‘Giai đoạn 2019-2021, Việt Nam có thể phải vay để trả nợ gốc 20.000-40.000 tỷ/tháng’

Từ mô hình tăng trưởng, năng lực hoạt động của doanh nghiệp đến chất lượng lao động đều tồn tại nhiều vấn đề, trong khi đó, sức ép trả nợ đang tăng, như năm 2019 có 9,3% danh mục nợ trong nước của Chính phủ đến hạn, giai đoạn 2019-2021 sẽ tăng lên 32,7%…

Tại phiên thảo luận tại Quốc hội ngày 30/5, nhiều đại biểu cho rằng Chính phủ đã rất nỗ lực để cân đối được ngân sách, có nguồn thu để đáp ứng nhiệm vụ chi, kiểm soát bội chi, kéo nợ công ra xa mức trần.

Phát biểu tại hội trường, đại biểu Hoàng Quang Hàm, Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội, chỉ ra những điểm về kinh tế – xã hội đã đạt được như đạt và vượt 12 chỉ tiêu chủ yếu phát triển kinh tế-xã hội, tổng thu ngân sách nhà nước vượt dự toán, trung ương vượt thu sau 3 năm liên tiếp hụt thu, bội chi được kiểm soát, nợ công trong tình trạng cho phép….

“Kinh tế – ngân sách 2018 là một bức tranh đẹp và toàn diện“, ông Hàm nhận định. Tuy nhiên, ông cũng dẫn ra những mặt còn hạn chế về quản lý ngân sách mà Chính phủ cần phải nhìn nhận.

Ông Hàm nhận định mô hình tăng trưởng của nền kinh tế chưa thực sự đổi mới, còn phụ thuộc nhiều vào yếu tố đầu vào thay vì đổi mới công nghệ.

Khu vực nông nghiệp, tăng trưởng còn tiềm ẩn yếu tố thiếu bền vững. Khu vực công nghiệp, thì tính gia công trong sản xuất công nghiệp còn lớn, phụ thuộc nhiều vào thị trường cung cấp bên ngoài; trình độ công nghệ sản xuất vẫn vào loại thấp so với thế giới và khu vực; nội lực của nền công nghiệp còn yếu, phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Khu vực dịch vụ phát triển còn hạn chế, chưa thể hiện được vai trò chủ đạo dẫn dắt tốc độ tăng trưởng kinh tế.

“Tôi cho rằng Chính phủ cần phải thẳng thắn”, ông Hàm nói. Do mô hình tăng trưởng chưa thực sự đổi mới nên tiềm ẩn nhiều yếu tố thiếu bền vững. Quý 1/2019 đang tăng trưởng chậm lại so với cùng kỳ. Một số lĩnh vực là động lực chính, quan trọng cho tăng trưởng 2018 đang giảm tốc  như sản xuất điện tử, chỉ đạt 1,9% so với 23,6%; thu hút khách du lịch nước ngoài tính chung 4 tháng tăng 7,6% giảm 22 điểm% so với cùng kỳ… – theo ông Hàm.

Về doanh nghiệp, theo ông Hàm, doanh nghiệp là bộ phận chủ yếu tạo ra GDP, động lực quan trọng của tăng trưởng. Số doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại năm 2018 và 4 tháng đầu năm 2019 đều tăng so với cùng kỳ nhưng tốc độ tăng chậm hơn số đơn vị ngừng hoạt động. Năm 2018, có 165.000 doanh nghiệp thành lập mới và quay lại hoạt động thì có tới 90.000 doanh nghiệp dừng kinh doanh, tức là cứ 10 doanh nghiệp gia nhập thì có hơn 5 doanh nghiệp rời thị trường.

“Doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm 98,3%, trong tổng số doanh nghiệp kê khai thì chỉ có 40% có lãi”, ông Hàm nêu con số và cho rằng năng lực sản xuất, hiệu quả hoạt động của khối doanh nghiệp còn thấp.

Về chất lượng lao động, ông Hàm cho rằng năng suất lao động tăng qua các năm nhưng chất lượng lao động còn bất cập. Đến cuối năm 2018 nền kinh tế có khoảng 54 triệu lao động, nhưng có 22 triệu lao động chưa qua đào tạo, 41 triệu lao động chưa được đào tạo từ 3 tháng trở lên. Chất lượng lao động có vấn đề lớn sẽ dẫn đến nguy cơ dư thừa lao động mạnh trong cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang dần hiện hữu, cần giải pháp đột phá.

Theo ông Hàm, “đổi mới mô hình tăng trưởng hướng tới tăng trưởng bền vững vẫn là bài toán đặt ra cần một lời giải căn cơ toàn diện”.

Về nợ công, ông Hàm cho rằng sức ép trả nợ đang tăng, có thời điểm số nợ đến hạn trả rất lớn, tiềm ẩn rủi ro thanh khoản, khó khăn cho vay đảo nợ, như năm 2019 có 9,3% danh mục nợ trong nước của Chính phủ đến hạn, cả giai đoạn 2019-2021 sẽ là 32,7%.

Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Quang Hàm cho rằng tình hình thu ngân sách hiện không bền vững, thu từ tài nguyên, đất đai vẫn có tỷ trọng lớn, tăng nhanh. Trong khi đó, một số khoản thu quan trọng từ sản xuất kinh doanh các năm gần đây không đạt dự toán. Ông này nêu số liệu nếu năm 2016 thu từ dầu và đất chiếm 14,8% tổng thu thì 2017 là 15,7% và 2018 tăng lên 17,6%.

“Nhu cầu vay để trả nợ đến hạn giai đoạn 2019-2021 khoảng 700.000 tỷ đồng, có thời điểm vay để trả nợ gốc lên 20.000-40.000 tỷ đồng trên một tháng“, ông Hàm nói.

Nguyễn Quân

Xem thêm: