Cha mẹ có thể làm gì để chống lại cuộc khủng hoảng sức khỏe ở trẻ nhỏ?

Việc trẻ em ngày càng mắc các bệnh mãn tính không phải là điều khó hiểu, và chắc chắn điều này không phải mới xảy ra gần đây. Đó là kết quả của một lối sống đã kéo dài từ lâu: chỉ tập trung điều trị triệu chứng mà không tìm nguyên nhân, dùng thuốc trước khi tìm hiểu vấn đề, và cho trẻ ăn toàn những thứ “giống thực phẩm” thay vì thức ăn thật sự nuôi dưỡng cơ thể.

• Ủy ban “Đưa nước Mỹ khỏe mạnh trở lại” công bố chiến lược cải thiện sức khỏe trẻ em

Gần một nửa trẻ em ở Mỹ đang mắc ít nhất một bệnh kéo dài – có thể là chàm, tăng động, lo âu, hen suyễn, béo phì, hoặc những vấn đề phức tạp hơn. Tại Việt Nam, các căn bệnh mãn tính như các rối loạn tự miễn, tăng huyết áp, tiểu đường cũng đang ngày càng gia tăng ở trẻ. 

Đó không phải là điều bình thường. Vậy mà bằng cách nào đó, chúng ta lại xem chuyện này như một điều bình thường đối với sức khỏe của trẻ em.

Chúng ta nói rằng do gen. Chúng ta bảo rằng đó là ngẫu nhiên. Chúng ta bảo rằng chuyện này là bình thường.

Nhưng sự thật là không phải vậy. May mắn thay, với kinh nghiệm của một bác sĩ nhi khoa làm việc mỗi ngày với các gia đình – tôi có thể nói rằng: chúng ta vẫn còn cơ hội thay đổi. 

Nếu vấn đề đến từ hệ thống, thì giải pháp cũng đến từ chính hệ thống đó.

Từ chữa bệnh sang tìm nguyên nhân sâu xa

Nếu chúng ta nhìn rộng hơn, không chỉ tập trung vào việc chẩn đoán mà quay ngược lại tìm nguyên nhân, thì có 5 yếu tố chính thường là “thủ phạm” gây ra các bệnh mãn tính ở trẻ mà tôi thường gặp:

• Viêm: Tình trạng viêm nhẹ kéo dài là nguyên nhân đứng sau từ bệnh chàm cho đến bệnh tự miễn. Nó thường đến từ ăn uống thiếu lành mạnh, ngủ không đủ và tiếp xúc với các chất độc hại từ môi trường.
• Thiếu dinh dưỡng thực sự: Đất không còn giàu dưỡng chất như xưa, bữa ăn thì toàn thực phẩm chế biến sẵn, và trẻ em đang lớn lên với các loại thức ăn khiến no bụng mà không nuôi cơ thể. Thiếu vi chất sẽ làm suy yếu miễn dịch, ảnh hưởng đến tâm trạng và sự phát triển.
• Tích tụ độc tố: Trẻ em ngày nay tiếp xúc với rất nhiều chất độc hại, từ nhựa, hóa chất nông nghiệp đến không khí ô nhiễm. Phần lớn những chất này chưa hề được kiểm tra về mức độ an toàn cho trẻ.
• Rối loạn hệ tiêu hóa và vi sinh: Sinh mổ, dùng kháng sinh, ăn thực phẩm chế biến sẵn và thiếu vận động ngoài trời đang phá vỡ sự cân bằng hệ vi sinh đường ruột của trẻ. Mà hệ vi sinh lại ảnh hưởng đến sức đề kháng, tiêu hóa, thậm chí cả tâm lý.
• Hệ thần kinh bị quá tải: Trẻ tiếp xúc quá nhiều với màn hình, bị kích thích liên tục và thiếu các khoảng nghỉ phục hồi khiến cơ thể luôn trong trạng thái căng thẳng. Mà nếu thần kinh không thư giãn, cơ thể sẽ không thể tự chữa lành.

Những điều này không phải là giả thuyết thiếu căn cứ mà là sự thật có cơ sở khoa học, được chứng minh bởi nhiều nghiên cứu về hệ miễn dịch, nội tiết và thần kinh. Tuy nhiên, những điều quan trọng như thế này lại hiếm khi được nói đến trong một buổi khám nhi kéo dài chỉ 10 phút.

Lộ trình cho cha mẹ chủ động chăm sóc sức khỏe con cái

Thay đổi lối sống nghe có vẻ khó khăn, nhưng thực ra không đến mức như bạn nghĩ. Cha mẹ không hề thiếu năng lực — mà chính là người bảo vệ sức khỏe quan trọng nhất của con mình.

Dưới đây là những việc đơn giản nhưng hiệu quả mà bạn có thể bắt đầu:

• Nuôi dưỡng đường ruột: Ưu tiên thực phẩm thật, giàu chất dinh dưỡng và giảm viêm. Ví dụ như rau củ đầy màu sắc, đạm chất lượng cao, thức ăn lên men và chất béo tốt.
• Ủng hộ nông dân chân chính: Thực phẩm chính là thuốc, nhưng chỉ khi nó đến từ mảnh đất lành và sự lao động chân chính. Sức khỏe của con trẻ phụ thuộc vào sự lành mạnh của cả hệ thống thực phẩm.
• Giảm tiếp xúc với độc tố: Dùng ly thủy tinh thay cho nhựa. Chọn sản phẩm thân thiện hơn. Sử dụng hệ thống lọc nước và lọc không khí.
• Tạo thói quen thải độc tự nhiên hàng ngày: Trẻ em không cần những phác đồ cầu kỳ – chúng cần nước, vận động, ra mồ hôi và chất xơ.
• Ổn định nhịp sinh hoạt: Tạo những thói quen giúp hệ thần kinh thư giãn: phơi nắng sáng sớm, ăn tối cùng nhau, tránh màn hình vào buổi tối và ngủ đúng giờ.
• Khuyến khích trẻ ra ngoài chơi: Thiên nhiên là liều thuốc miễn phí giúp xoa dịu tinh thần, tăng miễn dịch và rèn tính bền bỉ.
• Giảm thời gian dùng thiết bị số: Việc tạm ngưng dùng thiết bị số có thể giúp tái lập cân bằng cho não bộ, cơ thể và hành vi của con trẻ – từ đó hỗ trợ giấc ngủ tốt hơn, khả năng tập trung và sức khỏe cảm xúc.

Chuẩn mực thật sự

Chúng ta cần ngừng xem những tình trạng bất thường là chuyện bình thường.

Việc trẻ em ngày càng mắc bệnh mãn tính không phải là điều khó hiểu – mà là sự phản ánh rõ ràng của xã hội: chúng ta đang chú trọng điều gì và bỏ qua điều gì.

Trẻ em xứng đáng được sống khỏe mạnh hơn. Và để làm được điều đó, chúng ta cần quay lại những điều căn bản: thực phẩm sạch, môi trường lành mạnh, và xây dựng một lối sống ưu tiên phòng bệnh hơn là chữa bệnh.

Không ai kiểm soát được mọi thứ. Nhưng cha mẹ hoàn toàn có thể đưa ra những quyết định mỗi ngày giúp thay đổi sức khỏe và cả tương lai của con.

Những lựa chọn này chính là cuộc cách mạng mới trong y học. Không phải là thêm nhiều đơn thuốc, mà là suy nghĩ nhiều hơn về nguyên nhân gốc rễ. Lắng nghe nhiều hơn. Sống đơn giản hơn và thật thà hơn.

Đã đến lúc thay đổi tư duy – từ chữa bệnh sang nuôi dưỡng sức khỏe thực sự: mạnh mẽ, tràn đầy sinh khí và bền vững.

Liên Hoa biên dịch