chuẩn pháp lý về đối xử nhân đạo trong chiến tranh. Tương tự những người dùng khác, người ở Ukraine đang được đào tạo và phải nhập số hồ sơ cùng lý do tìm kiếm trước khi truy vấn, ông nói.

Clearview, chủ yếu được bán cho cơ quan thực thi pháp luật Mỹ, đang bị kiện ở nước này khi đứng trước cáo buộc vi phạm quyền riêng tư bằng cách lấy hình ảnh từ web. Theo phía Clearview, việc thu thập dữ liệu của công ty tương tự như cách Google Search hoạt động. Dẫu vậy, một số quốc gia, trong đó có Anh và Úc đã coi các hoạt động của hãng là bất hợp pháp.

Theo Reuters,

Phan Anh