Hiệu ứng cuối tuần: Tỉ lệ tử vong ở bệnh viện thường cao hơn vào thứ 7 và chủ nhật

Thực tế cho thấy vào một số ngày đặc biệt là thứ Bảy và Chủ nhật, bệnh viện có nhiều ca tử vong hơn hẳn. Người ta gọi hiện tượng này là “hiệu ứng cuối tuần” và các bệnh viện trên khắp thế giới vẫn đang cố gắng để tìm cách giảm thiểu tác động của hiệu ứng này.

Hiệu ứng cuối tuần thực sự tồn tại

Hiện tượng này đã được phát hiện kể từ năm 1976 và nhiều tờ tạp chí y học đã cho đăng tải. Những nghiên cứu gần đây cho thấy thực sự tồn tại hiệu ứng cuối tuần trong các bệnh viện ở các nước phát triển trên thế giới.

Một nghiên cứu vào năm 2015 đã xem xét dữ liệu của 3.000.000 ca nhập viện từ năm 2009 đến 2012 ở các bệnh viện ở Anh, Mỹ, Úc, Hà Lan và phát hiện ra rằng, 3 trong 4 nước được khảo sát có số lượng bệnh nhân tử vong đặc biệt cao hơn hẳn vào những ngày cuối tuần.

Ở Hà Lan, số lượng người tử vong vào cuối tuần cao hơn ngày thường là 20%, ở Anh là 8% và Mỹ là 13%.

Điều kỳ lạ là, khi xem xét tỷ lệ tử vong trong vòng 30 ngày kể từ khi nhập viện, các bệnh viện ở Úc dường như không có hiệu ứng cuối tuần, nhưng hiệu ứng này lại xảy ra khi nhóm nghiên cứu xem xét các ca tử vong trong vòng 7 ngày nhập viện.

Một nghiên cứu mới nhất còn cho thấy hiệu ứng cuối tuần còn ảnh hưởng đến số ca hiến thận ở Mỹ. Nhóm nghiên cứu phát hiện rằng, lượng thận được hiến ít hơn vào cuối tuần và cũng ít người ghép hơn vào các ngày thứ Bảy, Chủ nhật.

Còn có một nghiên cứu khác đăng trên tạp chí y khoa Anh British Medical Journal (BMJ) vào 2013, theo đó những bệnh nhân được phẫu thuật tại các bệnh viện công ở Anh vào ngày cuối tuần có 82% nguy cơ tử vong trong vòng một tháng sau khi phẫu thuật, tỷ lệ tử vong này gấp 2 lần so với bệnh nhân phẫu thuật vào ngày đầu tuần (38%).

Kết quả này dựa vào phân tích trên 4 triệu ca phẫu thuật (loại trừ phẫu thuật cấp cứu) tại các bệnh viện công ở Anh và 27.582 trường hợp tử vong trong vòng 30 ngày sau phẫu thuật trong giai đoạn từ năm 2008-2011.

>> “Bệnh viện 83” của chính quyền họ Kim là địa ngục trần gian

Vậy lý do là gì?

Các nhà nghiên cứu Anh kết luận rằng nguyên nhân nguy cơ tử vong cao sau phẫu thuật vào những ngày cuối tuần (thứ bảy và chủ nhật) một phần là vì thiếu đội ngũ nhân viên do họ thay phiên nhau trực vào cuối tuần.

“48 giờ đầu tiên sau khi phẫu thuật thường là khoảng thời gian quan trọng và bệnh nhân cần được chăm sóc kỹ lưỡng. Nhưng nếu ca phẫu thuật diễn ra vào cuối tuần, bệnh viện có thể không có đủ đội ngũ y bác sĩ để giải quyết các vấn đề hậu phẫu như nhiễm trùng, xuất huyết sau phẫu… hoặc trì hoãn đến đầu tuần”, AFP dẫn lời trưởng nhóm nghiên cứu Paul Aylin thuộc khoa Y trường Đại học London.

Nghiên cứu này cũng cho rằng tâm lý nghỉ ngơi cuối tuần cũng ảnh hưởng phần nào đến chất lượng khám chữa bệnh và phẫu thuật của các bác sĩ.

Một số chuyên gia phẫu thuật trên thế giới cũng cho rằng các bệnh viện nên cân nhắc lại lịch phẫu thuật vào cuối tuần, nhất là đối với những ca đại phẫu, nếu không có đầy đủ đội ngũ y bác sĩ giải quyết các vần đề phát sinh sau phẫu thuật.

Các nhà nghiên cứu Anh cũng khuyên bệnh nhân cân nhắc khi ra quyết định chấp thuận phẫu thuật vào cuối tuần theo lịch của bệnh viện.

Tất nhiên không phải lúc nào người ta cũng chủ động sắp xếp lịch cho các ca phẫu thuật. Bởi lẽ bệnh nhân nhập viện vào cuối tuần có nhiều trường hợp là khẩn cấp, cần được xử lý ngay. Nhiều khả năng bệnh nhân ốm nặng hơn và cần được chữa trị hơn những người nhập viện trong tuần, và đương nhiên tỉ lệ tử vong cũng có thể cao hơn.

Cũng có nhận xét rằng có thể là do nhân viên trực tại bệnh viện vào ngày cuối tuần thường ít kinh nghiệm hơn, đồng thời các bác sĩ trực vào ngày cuối tuần cũng ít hơn, trong khi những ca nhập viện vào cuối tuần thường là những ca nặng, khẩn cấp, yêu cầu khả năng chuyên môn cao.

Vào ngày cuối tuần, các phòng ban liên quan như xét nghiệm, chiếu chụp cũng xử lý công việc chậm hơn ngày thường vì thiếu nhân viên.

Như vậy, hiệu ứng cuối tuần thực sự có tồn tại và cách tốt nhất để tránh được hiện tượng này là mọi người đều nên cẩn thận khi đi chơi vào các ngày nghỉ, chủ động giữ gìn sức khỏe để không phải nhập viện.

Thanh Hòa

Xem thêm: