Cuộc sống của mỹ nhân nhà Thanh qua “Ung Chính thập nhị mỹ nhân đồ”

“Ung Chính thập nhị mỹ nhân đồ” (bộ tranh 12 mỹ nhân) là bộ tranh nổi tiếng về mỹ nhân thời xưa do họa sĩ cung đình đầu triều Thanh sáng tác. Mỗi bức tranh miêu tả một người phụ nữ, có người đang chiêm ngưỡng đồ cổ, có người đang đọc sách hoặc đang thưởng thức những con bướm. Họ không chỉ có phong thái thanh nhàn tao nhã mà xung quanh họ còn tràn đầy không khí nhân văn.

Bức tranh thứ 1: “Bác cổ ưu tư”

Trong 12 bức tranh mỹ nhân thì bức tranh này vô cùng xa hoa. Một người phụ nữ đang ngồi trên chiếc ghế trúc hoa trầm tư suy nghĩ. Cô mặc chiếc áo dài đỏ ở bên trong, bên ngoài khoác chiếc áo khoác màu cây tử đàn. Từ tay áo lộ ra bàn tay ngọc ngà thon dài, nước da trắng nõn nà cùng móng tay lóng lánh sáng bóng. Tay trái cô cầm chiếc khăn màu ngọc bích, rất hợp với bàn tay khiến bàn tay càng thêm đẹp hơn.

Trong bức tranh, cô gái đang hơi cúi đầu nhìn về phía trước. Trước mặt cô là chiếc bàn sơn đen vẽ hoa văn màu vàng, bên trên bày mấy món đồ cổ. Một chiếc bình hồ lô nhỏ cắm một nhành mai. Có một chiếc nghiên mực bằng đá tùng hoa, chiếc bình dẹt và các đồ khác.

Bên cạnh cô còn có một chiếc tủ trưng bày những đồ cổ quý giá, là những đồ gia dụng rất được ưa chuộng thời nhà Thanh. Những đồ vật được đặt trong tủ không phải là đồ sứ thông thường mà là những khí cụ dùng để hiến tế trong các triều đại nhà Thương và nhà Chu. Ví dụ: phía trên có chiếc chuông và một chiếc bình rượu bằng đồng thanh thời nhà Thương và nhà Chu. Ngoài ra còn có chiếc bồn thủy tiên màu thiên thanh bằng gốm Nhữ Diêu thời nhà Tống, một chiếc bình 4 chân bằng bạch ngọc, một chiếc bình tăng mạo bằng đá quý màu đỏ, và chiếc chậu 3 chân màu lam nhạt bằng gốm Nhữ Diêu đời Tống. Những món đồ cổ này mang hơi thở của hoàng gia, không chỉ làm tăng thêm tính chân thực của bức tranh mà còn làm nổi bật nên văn hóa tu dưỡng rất cao, bác cổ thông kim của người phụ nữ trong tranh.

Bức tranh thứ 2: “Lập trì như ý”

Bức tranh đứng cầm linh chi như ý tả cảnh một cô gái ở trong đình viện, trên tay cầm linh chi, đứng trước hàng rào tre ngắm hoa. Trước mặt cô là những đóa hoa mẫu đơn đang đua nhau khoe sắc: màu tím, hồng, trắng, đỏ, rực rỡ sắc màu. Hoa mẫu đơn với dáng vẻ ung dung hoa lệ, hương thơm nồng đậm, được mọi người tôn làm “vua của trăm hoa”. Nó cũng trở thành biểu tượng của cát tường phú quý và phồn vinh thịnh vượng. Kết hợp với trong tay cô gái cầm linh chi như ý, ẩn chứa nguyện vọng tốt đẹp “phú quý như ý”.

Bức tranh thứ 3: “Trì biểu đối cúc”

Cô gái trong bức tranh cầm đồng hồ bên hoa cúc mặc chiếc áo ngoài màu lam nhạt, toát lên vẻ thanh khiết cao nhã. Những bông hoa cúc trong chiếc bình trên bàn đang nở rộ, trên bức tường phía sau treo những câu thơ của Đổng Kỳ Xương đời Minh. Trên tay cô gái cầm một chiếc đồng hồ tráng men tinh xảo. Trên chiếc kỷ gần đó đặt bộ dụng cụ xem thiên văn thời xưa. Những đồ Tây này đã trở thành thời thượng trong hoàng cung nhà Thanh.

Bức tranh thứ 4: “Ỷ thác quan tước”

Cô gái trong bức tranh mặc áo khoác ngoài màu đỏ ngồi trên tràng kỷ. Cô nhìn ra ngoài cửa sổ, có 2 chú chim hỷ thước đang hót líu lo ríu rít. Trên chiếc bình phong phía sau cô viết đầy những chữ Thọ với ý nghĩa cầu mong trường thọ. Trên chiếc tràng kỷ là chiếc bình dẹt gốm Nhữ Diêu mô phỏng đời Tống, trong đó có cắm cành tùng linh chi. Tay cô gái đang chơi chiếc vòng hợp bích liên châu và say sưa ngắm nhìn chim hỷ thước ngoài cửa sổ.

Bức tranh thứ 5: “Chúc hạ phùng y”

Bức tranh là cảnh cô gái khâu áo dưới ánh nến. Gió mát nhè nhẹ, nến đỏ đong đưa, dưới ánh nến vàng, bàn tay ngọc ngà đang nhẹ nhàng đưa từng đường kim mũi chỉ. Cô gái búi tóc kiểu hồi tâm. Ngoài cửa sổ, sen đang nở rộ trong vại nước, một vài con cá đang chơi đùa. Thực sự là một khung cảnh tuyệt đẹp của một buổi chạng vạng mùa hè khoan thai tự tại.

Những chú cá vàng màu đỏ trong chậu sen đặt trên giá màu đỏ, cùng với bông sen hồng và chiếc áo đỏ trên tay cô gái cùng và một con dơi đỏ đậu khuất trên cây bên ngoài cửa sổ cùng với cây nến đỏ trên bàn đã tạo nên sự ăn khớp về màu sắc. Con dơi trong chữ Hán là gần âm với chữ “phúc”, nên dơi ngụ ý là có phúc khí. Trong phòng treo chiếc đèn lồng vẽ hình con hươu, mà hươu chữ Hán là “lộc”, đồng âm với chữ “lộc” trong “phúc lộc thọ”, nêu hươu ngụ ý là có lộc. Trên đèn lồng cũng có hình Tiên hạc, mà Tiên hạc mang ý nghĩa trường thọ. Thế nên bộ ba “dơi, hươu, hạc” hợp thành “phúc lộc thọ”, mang ngụ ý tốt đẹp.

Bức tranh thứ 6: “Ỷ môn quan trúc”

“Tựa cửa ngắm trúc” là bức tranh vẽ một người phụ nữ nép bên cửa ngắm nhìn cảnh sắc mùa xuân trong vườn. Trong vườn có các chậu hoa cảnh như mai du diệp màu hồng nhạt, hoa đào trắng đang nở rộ, hoa nguyệt quế màu vàng nhạt. Trong chậu, lan cao thấp đan xen có cây linh chi nhỏ. Linh chi và hoa lan là hai loại hương thảo, thể hiện một phẩm chất cao khiết.

Bức tranh thứ 7: “Hồng lô quan tuyết”

Cô gái ngồi bên cửa sổ, nhẹ nhàng vén rèm và ngắm tuyết cùng hoa mai. Bên ngoài cửa, tuyết trắng phủ đầy lá trúc xanh biếc, mấy cành mai nở trong tuyết và những cơn gió xuân nhẹ thoảng qua. Cô gái trong bức tranh vén chiếc rèm màu xanh lục nhạt, cùng hoa văn màu xanh lục trên y phục cô gái và lá trúc xanh lục ngoài cửa tạo nên sự ăn khớp về màu sắc. Trên chiếc án trong nhà có đặt chậu tùng cảnh. Tùng xanh cùng với hoa mai, trúc bên ngoài cửa sổ cấu thành 3 người bạn trong giá lạnh “tuế hàn tam hữu”. Trong mùa đông giá rét, chúng vẫn sinh trưởng xanh tươi, được ví với tiết tháo cao khiết. Bên cạnh cô gái có một chiếc bồn đốt than, khiến cả căn phòng được sưởi ấm.

Bức tranh thứ 8: “Đồng ấm phẩm trà”

Dưới tán cây ngô đồng tươi tốt, một mỹ nhân đang thưởng trà. Cô búi tóc hồi tâm, trước trán đeo dải băng trang sức hình chữ Thọ. Tay trái cô cầm chén trà men hồng, tay phải cầm chiếc quạt tròn. Cô ngồi trên chiếc ghế đôn hình tang trống màu lam ngọc. Trên chiếc giá sách bên cạnh đặt ngay ngắn những quyển sách.

Thưởng trà luận đạo đã trở thành sự việc rất phong nhã của giới văn nhân sĩ phu các triều đại. Giá sách trong bức tranh bày đầy các bộ sách, không chỉ tăng thêm không khí thư hương nho nhã, mà còn cùng với chén trà trên tay cô gái làm nổi bật lên văn hóa tu dưỡng đọc sách phẩm trà của cô.

Bức tranh thứ 9: “Triển thư đê ngâm”

Trong bức thứ 9 “Mở sách trầm ngâm”, một cô gái khoác chiếc áo ngoài màu xanh lục nhạt, ngồi trên chiếc đôn xanh phủ vải thêu. Ngoài cửa sổ là mấy cây trúc xanh biếc còn trên chiếc lá ba tiêu trên tường có viết một bài thơ. Trên tay cô gái cầm một cuốn thơ. Trong bình hoa trên bàn có cắm hai cành hoa hồng nhạt nở rộ.

Bức tranh thứ 10: “Cừu trang đối kính”

Cô gái trong tranh “soi gương trang điểm” này mặc chiếc áo ngoài màu xanh lam ngọc, ngồi trên giường. Lông mày lá liễu, mắt phượng, miệng anh đào, lớp phấn trên gương mặt nhạt như có như không. Tay trái cô cầm chiếc gương bằng đồng thanh, tay phải đặt trên chiếc lò sưởi màu vàng để sưởi ấm. Vẻ mặt cô chăm chú nhìn vào trong gương. Phía sau cô treo bức tranh chữ, nét chữ vô cùng phóng khoáng nhẹ nhàng: “Phá Trần cư sỹ đề”. “Phá Trần cư sỹ” chính là nhã hiệu của Hoàng đế Ung Chính trước khi đăng cơ tự đặt cho mình, bày tỏ bản thân thanh tâm quả dục, không màng công danh vinh nhục thế gian. Phía dưới còn có 2 ấn chương “Hồ trung thiên” và “Viên minh chủ nhân”. Sau này, người ta khảo chứng được rằng hai ấn chương này không phải là vẽ lên, khả năng là do Hoàng đế Ung Chính trực tiếp dùng ấn chương của mình đóng dấu lên.

Bức tranh thứ 11: “Tiêu hạ thưởng điệp”

“Tiêu hạ thưởng điệp” là bức tranh miêu tả cảnh cô gái ngồi ngắm bướm trong ngày hè. Cô gái trong bức tranh dựa nhẹ lên chiếc bàn trúc, trên bàn có một cái quạt gấp, bên cạnh chiếc quạt là một bàn cờ. Trong chiếc bình hoa hình trên bàn có cắm một cành hoa dành dành và một cành huệ lan, mang ý nghĩa là tâm như hoa huệ, phẩm chất như hoa lan.

Ở bên ngoài lan can là mấy gốc trúc xanh, thấp thoáng mấy ngọn núi giả được tạo ra bởi đá Thái Hồ. Bên cạnh đó là những bông hoa huyên thảo đang nở rộ và mấy con bướm đang dập dờn bay. Cô gái trong tranh tay cầm một chiếc hồ lô nhỏ. Hồ lô là thực vật nhiều hạt, mang ngụ ý “nhiều con”. Hoa huyên thảo ngoài cửa sổ, cũng có tên là vong ưu thảo. Trong “Thảo mộc ký” có viết rằng phụ nữ mang thai, đeo hoa này ắt sẽ sinh con trai. Họa sĩ đã khéo léo phối hợp hoa huyên thảo và hồ lô trong bức tranh, mang hàm ý sâu xa là cầu con trai.

Bức tranh thứ 12: “Niệp châu quan miêu”

Một cô gái ngồi ngay ngắn bên cửa sổ và hơi tựa nhẹ vào chiếc bàn, một tay nhàn nhã lần tràng hạt. Cô đang ngắm hai chú mèo nhỏ. Phía sau cô là một chiếc đồng hồ tráng men, đây là món đồ gia dụng từ phương Tây, thời đó là vật phẩm xa xỉ. Bên cạnh là giá sách làm bằng gỗ, để lại phần gỗ tự nhiên. Trên bàn là chiếc đỉnh hình chữ nhật đúc bằng đồng dùng để xông hương, và một chiếc ấn chương bằng đá Thanh Điền.

12 mỹ nhân trong 12 bức họa đều đoan trang trầm tĩnh, thần thái bất phàm, dáng vẻ yêu kiều, dung nhan thanh tú đẹp đẽ. Họ thể hiện sự uyên bác, am hiểu cả cổ vật, đồng thời còn chịu ảnh hưởng của văn hóa phương Tây. Có thể thấy tu dưỡng văn hóa của các cô gái trong tranh là rất cao.

Bộ tranh 12 mỹ nhân này, mỗi bức cao 1,8m, rộng 1m, kích thước gần như bằng người thật. Theo khảo cứu của các chuyên gia, đương thời khi Hoàng đế Ung Chính chưa đăng cơ, sống ở trong vườn Viên Minh, những bức tranh này ban đầu được treo ở trên bình phong trong phòng đọc sách Thâm Liễu ở Viên Minh. Sau này, ông đã sai người gỡ những bức tranh này xuống, chỉnh trang lại rồi cất giữ ở trong cung.

Những mỹ nhân trong tranh là ai? Rất nhiều học giả khảo cứu suy đoán, có người cho rằng họ có thể là phi tử của Ung Chính, cũng có người nói họ là những mỹ nhân lý tưởng hóa. Họ không chỉ có dung mạo đẹp mà còn có tu dưỡng học thức tốt, là hình tượng người phụ nữ lý tưởng. Cũng có người cho rằng, có lẽ những mỹ nhân trong tranh là hóa thân của sự kỳ vọng của Ung Chính. Ông hy vọng quốc gia dưới sự trị vì của ông, ai nấy đều có cuộc sống an tĩnh ưu việt, không chỉ có đời sống vật chất phong phú mà còn có thế giới tinh thần tốt đẹp.

Bộ tranh “Ung Chính thập nhị mỹ nhân đồ” dùng thủ pháp tả thực sống động, miêu tả tinh tế các phương diện cuộc sống khuê các của các mỹ nhân. Từ phục sức tinh xảo đẹp đẽ, hoa văn của gấm vóc, đồ gia dụng cầu kỳ, sách và đồ vật để thưởng ngoạn tinh xảo, hoa cỏ, động thực vật sống động, khiến người xem cảm nhận được không khí thanh tao trang nhã, thấy được phong cách sống của các mỹ nhân thời nhà Thanh.

Theo Epoch Times tiếng Trung
Tác giả: Lâm Phương Vũ
An Hòa biên tập

Xem thêm:

• Cuộc sống của cổ nhân: 9 cách làm mát ngày hè

Mời xem video: