Các hãng hàng không ngừng bay qua Belarus; phe đối lập cho biết nhà báo bị tra tấn

Từ hôm thứ Ba, các hãng hàng không đã định tuyến lại các chuyến bay nhằm tránh không phận Belarus; trong khi các máy bay của Belarus hiện có thể sẽ đối mặt với lệnh cấm từ châu Âu. Động thái trên xảy ra khi EU và nhiều quốc gia khác phẫn nộ về việc Minsk buộc hạ cánh máy bay Ryanair để bắt giữ một nhà báo bất đồng chính kiến có mặt trên chuyến bay này.

Các quốc gia phương Tây đã lên án Belarus vì “bắt cóc” máy bay Ryanair khi nó băng qua không phận nước này trên hành trình từ Hy Lạp đến Lithuania.

Các nhà ngoại giao cho biết Pháp, Ireland và Estonia sẽ nêu ra vụ việc tại một cuộc họp riêng của Hội đồng Bảo an LHQ vào thứ Tư.

“Hành vi của chế độ Belarus thật vô lương tâm, bất hợp pháp và hoàn toàn không thể chấp nhận được … chúng tôi lên án kiểu can thiệp nguy hiểm vào hàng không dân dụng này”, Thủ tướng Canada Justin Trudeau nói với các phóng viên.

Một đoạn video được công bố trong đêm cho thấy Roman Protasevich, 26 tuổi – nhà báo bất đồng chính kiến bị bắt giữ ngay sau khi máy bay bị buộc hạ cánh ở Minsk hôm Chủ nhật – đa thú nhận tổ chức các cuộc biểu tình chống chính phủ.

Những đồng minh của anh nói rằng video đã bị cưỡng ép dàn dựng.

Thủ tướng Đức Angela Merkel nói rằng đoạn video là “đáng quan ngại.” Ngoại trưởng Đức Heiko Maas cho rằng Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko sẽ phải trả một “cái giá đắng” vì bắt giữ Protasevich.

Lãnh đạo phe đối lập lưu vong của Belarus Sviatlana Tsikhanouskaya cho biết đoạn phim cho thấy Protasevich đã bị tra tấn.

“Anh ấy nói rằng anh ấy được đối xử hợp pháp, nhưng rõ ràng anh ấy đã bị đánh đập và phải nói dưới áp lực. Không nghi ngờ gì nữa, anh ấy đã bị tra tấn. Anh ấy bị bắt làm con tin”, cô nói trong một cuộc họp báo ở thủ đô Vilnius của Lithuania.

Các nhóm nhân quyền đã ghi nhận hàng trăm trường hợp lạm dụng và buộc phải “thú tội” trong cuộc đàn áp những người ủng hộ dân chủ của ông Lukashenko kể từ năm ngoái.

Lukashenko, người mà các đối thủ cáo buộc đã gian lận trong cuộc bầu cử vào tháng 8 năm 2020, cho đến nay vẫn bình thản trước các biện pháp trừng phạt của phương Tây, chủ yếu bao gồm việc cấm các quan chức khác nhau đi du lịch hoặc kinh doanh ở Hoa Kỳ và EU.

Nhà lãnh đạo Belarus được hỗ trợ tài chính và an ninh từ Nga.

Nhà Trắng cho biết Tổng thống Joe Biden sẽ thảo luận về vụ việc với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại hội nghị thượng đỉnh của họ vào tháng tới, nhưng nói thêm Hoa Kỳ không tin rằng Moscow đã đóng bất kỳ vai trò nào trong vụ việc này. 

Truyền thông nhà nước Belarus đã đưa tin rằng ông Lukashenko đã đích thân ra lệnh chặn chuyến bay. Belarus cho biết họ làm vậy vì có nghi vấn về bom trên máy bay, nhưng sau đó nói rằng đó là một báo động giả.

Protasevich và bạn gái Sofia Sapega, 23 tuổi, bị bắt ngay khi máy bay hạ cánh. Ngoài ra, ba người khác cũng xuống chuyến bay ở Minsk, những người này bị các nước phương Tây nghi ngờ là đặc vụ Belarus liên quan đến hoạt động này.

Bà Anna Dudich, mẹ của Sapega, nói với Reuters rằng con gái bà, một sinh viên và một công dân Nga gốc Belarus, không liên quan đến chính trị, nhưng bà lo sợ cho sức khỏe và sự an toàn của cô khi bị giam giữ.

Trước hành động của Minsk, cơ quan kiểm soát không lưu châu Âu, Eurocontrol, khuyến cáo rằng các hãng vận tải của EU và Anh bay qua Belarus nên tái định tuyến qua các nước Baltic. 

Anh cũng cho biết họ đang cấm các hãng hàng không Belarus đi vào không phận của nước này. 

Các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu hôm thứ Hai đã kêu gọi các hãng hàng không có trụ sở trong khối 27 thành viên ngừng các chuyến bay trên không phận Belarus.

Lufthansa, KLM, SAS, Air France, LOT và Singapore Airlines nằm trong số các hãng hàng không đã thông báo ngừng bay qua Belarus.

Các nhà lãnh đạo EU cũng chỉ đạo các quan chức đưa ra các biện pháp trừng phạt mới chưa xác định đối với Belarus, và tìm cách để cấm các hãng hàng không Belarus trên bầu trời của khối.

Nước láng giềng của Belarus, Ukraine, đã tuyên bố cấm các chuyến bay đến hoặc đi từ Belarus, và cấm các hãng hàng không của nước này sử dụng không phận Belarus.

“Nếu chúng ta để điều này xảy ra, ngày mai Alexander Lukashenko sẽ đi xa hơn và làm điều gì đó thậm chí còn ngạo mạn hơn, tàn nhẫn hơn”, Ngoại trưởng Ukraine Dmytro Kuleba cho biết trong một tuyên bố.

Lê Xuân (theo Reuters)

Xem thêm: