Cuộc họp Mỹ-Ukraine-EU: Vấn đề đảm bảo an ninh và trao đổi lãnh thổ

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tổ chức một cuộc họp với Tổng thống Ukraine Zelensky và các nhà lãnh đạo của Pháp, Anh, Ý, Ba Lan, Phần Lan, NATO và Ủy ban châu Âu, sau một hội nghị thượng đỉnh lịch sử với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska hôm thứ Sáu tuần trước. Cuộc họp được kỳ vọng sẽ tập trung vào trao đổi lãnh thổ và các bảo đảm an ninh cho Moscow và Kiev. Trong cuộc họp, ông Trump tuyên bố rằng Tổng thống Nga Putin đã sẵn sàng chấp nhận các bảo đảm an ninh cho Ukraine.

“Tổng thống Putin đã đồng ý rằng Nga sẽ chấp nhận các bảo đảm an ninh cho Ukraine,” ông Trump nói, mà không đi vào chi tiết. “Đây là một trong những điểm then chốt mà chúng ta cần xem xét. Chúng ta cũng sẽ bàn bạc về điều đó tại bàn hội nghị, như ai sẽ làm gì.”

“Về cơ bản, tôi lạc quan rằng tập thể chúng ta có thể đạt được một thỏa thuận có thể ngăn chặn bất kỳ hành động gây hấn nào trong tương lai chống lại Ukraine,” ông nói thêm.

“Tôi nghĩ rằng các quốc gia châu Âu sẽ gánh phần lớn gánh nặng,” ông Trump nói. “Chúng tôi sẽ giúp họ, và chúng tôi sẽ đảm bảo điều đó thật an toàn. Chúng ta cũng cần thảo luận về khả năng trao đổi lãnh thổ, cân nhắc tới đường ranh giới hiện tại. Đó là vùng chiến sự, trung tâm tuyến chiến tranh. Rất rõ ràng. Thật buồn khi nhìn vào chúng và các vị trí đàm phán.”

Ông Trump cũng đã ca ngợi sức mạnh của nền công nghiệp-quốc phòng Mỹ và nhấn mạnh rằng vũ khí Mỹ là chìa khóa cho sự kháng cự của Kiev trước Nga.

Khi nhắc đến hệ thống đánh chặn trực tiếp Patriot, ông nói: “Chúng thực sự hiệu quả 100%. Nó giống như hai viên đạn chạm vào nhau trên không”. “Tin tốt là chúng tôi chế tạo ra thiết bị quân sự tốt nhất thế giới, vượt xa mọi quốc gia khác,” ông Trump nói thêm.

Trump cho biết trong nhiệm kỳ của ông, chính sách của Mỹ tập trung vào việc bán công nghệ quân sự cho các đồng minh châu Âu thay vì trực tiếp tài trợ các gói vũ khí. Ông ước tính rằng dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, Washington đã cung cấp cho Kyiv hơn 300 tỷ USD thiết bị quân sự Mỹ. “Chúng tôi hiện không cho đi bất cứ thứ gì,” ông Trump làm rõ khi được hỏi Mỹ sẽ tiếp tục viện trợ cho Ukraine bao nhiêu. “Chúng tôi đang bán vũ khí,” ông nói.

Khi nói về triển vọng của hiệp định hòa bình, ông Trump đã nói: “Tôi hiểu Zelensky, tôi hiểu chính bản thân tôi, tôi tin rằng Putin cũng muốn kết thúc tất cả chuyện này.”

Tổng thống Mỹ nhấn mạnh lại, ông hy vọng sau cuộc gặp lần này sẽ tiếp tục tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên giữa ông, Putin và Zelensky.

Ukraine từng kiên quyết đòi hỏi các bảo đảm tương tự như phòng thủ tập thể của NATO như một trong những điều kiện tiên quyết cho một nền hòa bình lâu dài. Cả Nga và Mỹ đều đã loại trừ khả năng Ukraine gia nhập liên minh do Mỹ dẫn đầu.

Tuy nhiên, đặc phái viên của Trump, ông Steve Witkoff, nói ngay sau cuộc gặp Trump-Putin tuần trước rằng Mỹ có thể đưa ra “sự bảo vệ tương tự Điều 5” cho Ukraine, ám chỉ nguyên tắc của NATO rằng một cuộc tấn công vào một thành viên sẽ được coi là tấn công vào tất cả.

Điện Kremlin chưa đưa ra bình luận nào về những phát biểu mới nhất, nhưng trước đó đã nói rằng Nga sẽ không dung thứ cho sự hiện diện của quân đội phương Tây trên lãnh thổ Ukraine. Ông Putin khẳng định rằng khát vọng gia nhập NATO của Ukraine là một trong những nguyên nhân gốc rễ của cuộc xung đột.

Trao đổi lãnh thổ

Trong bài phát biểu khai mạc tại Nhà Trắng, ông Trump cho biết các cuộc đàm phán sẽ đề cập đến khả năng trao đổi lãnh thổ. Ông mô tả các mặt trận hiện tại là “khu vực chiến sự, những ranh giới chiến sự khá rõ ràng – thật đáng buồn khi nhìn vào”, và nói thêm rằng bất kỳ quyết định nào về vấn đề này “chỉ có thể được đưa ra bởi Zelensky và người dân Ukraine cùng nhau quyết định, cũng như bởi Tổng thống Putin”.

Ông Zelensky sau đó cảm ơn Tổng thống Mỹ về tấm bản đồ mà Trump dường như đã sử dụng trong các cuộc thảo luận với nhà lãnh đạo Ukraine.

Tuy nhiên theo Epoch Times, khi Zelensky được hỏi liệu có chuẩn bị nhượng bộ lãnh thổ Ukraine để đổi lấy hòa bình hay không, ông không trả lời trực tiếp. Khi được hỏi Ukraine cần những bảo đảm an ninh nào để đạt được hiệp định, ông cho biết Ukraine cần tất cả, “mọi” sự bảo đảm an ninh.

Ông nói, Ukraine trước tiên cần có một đội quân hùng mạnh, bao gồm vũ khí, nhân sự, huấn luyện và tình báo. Ông cũng bổ sung rằng tất cả những điều này sẽ phụ thuộc vào các “cường quốc” như Mỹ và các đồng minh khác.

Ông Trump gọi điện cho ông Putin giữa cuộc họp

Tổng biên tập tờ Bild (của Đức) đưa tin rằng ông Trump đã tạm dừng cuộc đàm phán tại Nhà Trắng hôm thứ Hai (18/9) để liên hệ với người đồng cấp Nga. BBC Monitoring cũng đưa tin rằng cuộc đàm phán đã kết thúc trước đó, nhưng sau đó nguồn tin từ phái đoàn Ukraine cho biết cuộc đàm phán đã được nối lại.

Liên quan đến khả năng liên lạc với người đồng cấp Nga, ông Trump nói tại cuộc họp báo trước khi bước vào các cuộc họp hôm nay: “Ông ấy đang chờ cuộc gọi của tôi khi chúng tôi kết thúc.”

Các báo cáo về việc tạm dừng các cuộc đàm phán và một cuộc gọi tới Moscow xuất hiện vào khoảng nửa đêm ở thủ đô Nga, tức 17:00 tại Washington.