3 cách đơn giản giúp phổi khỏe mạnh trong mùa Thu

Theo Trung y, mùa Thu là thời điểm hệ thống phổi hoạt động mạnh mẽ nhất đồng thời cũng dễ bị ảnh hưởng nhất bởi yếu tố thu táo, tức khí khô của mùa Thu. Sự khô hanh này có thể làm hao tổn tân dịch, kích thích niêm mạc đường hô hấp và khiến cơ thể dễ mắc các bệnh theo mùa. Bởi vậy, việc chăm sóc và bồi bổ phổi không chỉ giúp hít thở dễ dàng hơn mà còn củng cố vệ khí – lớp năng lượng bảo vệ tự nhiên của cơ thể trước tà khí và bệnh tật.

• Giảm ho, bổ phổi bằng liệu pháp tự nhiên

Bằng việc kết hợp hít thở sâu có chủ đích, xoa bóp nhẹ nhàng và chế độ ăn dưỡng phổi, bạn có thể tăng cường sức khỏe cho phổi.

Bài tập hít thở sâu

Hít thở sâu không chỉ giúp thư giãn mà còn mở rộng dung tích phổi, tăng cường trao đổi oxy và loại bỏ khí tù đọng ở phần đáy phổi – nơi bụi bẩn và vi khuẩn thường tích tụ.

Cách thực hiện:

• Ngồi thẳng lưng, tựa nhẹ lưng vào ghế, hai tay đặt trên đùi, giữ cột sống thẳng.
• Hít vào thật chậm, đồng thời nâng hai tay lên cao qua đầu, lòng bàn tay hướng lên trên.
• Thở ra tạo âm thanh “sss”, cảm nhận lồng ngực nở, giữ miệng hơi khép để âm thanh ngân trong cơ thể.
• Sau khi thở ra hết, hạ tay xuống đùi và trở lại nhịp thở bình thường.

Lưu ý: Thực hiện 20 lần mỗi ngày, tốt nhất vào khoảng từ 5 giờ sáng đến 7 giờ sáng. Đây là thời điểm mà Trung y cho rằng phổi hoạt động mạnh nhất, giúp hấp thu sinh khí của buổi sớm và tăng cường công năng hoạt động của phổi.

Vỗ nhẹ kích hoạt kinh phế (phổi)

Trong Trung y, kinh phế là đường dẫn khí chạy dọc mặt trong cánh tay, từ ngực xuống ngón tay cái. Khi khí lưu thông thuận lợi trên đường kinh này, chức năng của phổi được tăng cường, hơi thở thông suốt hơn. Việc vỗ nhẹ giúp kích thích tuần hoàn và giảm cảm giác tức ngực, đặc biệt hữu ích vào mùa Thu, khi năng lượng trong cơ thể có xu hướng thu lại và phổi dễ bị khô.

Phương pháp này có thể được thực hiện theo hai cách:

• Vỗ xuôi: Dùng tay vỗ nhẹ từ vai xuống cổ tay, lặp lại năm lần cho mỗi tay. Thực hiện hàng ngày giúp tăng cường lưu thông khí trên kinh Phế, nuôi dưỡng phổi.
• Vỗ ngược: Vỗ nhẹ từ cổ tay lên vai, lặp lại năm lần cho mỗi tay. Cách này giúp tán hàn, khai thông khí trệ, thích hợp khi có triệu chứng khó thở, cảm lạnh hoặc ho.

Thực phẩm thích hợp vào mùa Thu

Bên cạnh các bài tập thở và kích hoạt kinh phế, chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc nuôi dưỡng phổi. Theo thuyết ngũ hành của Trung y, màu trắng tương ứng với phổi. Các thực phẩm tự nhiên có màu trắng, tính nhu hòa và nhiều  ẩm giúp bổ phế, sinh tân dịch, làm dịu niêm mạc hô hấp, giảm ho và bảo vệ niêm mạc.

Lưu ý: Các nguyên liệu được giới thiệu dưới đây có thể dễ dàng tìm thấy tại các tiệm thực phẩm tự nhiên hoặc chợ Á Đông.

1. Cháo gạo trắng

Khi thời tiết trở lạnh, nhiều người cảm thấy khó thở nông, mệt mỏi hoặc ho khan kéo dài. Đây là dấu hiệu cho thấy chính khí của phế suy yếu.

Một bát cháo gạo trắng ấm nóng là món bổ dưỡng đơn giản nhất. Cháo giúp dưỡng âm, nhuận phế, sinh tân dịch, đồng thời hỗ trợ tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất tốt hơn. Hơi ấm của cháo cũng giúp giữ ấm cơ thể, ổn định khí huyết trong tiết trời se lạnh.

2. Cháo Hoài sơn

Hoài sơn từ lâu được xem là vị thuốc quý, có tác dụng nhuận phế, giảm ho, tăng sức đề kháng và bảo vệ niêm mạc mũi, họng.

Theo Trung y, tỳ và thận cũng tham gia vào hệ miễn dịch – tỳ chủ vận hóa, chuyển hóa thức ăn thành năng lượng, thận tàng tinh – là gốc của sinh khí. Hoài sơn vừa bổ tỳ vừa ích thận, giúp củng cố chính khí, tăng khả năng chống lại cảm mạo, cúm mùa.

Hoài sơn thường được nấu cùng gạo trắng để làm món cháo Hoài sơn thịt nạc, vừa bổ khí lại cung cấp protein giúp no lâu. Với người tiêu hóa kém, Cháo Hoài sơn táo đỏ là lựa chọn nhẹ nhàng, dễ hấp thu mà vẫn giàu dưỡng chất.

Cháo Hoài sơn – táo đỏ

Nguyên liệu:

• 1 chén gạo trắng
• 150 gram Hoài sơn tươi
• 20 gram táo đỏ
• 5 gram kỷ tử

Cách chế biến:

• Gọt vỏ và thái hạt lựu Hoài sơn. Vo sạch gạo, táo đỏ và kỷ tử.
• Cho Hoài sơn, gạo, táo đỏ và lượng nước vừa đủ vào nồi. Đun sôi, sau đó hạ lửa nhỏ nấu liu riu khoảng 30 phút.
• Thêm kỷ tử, nấu tiếp 10 phút cho đến khi tất cả các nguyên liệu mềm và hòa quyện.

Các chế phẩm thay thế: Ngoài món cháo, Hoài sơn còn có thể hầm cùng sườn heo tạo thành món canh thơm ngọt hoặc nấu cùng nấm tuyết, táo đỏ và hạt sen để làm món chè bổ phổi, dưỡng âm, thích hợp dùng vào mùa Thu khô hanh.

3. Nấm tuyết

Trong Trung y, phổi và ruột già thuộc cùng một hệ năng lượng, có mối quan hệ chặt chẽ, tương hỗ lẫn nhau. Mùa thu với khí hậu khô hanh dễ làm tổn thương tân dịch của phế, kéo theo đại tiện khô, tiêu hóa chậm, táo bón.

Nấm tuyết chứa nhiều gelatin thực vật tự nhiên, có tác dụng dưỡng âm, nhuận phế, nhuận tràng, thông tiện.

Theo Trung y, “phế chủ bì mao”, tức là phổi khỏe thì da dẻ hồng hào, mềm mại, Bổ phế tức là dưỡng da. Các nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy nấm tuyết có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, giúp tăng cường sức khỏe hô hấp và cải thiện độ đàn hồi của da, rất phù hợp để sử dụng trong mùa Thu hanh khô. 

Chè Hoài sơn nấm tuyết

Nguyên liệu:

• 300 gram Hoài sơn
• 75 gram nấm tuyết
• 110 gram hạt sen
• 35 gram long nhãn khô
• 10 quả táo đỏ
• Đường phèn vừa đủ

Cách chế biến:

• Ngâm nấm tuyết trong nước 2-3 giờ cho nở mềm, cắt bỏ phần gốc vàng, cứng rồi xé nhỏ. Ngâm hạt sen trong nước 2-3 giờ. Rửa sạch táo đỏ và long nhãn.
• Gọt vỏ Hoài sơn, thái hạt lựu.
• Cho Hoài sơn, nấm tuyết, hạt sen, long nhãn và táo đỏ vào nồi, thêm lượng nước vừa đủ. Đun sôi, sau đó hạ nhiệt nhỏ lửa nấu liu riu khoảng 1 giờ cho đến khi nấm tuyết mềm, nước chè sánh lại. Mở hé nắp nồi trong khi nấu.
• Thêm đường phèn, đậy nắp nồi nấu thêm 10 đến 30 phút để gelatin trong nấm tuyết tiết ra nhiều hơn, tạo độ sánh đặc, thơm ngọt tự nhiên.

Mẹo nhỏ: Muốn chè đặc và có tác dụng dưỡng phế mạnh hơn, có thể xay nhuyễn một phần nấm tuyết trước khi nấu. Có thể cho thêm kỷ tử hoặc lê tươi để tăng hương vị và dinh dưỡng.

4. Lê và táo

Các nghiên cứu cho thấy, phụ nữ ăn nhiều trái cây như lê và táo có nguy cơ mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính thấp hơn.

Lê có tác dụng nhuận phế, chỉ khái, hóa đàm, rất thích hợp cho người đau họng, khàn tiếng hoặc ho khan kéo dài. Táo giúp bổ khí, dưỡng phế, tăng cường sức đề kháng, đặc biệt hữu ích với người ho mạn tính hoặc hen suyễn.

Việc bổ sung lê và táo thường xuyên trong chế độ ăn giúp bảo vệ hệ hô hấp và tăng cường chức năng phổi.

Nếu xuất hiện các chứng như ho kéo dài, khó thở, tức ngực hoặc khàn tiếng trên ba tuần, nên đi khám chuyên khoa hô hấp để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Mùa Thu là thời điểm cơ thể cần chậm lại và hít thở sâu hơn. Chăm sóc phổi chính là thuận theo tiết khí tự nhiên, giúp cơ thể bồi bổ nguyên khí, chuẩn bị sức khỏe vững vàng cho những tháng mùa Đông sắp tới.