Uống rượu ở người lớn tuổi làm tăng nguy cơ ung thư

Trong khi nhiều người lớn tuổi vẫn tin rằng “uống một ít rượu mỗi ngày là có lợi cho sức khỏe”, thì một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí JAMA Network Open đã phủ nhận quan điểm đó. Dữ liệu thu thập từ hơn 135.000 người cao tuổi cho thấy: ngay cả mức tiêu thụ rượu được cho là “thấp” cũng làm tăng nguy cơ ung thư rõ rệt, đặc biệt ở người từ 60 tuổi trở lên.

Thông tin này không chỉ gây chấn động giới y khoa quốc tế, mà còn mang ý nghĩa đặc biệt nghiêm trọng trong bối cảnh tỷ lệ tiêu thụ rượu ở người lớn tuổi tại Việt Nam đang tăng nhanh, trong khi nhận thức về nguy cơ ung thư do rượu vẫn còn rất thấp.

Uống rượu dù ít vẫn làm tăng nguy cơ ung thư

Công trình nghiên cứu được thực hiện trong khuôn khổ UK Biobank – một cơ sở dữ liệu quy mô lớn của Vương quốc Anh, theo dõi sức khỏe cộng đồng trong thời gian dài. Nghiên cứu tập trung vào 135.000 người từ 60 tuổi trở lên – tất cả đều là người đang uống rượu với mức độ khác nhau: từ uống thỉnh thoảng đến uống nhiều.

Dựa trên lượng rượu tiêu thụ mỗi ngày, các nhà nghiên cứu chia người tham gia thành 4 nhóm:

• Uống thỉnh thoảng – nhóm tham chiếu.
• Nguy cơ thấp (uống lượng rượu thấp hơn mức được WHO coi là nguy cơ).
• Nguy cơ trung bình
• Nguy cơ cao (uống rượu thường xuyên hoặc với lượng lớn).

Kết quả phân tích (từ tháng 9/2023 đến tháng 5/2024) cho thấy: tất cả các nhóm tiêu thụ rượu – bất kể ở mức nào – đều có nguy cơ ung thư cao hơn nhóm uống rượu thỉnh thoảng. Cụ thể:

• Nhóm nguy cơ thấp có tỷ lệ nguy cơ tương đối là 1,11 – tức tăng 11% nguy cơ ung thư.
• Nhóm trung bình: 1,15 – tăng 15%.
• Nhóm nguy cơ cao: 1,39 – tăng 39% so với nhóm tham chiếu.

Không có “ngưỡng an toàn” nào cho người lớn tuổi khi tiêu thụ rượu

Nghiên cứu bác bỏ quan điểm phổ biến rằng “uống một ít rượu mỗi ngày tốt cho tim mạch”. Thay vào đó, dữ liệu cho thấy: ngay cả khi uống rượu ở mức độ được cho là “an toàn”, người lớn tuổi vẫn đối mặt với nguy cơ ung thư tăng rõ rệt – một phần vì sức đề kháng và khả năng thải độc của cơ thể suy giảm theo tuổi tác.

Góc nhìn từ Việt Nam

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổng điều tra dinh dưỡng quốc gia, mức tiêu thụ rượu bia tại Việt Nam đang ở mức đáng báo động:

• Trung bình mỗi người Việt tiêu thụ 8,3 lít cồn nguyên chất/năm (số liệu 2022), cao hơn nhiều so với mức trung bình thế giới.
• Trong nhóm nam giới từ 55 tuổi trở lên, gần 50% vẫn duy trì thói quen uống rượu thường xuyên, chủ yếu theo hình thức “uống xã giao” hoặc “uống đều mỗi ngày”.
• Tại một số vùng nông thôn và miền núi, rượu thủ công (rượu gạo, rượu ngâm) còn được xem như “thuốc bổ” – đặc biệt với người già, dù không qua kiểm soát chất lượng và có thể chứa aldehyde, methanol gây độc.

Gánh nặng ung thư liên quan đến rượu tại Việt Nam

Theo Globocan 2020, Việt Nam ghi nhận:

• Hơn 182.000 ca ung thư mới mỗi năm.
• Trong đó, gan, đại trực tràng, hạ họng, thực quản – những loại ung thư có liên hệ mật thiết với rượu – chiếm tỷ lệ cao nhất.

Ung thư gan – bệnh ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam – là hậu quả lâu dài của viêm gan virus, xơ gan và đặc biệt là tiêu thụ rượu kéo dài. Nhiều trường hợp chẩn đoán muộn, người bệnh chỉ sống được vài tháng sau khi phát hiện.

Đằng sau ly rượu nhỏ là nguy cơ lớn cho sức khỏe

Rượu từ lâu đã hiện diện trong đời sống người Việt như một phần văn hóa giao tiếp – từ chén rượu thăm nhau đầu năm cho đến “vài ly cho dễ ngủ” ở người lớn tuổi. Tuy nhiên, các bằng chứng y học ngày càng cho thấy một thực tế khác hẳn: rượu là chất gây ung thư nhóm 1, nghĩa là có khả năng gây ung thư chắc chắn ở người, theo Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) trực thuộc WHO.

Ở người cao tuổi, các nguy cơ này càng trở nên rõ rệt hơn. Khi cơ thể già đi, chức năng gan – cơ quan chính để chuyển hoá và thải độc rượu – cũng suy giảm. Quá trình chuyển hoá chậm khiến các sản phẩm phụ độc hại từ rượu như acetaldehyde tích tụ nhiều hơn, gây tổn thương tế bào kéo dài và hình thành đột biến dẫn đến ung thư.

Không chỉ có ung thư, rượu còn liên quan mật thiết đến nhiều bệnh lý mạn tính mà người lớn tuổi thường mắc phải – như tăng huyết áp, rối loạn đường huyết, sa sút trí tuệ, viêm tụy, xơ gan và suy giảm trí nhớ.

Rượu cũng có thể làm giảm tác dụng của một số thuốc điều trị, hoặc tương tác bất lợi với thuốc tim mạch, thuốc chống đông, thuốc đái tháo đường… vốn được kê đơn phổ biến cho người già.

Điều đáng lưu ý là không cần phải uống nhiều mới bị ảnh hưởng. Ngay cả mức uống rượu được xem là “nhẹ” hoặc “vừa phải” – ví dụ một ly nhỏ mỗi ngày – cũng đã cho thấy nguy cơ ung thư tăng lên trong các nghiên cứu quy mô lớn. Cảm giác “không sao cả” trong hiện tại không đồng nghĩa với việc không có tác động lâu dài.

Trong bối cảnh tuổi thọ trung bình tăng lên và dân số già hoá nhanh chóng, thói quen uống rượu ở người lớn tuổi – vốn thường được xem là vô hại – đang đặt ra một thách thức sức khỏe cộng đồng nghiêm trọng hơn nhiều so với những gì ta từng nghĩ.