ĐCSTQ muốn kể chuyện hay, nhưng lời nói việc làm lại phản bội chính mình

Gần đây, ông Mike Chinoy, trưởng văn phòng CNN đầu tiên ở Bắc Kinh, đã công khai bày tỏ quan điểm của mình đối với chế độ và các nhà lãnh đạo Cộng sản Trung Quốc. Ông chỉ ra rằng hình ảnh quốc tế của Trung Quốc ngày càng trở nên tiêu cực và mâu thuẫn, “câu chuyện Trung Quốc” rất hay, nhưng mặt khác, hành động thực tế của Chính phủ lại đi ngược lại điều này.

Ngày 20/3, ông Mike Chinoy, một nhà báo người Mỹ kiêm Giám đốc văn phòng CNN đầu tiên ở Bắc Kinh, đã tổ chức sự kiện ra mắt sách mới có tựa đề “Sứ mệnh ở Trung Quốc: Lịch sử truyền miệng của các phóng viên Mỹ ở Trung Quốc” tại Văn phòng Tin tức Đại học Quốc gia Đài Loan ở Đài Loan, chia sẻ 51 năm kinh nghiệm của ông khi đến đưa tin tại Trung Quốc vài năm trước.

Ông Mike Chinoy đến Trung Quốc lần đầu tiên vào năm 1973 khi còn là sinh viên. Ông đã dùng bữa “thịnh soạn” có thịt và rau với anh nông dân Vu Khắc Tân tại “Công xã Nhân dân” ở thành phố Thẩm Dương, tỉnh Liêu Ninh. Điều này đã để lại ấn tượng sâu sắc cho ông.

Nhưng 20 năm sau, khi gặp lại người bạn cũ với tư cách là Trưởng văn phòng CNN Bắc Kinh, ông mới phát hiện ra phía sau bữa tối khó quên này là một lời nói dối của giới chức. Người bạn Vu Khắc Tân đã nói với ông rằng bữa ăn “thịnh soạn” cung cấp cho ông năm đó là do các quan chức đặc biệt chuyển đến cho riêng ông bằng xe tải vào ngày hôm trước, nhằm gây ấn tượng với người nước ngoài.

Ông Mike Chinoy nói, đây là một ví dụ điển hình cho thấy khi các nhà báo đưa tin ở Trung Quốc, họ phải đấu tranh để đối mặt với một xã hội phức tạp có hệ thống chính trị mờ ám, và có truyền thống mất lòng tin với người nước ngoài. Đồng thời họ cũng phải chống chọi với áp lực từ chính quyền Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ).

Ông nói, khi bạn đối mặt với ĐCSTQ rất bí mật, điều họ muốn nhất là “tẩy trắng” bản thân trước dư luận. Nhà báo Mỹ và truyền thông nước ngoài phải hiểu rõ bộ mặt thật của Trung Quốc, phải nỗ lực chống lại những lời tuyên truyền của ĐCSTQ.

Ông cũng trình bày chi tiết những nỗ lực và chi phí mà tờ China Watchers và các nhà báo, phóng viên đã bỏ ra từ thời Mao Trạch Đông đến nay, nhằm khám phá sự thật nội bộ ở Trung Quốc.

Phải đến tháng 2/1972, khi Tổng thống Mỹ Richard Nixon thăm Trung Quốc, tình trạng cô lập kéo dài hơn 20 năm của nước này mới được dỡ bỏ. Trung Quốc bắt đầu thiết lập quan hệ ngoại giao với thế giới, và cho phép Mỹ mở lại chi nhánh ở Bắc Kinh, các cơ quan đại diện nước ngoài ở Trung Quốc dần dần được mở rộng.

Tuy nhiên vẫn còn rất nhiều trở ngại. Ông Mike Chinoy, Chánh văn phòng CNN tại Bắc Kinh khi đó, chỉ ra rằng vào thời điểm năm 1989, nếu muốn thực hiện một cuộc phỏng vấn, bạn phải xin phép trước 10 ngày, và phải có quan chức Chính phủ, binh lính đi cùng, muốn tiếp xúc với người Trung Quốc rất khó khăn.

Phải đến tháng 6/1989, nhờ chuyến thăm của lãnh đạo cao nhất Liên Xô Gorbachev, lần đầu tiên Trung Quốc cho phép CNN và các nhà báo nước ngoài được tự do liên lạc với công chúng.

Tuy nhiên, những hình ảnh về cuộc trấn áp phong trào sinh viên ở Quảng trường Thiên An Môn đẫm máu và bạo lực của cảnh sát tại hiện trường ngay lập tức được truyền đi khắp nơi trên thế giới, trở thành thông tin xác thực nhất về vụ việc ngày 4/6/1989, khiến cả thế giới phải chấn động, và bắt đầu thấy một Trung Quốc khác.

Sau Thế vận hội Bắc Kinh 2008 và cơn sóng thần tài chính, việc các nhà báo nước ngoài ở Trung Quốc thực hiện các cuộc phỏng vấn càng trở nên khó khăn hơn.

Ông Mike Chinoy chỉ ra rằng vào thời điểm đó, các nhà báo bị theo dõi, bắt giữ, thậm chí bị yêu cầu rời khỏi Trung Quốc. Ông nghĩ trên thực tế, tình hình của các nhà báo làm việc tại Trung Quốc đã trở nên tồi tệ từ khi Trung Quốc mở cửa cho các cơ quan truyền thông Mỹ đặt văn phòng vào cuối những năm 1970.

Mike Chinoy cũng cho rằng khi ông Tập Cận Bình tăng cường kiểm soát ĐCSTQ và xã hội Trung Quốc, vòng tròn cai trị cốt lõi của ĐCSTQ vốn đã khó hiểu, nay lại càng trở nên khó hiểu hơn.

Điều này cũng tạo ra một hiện tượng mâu thuẫn. Ông Tập Cận Bình vẫn tương tác với thế giới bên ngoài, như tham dự Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, gặp gỡ lãnh đạo các nước, hay phát biểu, v.v. Tuy nhiên, thế giới bên ngoài ngày càng có ít kiến ​​thức và hiểu biết về cốt lõi quyền lực của ĐCSTQ. Nói cách khác, việc xuyên thủng bức tường bí mật này ngày càng trở nên khó khăn hơn.

Ông cũng đề cập đến một mâu thuẫn khác, đó là hình ảnh của chính quyền ĐCSTQ trong thế giới phương Tây ngày càng trở nên tiêu cực. Chính phủ Trung Quốc cũng có vấn đề trong việc hòa hợp với các nước láng giềng.

Nhưng nước này lại muốn kể “Câu chuyện Trung Quốc” thật hay, nên Trung Quốc đã trở thành một hình ảnh phức tạp và đầy mâu thuẫn trong cộng đồng quốc tế. Giống như cuộc xung đột gần đây với Philippines ở Biển Đông, đây là một bức tranh rất phức tạp.

Theo trang web chính thức của Bộ Nội vụ Cộng hòa Trung Hoa, ông Mike Chinoy có nhiều danh tính như nhà nghiên cứu hàn lâm, giáo sư, nhà văn và nhà làm phim, nhưng ông được biết đến nhiều nhất với những thành tựu trong lĩnh vực báo chí.

Ông đã giành được Giải thưởng Emmy về Tin tức và Phim tài liệu Hoa Kỳ, Giải thưởng Truyền hình Cáp Xuất sắc của Mỹ, Giải thưởng Báo chí Phát thanh và Truyền hình của Đại học DuPont-Columbia, Giải thưởng Peabody và các giải thưởng nổi tiếng quốc tế khác.