Điều gì sẽ xảy ra sau khi Chính phủ Mỹ đóng cửa?

Năm mới 2018 đã đến, nhưng thách thức mà Quốc hội Mỹ đang đối mặt từ năm 2017 và trước đó vẫn còn nguyên: Vấn đề thông qua ngân sách.

Thời hạn cuối sắp đến, các nhà lập pháp Mỹ đang cố gắng để đạt được đồng thuận về một số vấn đề, bao gồm cả kế hoạch tạm đình chỉ chương trình hồi hương trẻ em nhập cư (DACA), việc xây dựng bức tường biên giới Mỹ – Mexico, việc thông qua trần ngân sách Quốc hội về chi tiêu quân sự và trong nước để tránh phải đóng cửa Chính phủ ngày 19/1. Hãng tin Fox News đã đăng tải trả lời của người phụ trách chính sách cấp cao Marc Goldwein của Ủy ban Ngân sách liên bang (Committee for a Responsible Federal Budget), cơ quan phi lợi nhuận và phi đảng phái, nói về 7 vấn đề cơ bản liên quan đến Chính phủ Mỹ đóng cửa.

1. Tại sao Chính phủ Mỹ lại đóng cửa?

Tại Mỹ, Hiến pháp quy định một chức năng quan trọng của Quốc hội là thông qua dự toán ngân sách, xác định chi tiêu của Chính phủ, nếu Quốc hội từ chối thông qua dự toán ngân sách, một số cơ quan của Chính phủ Mỹ sẽ bị ảnh hưởng, trong tình trạng bế tắc sẽ tạm ngừng cung cấp “dịch vụ không cần thiết”, Chính phủ sẽ đóng cửa.

2. Làm thế nào để tránh đóng cửa Chính phủ?

Để tránh trường hợp này, các nghị sĩ Quốc hội có thể nới rộng kỳ hạn, thông qua “Luật Duy trì” (continuing resolution, gọi tắt CR)  ngắn hạn, tạm thời duy trì thanh khoản, hỗ trợ Chính phủ Liên bang tiếp tục hoạt động, cho phép thêm thời gian để cho các nhà lập pháp đàm phán Dự luật Chi tiêu chưa được thông qua.

Đây chính là cách hoạt động từ ngày 1/10 năm ngoái đến nay của Chính phủ Liên bang.

Sau đó, CR đã được kéo dài thêm hai lần. Cuối tháng 12 năm ngoái, Hạ viện và Thượng viện đã thông qua một CR thứ ba, Tổng thống Trump đã ký nghị quyết để duy trì hoạt động của Chính phủ cho đến trước ngày 19/1/2018.

Nhìn qua tỷ lệ thông qua CR, Goldwein cho biết ông mong đợi lần này Chính phủ Mỹ không đóng cửa.

3. Chính phủ Mỹ sẽ đóng cửa thời gian bao lâu?

Có thể là vài giờ, có thể vài ngày, cũng có thể là vài tuần. Các nhà lãnh đạo Quốc hội của hai đảng phải đạt được thỏa thuận thông qua dự luật chi tiêu của Chính phủ, thường kéo dài một tuần.

Godwein nói: “Chúng tôi đang nói về thảo luận một vài ngày hoặc vài tuần, không phải một vài tháng.”

4. Ai sẽ bị ảnh hưởng nếu phải đóng cửa “dịch vụ không cần thiết”?

Goldwein cho biết: “Nhân viên của các bộ phận nòng cốt sẽ tiếp tục làm việc, nhưng đa số nhân viên không thuộc các bộ phận nòng cốt có thể tạm thời phải nghỉ việc. Ví dụ, nhân viên tại các vườn quốc gia, đài kỷ niệm, bảo tàng phải tạm nghỉ.”

Theo số liệu của Văn phòng Dự toán và Quản lý hành chính Mỹ (Office of Management and Budget, OMB), trong thời gian đóng cửa của Chính phủ Mỹ năm 2013, mỗi ngày có khoảng 850.000 nhân viên bị thông báo phải tạm nghỉ việc.

Nhưng không phải ai cũng nghỉ không lương. Tiền lương của tổng thống và các nghị sĩ sẽ không bị ảnh hưởng. Các cơ quan quan trọng như Bưu điện, Cơ quan Quản lý An toàn giao thông (TSA) và Cơ quan Kiểm soát Không lưu (ATC) vẫn hoạt động bình thường. Mọi người vẫn được hưởng bảo hiểm xã hội và bảo hiểm sức khoẻ, có phiếu thực phẩm. Tuy nhiên, những người muốn nhận phúc lợi quân nhân giải ngủ, phúc lợi thất nghiệp, trợ cấp nông nghiệp và giảm thuế có thể bị chậm trễ.

5. Nhân viên liên bang nghỉ việc có được lương không?

Rất có thể. Tuy nhiên, vấn đề là không thể chắc chắn khi nào họ sẽ nhận được tiền lương. Thông thường, không lâu sau khi tiếp tục công việc, nhân viên liên bang sẽ nhận được lương bù, nhưng Goldwein cho biết rằng không có gì chắc chắn. Nếu Chính phủ đóng cửa, mỗi cơ quan đều có kế hoạch dự phòng khác nhau.

6. Chính phủ Mỹ đã đóng cửa bao nhiêu lần?

Theo nghiên cứu của Ủy ban Ngân sách Liên bang, kể từ khi “Đạo luật Ngân sách Quốc hội và Quản lý tạm giữ” (The Congressional Budget and Impoundment Control Act) thông qua năm 1976, Chính phủ Mỹ đã đóng cửa 18 lần. Một nửa số lần đóng cửa diễn ra vào cuối tuần.

“Trước năm 1980, Chính phủ không thực sự đóng cửa.” Goldwein giải thích, “Vì nhiều người đang nghỉ cuối tuần”. Tôi gọi đó là “đóng cửa giả”. Trong thực tế chỉ có ba lần trong lịch sử Mỹ xảy ra tình trạng Chính phủ đóng cửa mức nghiêm trọng.

Godwein cho biết, hai trong số đó diễn ra thời chính quyền Clinton vào cuối năm 1995 và đầu năm 1996. Lần đầu thời gian dài nhất, cựu Tổng thống Bill Clinton đã mâu thuẫn với Nghị viện đảng Cộng hòa, khi đó Chính phủ phải đóng cửa 26 ngày.

Lần thứ ba xảy ra thời chính quyền Obama vào năm 2013, khi mâu thuẫn giữa Hạ viện và Thượng viện bị bế tắc khiến Chính phủ đóng cửa trong 16 ngày.

7. Tổn thất trong thời gian Chính phủ Mỹ đóng cửa

Theo phân tích của Cơ quan Đánh giá quốc tế Standard & Poor’s, việc đóng cửa Chính phủ Mỹ 16 ngày vào năm 2013 đã làm nước Mỹ thiệt hại về kinh tế 24 tỷ USD Mỹ.

Trong báo cáo năm 2013, Văn phòng Quản lý và Dự toán ngân sách Chính phủ Mỹ cho biết: “Chỉ tính tổng lương của người lao động nghỉ phép – có nghĩa là, tổn thất năng suất lao động của người nghỉ phép – là 2 tỷ USD Mỹ.”

Goldwein cho biết, khi Chính phủ đóng cửa, “tiền lãng phí” nhiều hơn nhiều “tiền chi tiêu”. Ông giải thích: “Không phải là chúng tôi chi tiêu nhiều tiền hơn, mà là chúng tôi chi tiêu tiền cho những điều tồi tệ hơn”, “Thay vì trả lương cho nhân viên đi làm việc, chúng tôi trả tiền cho họ để không làm việc.”

Phong Vân

Xem thêm: