Những điều cần biết về 2 chất tạo màu thực phẩm bị cấm

Hai chất tạo màu tổng hợp từng được sử dụng trong thực phẩm – Citrus Red No. 2 và Orange B – đang đứng trước lệnh cấm từ FDA do lo ngại về ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Mặc dù nguy cơ phơi nhiễm hiện nay là rất thấp, quyết định này phản ánh xu hướng mạnh mẽ trong việc loại bỏ các chất phụ gia có nguy cơ gây hại khỏi chuỗi cung ứng thực phẩm.

Khả năng người tiêu dùng tiếp xúc với hai chất tạo màu tổng hợp – Citrus Red No. 2 và Orange B là rất thấp vì FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) đã công bố vào ngày 22/4/2025 rằng sẽ cấm trong thời gian tới.

Người tiêu dùng chỉ có nguy cơ phơi nhiễm với 2 chất tạo màu này nếu ăn vỏ cam Florida, loại cam thường được xử lý bằng Citrus Red No. 2 để cải thiện tính hấp dẫn người tiêu dùng về mặt cảm quan. Còn Orange B đã không còn được sản xuất trong nhiều thập niên qua, nên hiện tại không còn có mặt trên thị trường.

Ông Bryan Quoc Le, nhà khoa học thực phẩm và là chuyên gia tư vấn ngành thực phẩm, cho biết trong email gửi cho The Epoch Times: “Vì nó không còn được sản xuất nữa nên không cần thiết phải chủ động cấm. Việc cấm 2 chất tạo màu này thực sự không có tác động đáng kể”.

FDA thông báo sẽ bắt đầu quá trình thu hồi giấy phép sử dụng Citrus Red No. 2 và Orange B như một phần trong kế hoạch loại bỏ tất cả các chất tạo màu tổng hợp khỏi nguồn cung thực phẩm vào cuối năm 2026.

Cơ quan này dự định hợp tác với ngành công nghiệp thực phẩm để loại bỏ tất cả các chất tạo màu thực phẩm khỏi lưu thông.

Orange B

FDA đã chấp thuận Orange B vào năm 1966, với giới hạn không vượt quá 150 phần triệu trong thực phẩm thành phẩm. Đây là chất tạo màu chỉ được phép sử dụng trong lớp vỏ của xúc xích và không được phép sử dụng trong mỹ phẩm hay dược phẩm.

Các nghiên cứu cho thấy, Orange B, một loại chất tạo màu azo, gây hại cho lá lách, gan và thận ở chuột. Trung tâm Khoa học vì Lợi ích Cộng đồng (CSPI) đã yêu cầu FDA chính thức cấm chất này trong báo cáo về chất tạo màu thực phẩm năm 2010 – hơn 35 năm sau khi nhà sản xuất duy nhất ngừng sản xuất vì lo ngại về khả năng gây ung thư.

“Vào năm 1978, FDA đã đề xuất cấm Orange B (Fed Reg. ngày 3/10/1978), nhưng vì các công ty đã ngừng sử dụng nó, nên FDA đã không hoàn tất lệnh cấm; giờ đây, họ nên làm điều đó”, các tác giả Sarah Kobylewski và Michael F. Jacobson đã viết.

Rupa Health lưu ý rằng, việc tiếp xúc với Orange B có thể gây ra các tác động nhẹ như phản ứng trên da, tăng động, dễ cáu kỉnh, đau đầu, khó thở và khó chịu ở đường tiêu hóa, chẳng hạn như buồn nôn, nôn mửa và tiêu chảy.

Citrus Red No. 2

Citrus Red No.2 cũng là một chất tạo màu azo, chỉ được chấp thuận sử dụng ở mức không vượt quá 2 phần triệu để nhuộm màu cho vỏ quả cam Florida chưa qua chế biến. Mỗi năm, FDA chứng nhận khoảng 680 kg Citrus Red No.2 đủ để nhuộm màu cho 2 tỷ quả cam.

“Citrus Red No.2 được phân loại là ‘có khả năng gây ung thư cho con người’, vì vậy Citrus Red No.2 chỉ được phép sử dụng trên vỏ cam không ăn được chứ không phải cho cam sẽ được chế biến vì chất tạo màu này sẽ được giải phóng vào phần ăn được của quả cam, chẳng hạn như nước ép cam. Các nghiên cứu trên động vật cho thấy chất này có thể gây u bàng quang”, ông Quoc Le cho biết.

Một nghiên cứu trên 100 con chuột được cho ăn khẩu phần ăn có chứa Citrus Red No.2 trong 80 tuần cho thấy chất tạo màu với nồng độ 1% và 3% có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh và tử vong cao hơn. Không thấy có tác dụng phụ nào được ghi nhận ở mức thấp nhất là 0,03%.

Theo báo cáo của CSPI, các nghiên cứu khác cũng đã nêu lên sự lo ngại về ung thư. Vì Luật Thực phẩm, Dược phẩm và Mỹ phẩm Liên bang quy định mức độ độc hại đối với sức khỏe con người, cấm bất kỳ mối liên quan nào với ung thư trong các nghiên cứu trên người hoặc động vật, CSPI từ lâu đã tranh luận rằng, Citrus Red No. 2 không nên được sử dụng trong thực phẩm.

Một số công thức nấu ăn yêu cầu sử dụng bằng vỏ cam bào khi chế biến và báo cáo của CSPI đã ghi nhận sự lo ngại của các chuyên gia về việc ăn vỏ cam theo cách này.

Báo cáo của CSPI đã trích dẫn một ghi chú nội bộ của FDA do bác sĩ thú y Kent J. Davis của FDA viết rằng, “Citrus Red No.2 trở thành mối nguy hại không thể chấp nhận đối với sức khỏe con người nếu chỉ dựa trên lượng chất tạo màu bám trên ngón tay sau khi gọt những quả cam đã được xử lý bằng chất này. (Một lượng chất tạo màu bổ sung có thể được nuốt phải khi ăn vỏ hoặc cam nguyên vỏ)”.

Kế hoạch cấm sử dụng chất tạo màu

Ngay từ những năm 1930, các chất tạo màu có nguồn gốc từ azo đã được phát hiện là chất gây ung thư trực tiếp đối với gan và bàng quang ở động vật và con người. Các chất tạo màu azo, chiếm khoảng 60% chất tạo màu thực phẩm – là chất tạo màu tổng hợp được chế xuất từ 2 nguyên tử nitơ liên kết với nhau bằng một vòng carbon. Những chất này không chỉ được sử dụng trong thực phẩm mà còn được dùng làm chất tạo màu trong vải và đồ dùng nghệ thuật.

Tất cả các chất tạo màu thực phẩm – bao gồm cả những chất tự nhiên, như những chất tạo màu từ củ cải đường, cà rốt và nghệ – đều phải được FDA chấp thuận. 9 chất tạo màu tổng hợp gồm Green No. 3, Red No. 40, Yellow No. 5, Yellow No. 6, Blue No. 1, Blue No. 2, Citrus Red 2, Orange B và Red No. 3 – hiện đang được sử dụng cũng phải được chứng nhận khi sản xuất một lô mới, một quy trình giúp đảm bảo đo lường chính xác.

FDA đã cấm Red No. 3 vào đầu năm 2025 với thời gian gia hạn, hết hạn vào ngày 15/1/2027 đối với thực phẩm và ngày 18/1/2028 đối với thuốc. Theo thông báo ngày 22/4/2025, FDA yêu cầu các công ty tự nguyện loại bỏ Red No. 3 trước thời hạn.

FDA cho biết, các kế hoạch trong tương lai sẽ bao gồm một quy trình để loại bỏ dần các chất tạo màu tổng hợp. Cơ quan này cũng thông báo sẽ cấp phép sử dụng bốn chất phụ gia tạo màu tự nhiên mới trong vài tuần tới đồng thời tăng tốc quy trình phê duyệt để xem xét các phương án thay thế khác sớm hơn.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều câu hỏi về cách thức chính xác mà lệnh cấm chất tạo màu thực phẩm của RFK Jr. sẽ được thực thi.

Bà Susan Mayne, cựu Giám đốc Trung tâm An toàn Thực phẩm và Dinh dưỡng Ứng dụng của FDA trong các nhiệm kỳ của các Tổng thống Obama, Trump và 2 năm đầu tiên của chính quyền Biden, cho biết lệnh cấm này trên thực tế không phải là một lệnh cấm chính thức. Lệnh cấm không thể được thực thi vì không tuân theo quy trình chuẩn. Bà cho biết, thông báo của FDA trong tuần này thực chất là một lời kêu gọi hành động tự nguyện từ phía các nhà sản xuất thực phẩm.

Bà nói: “Rất nhiều người cảm thấy vẫn chưa rõ ràng về những gì họ cần phải làm”.

“Cùng lúc đó, có những hành động ở cấp tiểu bang đang chuyển sang cấm các sản phẩm không được phép đưa vào nguồn cung cấp thực phẩm của tiểu bang hoặc vào các bữa ăn trưa tại trường học”. Bà Mayne cho biết, vẫn chưa rõ cách thức mà phương pháp tiếp cận liên bang này sẽ liên quan như thế nào đến các chính sách đã được triển khai ở cấp tiểu bang.

Tại sao phải sử dụng chất tạo màu?

Florida đã bắt đầu sử dụng chất tạo màu để nhuộm những quả cam vốn có màu nhạt tự nhiên từ những năm 1930. Đến những năm 1950, Florida quyết định bán một phần lớn cam thu hoạch được cho các nhà sản xuất thực phẩm để chế biến thành nước ép cô đặc – và những quả cam này không thể bị nhiễm phẩm màu. Đó là lý do tại sao quy định của FDA về Citrus Red No. 2 chỉ áp dụng cho cam chưa qua chế biến.

Về tỷ lệ phần trăm tổng khối lượng chất tạo màu thực phẩm tổng hợp mà FDA chứng nhận trong các cuộc kiểm tra mẫu mỗi năm, cả Orange B và Citrus Red No. 2 đều không được chiếm quá 1%.

Ông Quoc Le cho biết, việc cấm các chất này là một cách hợp lý để loại bỏ dần tất cả các chất tạo màu thực phẩm tổng hợp khỏi hệ thống thực phẩm.

“Do các chất tạo màu này chỉ còn rất ít ứng dụng nên việc loại bỏ chúng khỏi hệ thống thực phẩm trở nên dễ dàng hơn nhiều, vì chỉ còn có một vài mục đích sử dụng và có thể nhanh chóng thay thế bằng các lựa chọn khác. Đây thực sự là những “mục tiêu dễ xử lý”.

Theo Amy Denney và Mary Wes, The Epoch Times