Việt Nam: Những cơn gió xuôi và cánh buồm mất tích

Báo cáo Kinh tế và Chiến lược thực hiện bởi Ngân hàng Mizuho nhận định, Việt Nam vẫn đang hưởng lợi thế về thuế quan, kinh tế vĩ mô khởi sắc, tuy nhiên đồng tiền lại kém hiệu quả hơn các nước trong khu vực. Cấp thiết lúc này, Việt Nam cần phải cải thiện năng lực quản trị thị trường tài chính để duy trì nguồn ngoại hối và hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài.

Bản đồ Thuế quan mới

Báo cáo của Ngân hàng Mizuho nhận định, Việt Nam đã bảo vệ được mức thuế quan 20% với Hoa Kỳ, giảm hơn một nửa so với mức ban đầu 46%.

So với mức thuế Trung Quốc đang phải chịu (55%) thì mức thuế của Việt Nam lợi thế hơn hẳn. Còn so với các nước ASEAN khác như Malaysia, Thái Lan, Indonesia và Philippines được hưởng mức thuế 19% thì mức chênh lệch 1% không thể khiến chuỗi sản xuất rút ra khỏi Việt Nam. Nói cách khác, 1% không thể bù đắp lại ưu thế về vị trí địa lý, chi phí đầu tư ban đầu, lợi thế về nhân công giá rẻ của Việt Nam.

Hơn nữa, tranh cãi công khai giữa Hoa Kỳ và Ấn Độ và mức thuế trừng phạt 50% mà Mỹ áp lên Ấn Độ cũng làm đảo lộn những đề xuất trước đó cũng như làm giảm sức hấp dẫn của Ấn Độ trở thành trung tâm sản xuất thay thế Trung Quốc.

Vì thế, bản đồ thuế quan mới của Hoa Kỳ đã giảm thiểu đáng kể lo ngại rằng Việt Nam sẽ mất đi vị thế Trung Quốc +1.

Tuy nhiên, thặng dư thương mại khổng lồ của Việt Nam với Hoa Kỳ cùng với thâm hụt thương mại dai dẳng với Trung Quốc làm dấy lên lo ngoại khả năng hàng hóa Trung Quốc bị chuyển tải qua Việt Nam.

Nếu có bằng chứng về hành vi chuyển tải, Việt Nam có nguy cơ đối mặt với mức thuế trả đũa lên tới 40% kèm nhiều khoản phạt nặng, điều này có thể làm suy yếu đáng kể triển vọng xuất khẩu của Việt Nam.

Việt Nam đang bỏ lỡ động lực vĩ mô

GDP tăng trưởng 7,5% nửa đầu năm là một con số vượt trội, nhưng động lực ngành công nghiệp không đồng đều. Hoạt động sản xuất mạnh mẽ của 6 tháng đầu năm được thúc đẩy bởi nhu cầu xuất khẩu trước cũng như khả năng chuyển dịch chuỗi cung ứng.

Dòng vốn FDI đầu năm vẫn là một điểm sáng với FDI từ Trung Quốc vượt trội tái khẳng định vị thế trung tâm của Việt Nam trong chiến lược Trung Quốc +1.

Tuy nhiên, đà tăng trưởng sản xuất của những ngành công nghiệp cơ bản bắt đầu bộc lộ sự yếu kém. Trong 7 tháng đầu năm, hàng loạt ngành nghề từ may mặc, kim loại, đồ chơi, trò chơi,.. đang tăng trưởng chậm lại.

Đồng tiền Việt Nam yếu đi – Câu chuyện mang tính cấu trúc

Mặc dù kinh tế vĩ mô khả quan, tăng trưởng GDP vượt trội nhưng đồng tiền Việt Nam lại kém hiệu quả so với các đồng tiền khác trong khu vực.

Rủi ro tỷ giá hiện hữu do dự trữ ngoại hối chỉ dao động quanh mức 80 tỷ USD, tương đương với chưa đầy 2,5 tháng nhập khẩu.

Mối lo ngại này cũng được Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhắc trong tuyên bố tuần trước rằng “sẽ cân nhắc không tiếp tục hạ lãi suất cho vay để tránh ảnh hưởng tới sự ổn định của đồng tiền, vì điều đó có thể dẫn đến bất ổn kinh tế vĩ mô”.

Ngân hàng Mizuho nhận định rằng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sẽ giữ nguyên lãi suất chính sách cho đến hết cuối năm 2026.

Ma sát thị trường tài chính – Cánh buồm còn thiếu

Các chuyên gia Mizuho khuyến nghị Việt Nam vẫn phải tiếp tục cải cách thị trường tài chính để tạo ra những cơ hội thu hút nguồn vốn đầu tư trong nước và nước ngoài.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảm đảm với quy mô thị trường không thay đổi kể từ năm 2023. Các đợt phát hành trái phiếu chủ yếu do giới bất động sản và ngân hàng chi phối, chiếm tổng cộng khoảng 90% thị phần phát hành quý 2/2025.

Đáng chú ý, năm 2024, 66 doanh nghiệp phát hành chậm trả nợ gốc, lãi với trị giá khoảng 26,3 nghìn tỷ đồng (0,2% GDP).

Hơn nữa, để tránh thanh toán quá hạn, khoảng 51,6 nghìn tỷ đồng (khoảng 0,4% GDP) đã gia hạn thời gian đáo hạn, thường từ 1 đến 2 năm.

Những khó khăn này phản ánh tác động tiêu cực của các gian lận trên thị trường bất động sản và hậu quả kéo dài của nó.

Trong khi chỉ số chứng khoán VN Index tăng vọt lên mức cao kỷ lục thì dòng vốn nước ngoài rút ra khỏi thị trường chứng khoán vẫn tiếp diễn, cho thấy niềm tin rất mong manh.

Tương tự, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới duy trì ở mức cao gần 70% (so với 46% trước đại dịch Covid-19 năm 2019) phản ánh sự thiếu hụt các kênh trú ẩn an toàn hay các lựa chọn tài chính thay thế.

Nhìn chung, mặc dù các yếu tố vĩ mô thuận lợi có thể hỗ trợ các hoạt động kinh tế mạnh mẽ nhưng Ngân hàng Mizuho dự báo đồng tiền Việt Nam sẽ đi theo xu hướng bất đối xứng, với xu hướng mất giá, đặc biệt khi USD mạnh lên. Trong giai đoạn USD yếu đi, đó là lúc để mua tích trữ ngoại hối hơn là việc tăng trị giá đồng tiền.

Việc cấp thiết cải cách thị trường vốn trong nước nhằm khai thác các khoản tiết kiệm trong nước và thu hút vốn nước ngoài ổn định vẫn là ưu tiên trung hạn.