Thâm hụt tài khoản ngoại hối, đồng Kíp mất giá và nguy cơ vỡ nợ của Lào

Lào đang đối mặt với phản ứng dữ dội của công chúng khi nền kinh tế quốc gia này có xu hướng rơi vào trạng thái vỡ nợ. Các tổ chức quốc tế dự báo Lào có thể mất khả năng thanh toán tương tự như quốc gia Nam Á Sri Lanka, theo bản tin của Nikkei Asia.

Vào tháng 6, các cơ quan xếp hạng quốc tế đã đưa ra cảnh báo rằng nền kinh tế Lào đã bị thâm hụt tài chính và tài khoản vãng lai trong nhiều năm. Quốc gia Đông Nam Á này đang vật lộn với cuộc khủng hoảng thanh khoản và khả năng thanh toán, hiện đang bị công chúng chỉ trích vì rủi ro vỡ nợ.

Điều này ngay lập tức gây chú ý bởi sự tương đồng với cuộc khủng hoảng kinh tế ở Sri Lanka, quốc gia Nam Á đã tuyên bố vào tháng 4 rằng họ đã hết USD để đáp ứng các khoản nợ nước ngoài trong năm nay.

Trong phiên họp mới nhất của Quốc hội Lào được triệu tập vào tuần trước, Thủ tướng Lào Phankham Viphavanh thừa nhận ông đã biết sự phẫn nộ của công chúng trên các phương tiện truyền thông và xác thực nền kinh tế của Lào đang đối mặt khủng hoảng.

Sự phẫn nộ công khai của người dân Lào cũng hiển nhiên trên các nền tảng mạng xã hội khác bao gồm Tik Tok và YouTube. Một nhà quan sát (không nêu danh tính) cho biết: “Mọi người đang mất dần nỗi sợ hãi và không sợ bị chỉ trích công khai vì cuộc khủng hoảng kinh tế đang ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của họ. Phương tiện truyền thông xã hội là con đường duy nhất mà họ có thể làm trong môi trường chính trị đàn áp của Lào”, cũng theo bản tin của Nikkei Asia.

Hôm thứ Hai (20/6), Bộ trưởng Tài chính Lào Bounchorn Oubonpaseth thẳng thắn về áp lực kinh tế đang gia tăng ở quốc gia 7,5 triệu dân này. Ông cho biết trước Quốc hội về các khoản vay khổng lồ để phát triển đất nước từ năm 2010-2016, nợ nước ngoài đã tăng từ 1,2 tỷ USD (năm 2018) lên 1,4 tỷ USD (năm 2022).

Giáo sư Toshiro Nishizawa của Đại học Tokyo tin rằng sự thẳng thắn chính thức này đang được thực hiện có chọn lọc sau những thách thức tài chính mà ông mô tả là “to lớn và đáng lo ngại”.

Các quan chức cấp cao tại Ngân hàng Trung ương Lào cho biết chỉ có 33% thu nhập xuất khẩu của đất nước đã trở lại các ngân hàng địa phương vào cuối tháng 4, điều này hạn chế việc tích luỹ đủ ngoại tệ để chi cho nhập khẩu và trả nợ nước ngoài.

Việc sa thải Thống đốc Ngân hàng Lào Sonexay Sitphaxay trong tuần này đã để lộ ra sự hoảng loạn, vị trí này được thay thế bởi Bonleua Sinxayvoravong, cựu Thứ trưởng Bộ Tài chính.

Các nhà phân tích nói rằng cuộc khủng hoảng kinh tế đe dọa làm rung chuyển trật tự các nước cộng sản đang cố thủ, xảy ra sau các cuộc khủng hoảng bên ngoài liên tiếp: COVID-19 vào năm 2020 – làm cạn kiệt thu nhập nước ngoài từ ngành du lịch sinh lợi; chiến tranh Nga-Ukraine – làm tăng giá dầu; và sự gia tăng lãi suất của Hoa Kỳ – đang làm suy yếu đồng nội tệ so với đồng USD khiến việc nhập khẩu hàng hoá đắt đỏ hơn.

Những dấu hiệu của một cuộc suy thoái kinh tế đã được thể hiện rõ ràng. Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ Quốc tế và các cơ quan quốc tế khác đã cảnh báo Lào trước đại dịch rằng nước này đang hướng tới một cuộc khủng hoảng nợ nước ngoài vì dự trữ ngoại hối cạn kiệt.

“Thâm hụt tài khoản vãng lai lớn, dự trữ thấp, mức nợ cao, tỷ giá hối đoái được quản lý và hệ thống ngân hàng đô la hóa lan rộng tạo ra các lỗ hổng vĩ mô của nền kinh tế”, IMF lưu ý vào tháng 8/2019.

Theo Ngân hàng Thế giới, đến cuối năm 2021, nợ công của nước này đã tăng vọt lên 88% Tổng sản phẩm Quốc nội (GDP), với nợ nước ngoài ước tính khoảng 14,5 tỷ USD.

• ‘Chúng tôi sắp chết’: Tình trạng thiếu lương thực khiến Sri Lanka thêm khốn đốn
• Sri Lanka đã rơi vào tình trạng vỡ nợ do mất khả năng thanh toán

Danh sách các nhà cho vay nước ngoài của Lào bao gồm các chủ nợ Trung Quốc, chiếm 47% thị phần, phản ánh mối quan hệ chặt chẽ của Lào với Trung Quốc, trong thập kỷ qua đã trở thành đối tác cho vay, nhà đầu tư và thương mại lớn nhất của Lào. Ngoài ra, Lào còn nợ Trung Quốc 11% nợ từ các khoản vay song phương.

Ngân hàng Thế giới và Ngân hàng Phát triển Châu Á chiếm tổng cộng 17%, trái phiếu chính phủ quốc tế và các khoản vay không ưu đãi 8%. Một số trái phiếu được tính bằng baht Thái – sau khi Lào khai thác thị trường vốn Thái Lan vào năm 2013.

Ngân hàng Thế giới cho biết nợ nước ngoài của Lào ước tính khoảng 1,3 tỷ USD, để giải quyết hàng năm cho đến năm 2025 – một thách thức khó khăn đối với một quốc gia có dự trữ ngoại hối tương đương số tiền này.

Sau đó, Moody’s Investors Service đã hạ cấp Lào xuống một bậc trong tháng này, hạ xuống cấp Caa3 từ Caa2. Fitch Ratings vẫn duy trì xếp hạng CCC mà họ đã tái khẳng định vào tháng 8/2021, nhưng lưu ý rằng Lào “có khả năng vỡ nợ”.

“Không gian đã thu hẹp để Lào tiếp cận tài chính bên ngoài nhằm đáp ứng các khoản nợ của mình”, Jeremy Zook, Giám đốc Fitch xếp hạng chủ quyền có trụ sở ở Hồng Kông và là nhà phân tích hàng đầu của Lào cho biết: “Lào có rất nhiều khoản thanh toán song phương và đa phương sẽ được thực hiện trong năm nay, gần một nửa số tiền trả nợ dịch vụ, trong khi có các khoản thanh toán trái phiếu nhỏ hơn và các khoản vay ngân hàng hợp vốn sẽ được giải quyết”.

Tuy nhiên, đó là một tình huống khó khăn mà các cơ quan chính phủ Lào vẫn chưa sẵn sàng thảo luận cởi mở với các nước láng giềng như Thái Lan, một nguồn nhập khẩu chính của Lào và là khách hàng chính nhập khẩu thủy điện của Lào.

Sự im lặng có thể cho thấy khi Thủ tướng Lào đến thăm Bangkok vào đầu tháng 6. Trong cuộc hội đàm của ông Phankham với người đồng cấp Thái Lan, Thủ tướng Prayuth Chan-ocha, không có dấu hiệu nào cho thấy cuộc khủng hoảng nợ gia tăng của Lào.

“Chúng tôi đã nhận thức được vấn đề nhưng không có đề cập đến nó tại các cuộc đàm phán chính thức từ phía họ [Lào]”, một nguồn tin trong văn phòng của ông Prayuth, người chứng kiến các cuộc thảo luận giữa hai lãnh đạo nói với Nikkei Asia. “Hầu như không có dấu hiệu nào cho thấy họ đang phải đối mặt với những rắc rối về nợ nần và muốn có một số trợ giúp kinh tế. Không có gì cả. Rất kín tiếng”.