Tháng 6/2025, Israel tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn vào các cơ sở hạt nhân và mục tiêu quân sự của Iran, châm ngòi cho một làn sóng xung đột mới ở Trung Đông. Sau khi các cuộc không kích khiến các quan chức cấp cao của Không quân Iran và nhiều nhà khoa học hạt nhân thiệt mạng, dư luận quốc tế nhìn chung quan tâm liệu hành động này có phải chỉ để nhằm ngăn chặn Tehran phát triển vũ khí hạt nhân hay không. Nhiều nhà quan sát chỉ ra rằng mục tiêu thực sự của Israel trong đợt tấn công này có thể vượt xa việc ngăn chặn phổ biến hạt nhân, mà nhắm trực tiếp vào chính quyền Iran – một chiến dịch “thay đổi chế độ” không công khai đang được tiến hành.
Liên quan đến các đợt tấn công của Israel nhằm vào Iran, cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ, Tướng Michael Flynn, thẳng thắn nhận định: “Ở Trung Đông, đợt này ít nhất sẽ kéo dài thêm 2 tuần. Nhưng những gì diễn ra tiếp theo có thể là cảnh tượng khốc liệt nhất kể từ Thế chiến II.”
Ông chỉ ra rằng Israel lần này đang thực hiện một chiến dịch phá hủy ở cấp độ “thay đổi chế độ”. Không chỉ dừng lại ở việc tiêu diệt khủng bố, mà là “nhổ tận gốc răng nanh vũ trang của chính quyền Iran”, triệt để phá vỡ cấu trúc hỗ trợ hạt nhân và quân sự của nước này.
“Bây giờ không phải lúc thương lượng, mà là lúc săn lùng, là lúc phá hủy ý chí.”
Ông cũng đề cập rằng Mỹ trước đây đã “mắt nhắm mắt mở” với chương trình hạt nhân của Iran, và giờ đây hậu quả đã rõ – Iran không chỉ sở hữu uranium làm giàu, mà còn có thể chế tạo bom hạt nhân thực thể chỉ trong vài giờ.
Do đó, ông cho rằng hành động của Israel lần này không phải là một chủ đề nóng kiểu “xung đột Israel-Palestine”, mà là một chiến dịch quân sự mang tính thanh toán với ý đồ tái định hình chiến lược:
“Mục tiêu rõ ràng là phá hủy chuỗi chỉ huy quân sự của Iran, triệt hạ chương trình hạt nhân, làm suy yếu hệ thống tài chính của Vệ binh Cách mạng.”
Ông nhấn mạnh, Israel đang tiến hành đồng thời trên nhiều mặt trận: không kích chính xác, triệt hạ các cứ điểm trên mặt đất, và khóa chặt các quan chức cấp cao về mặt chính trị. Có tin đồn rằng Lãnh tụ Tối cao Iran, Khamenei, đã ẩn náu trong boongke dưới lòng đất, cho thấy sự cảnh giác cao độ của ông ta đối với tình hình.
Chiến dịch mang tên “Sư tử Trỗi dậy” của Israel bắt đầu vào tối ngày 12/6, nhắm vào các cơ sở làm giàu uranium, căn cứ tên lửa đạn đạo, và các sĩ quan cùng trung tâm chỉ huy của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran. Tư lệnh Không quân Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran, Hajizadeh, cùng nhiều quan chức cấp cao đã bị tiêu diệt chính xác, và các chuyên gia về hạt nhân và tên lửa cũng thiệt mạng trong các cuộc không kích.
Mặc dù Israel không chính thức tuyên bố mục tiêu của chiến dịch, nhưng Thủ tướng Netanyahu nhấn mạnh: “Đây sẽ là một chiến dịch kéo dài nhiều ngày, cho đến khi mối đe dọa bị triệt tiêu hoàn toàn.” Phân tích cho thấy, nếu chỉ nhằm phá hủy chương trình hạt nhân, một ngày không kích chính xác đã đủ để đạt được mục tiêu chiến lược, nhưng đợt tấn công này lại mở rộng đến trung tâm quân sự và chính trị, giới tinh hoa khoa học, và thậm chí các khu vực cấp cao ở Tehran, cho thấy phạm vi tấn công đã vượt xa việc chỉ chống lại vũ khí hạt nhân.
Theo phân tích của nhà báo Nahal Toosi từ POLITICO, chiến dịch này có thể nhằm tấn công toàn bộ hệ thống chính quyền Iran, thậm chí thúc đẩy sự sụp đổ từ bên trong. Bà chỉ ra rằng Israel từ lâu đã liên tục tấn công các đồng minh của Iran ở Syria, Lebanon, và Gaza, và việc tấn công vào trung tâm Tehran lần này có thể là phần mở rộng của cùng một chiến lược.
Thuật ngữ “thay đổi chế độ” (regime change) là một từ ngữ chính trị cực kỳ nhạy cảm đối với giới chính trị Mỹ và Trung Đông, vì tiền lệ thất bại ở Iraq và Afghanistan vẫn còn rõ mồn một. Nhưng chiến dịch quân sự do Israel dẫn đầu, không công khai liên kết với Mỹ, lại cho thấy quyết tâm của Israel trong việc tự mình tái định hình khu vực.
Ông Netanyahu thậm chí còn gửi thông điệp đến người dân Iran: “Chính quyền Hồi giáo chưa bao giờ yếu ớt đến thế. Israel đang dọn đường tự do cho các bạn.” Ngôn ngữ kêu gọi nội bộ hiếm hoi này gần như trực tiếp nhắm đến việc kỳ vọng người dân nổi dậy.
Tổng thống Mỹ Donald Trump trong chiến dịch này giữ một lập trường tinh tế. Ông nhiều lần nhấn mạnh rằng Mỹ “không tham gia vào chiến dịch quân sự này”, nhưng cũng thừa nhận đã biết trước kế hoạch của Israel và nói rằng “hoàn toàn hiểu được sự cần thiết của việc tự vệ”.
Ngày 13/6, ông Trump tuyên bố: “Tôi đã nhiều lần cảnh báo Iran, nếu họ từ chối đạt được thỏa thuận hạt nhân, hậu quả sẽ tồi tệ hơn họ tưởng.” Ông còn ám chỉ rằng hành động của Israel “chỉ là khởi đầu”, và đợt tấn công tiếp theo “sẽ dữ dội hơn”. Phát ngôn này tạo sự tương phản tinh tế với lời kêu gọi tái khởi động đàm phán với Iran một ngày trước đó, cho thấy ông Trump có thể đang sử dụng đe dọa quân sự như một con bài trong đàm phán ngoại giao.
Mặc dù Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố không tham gia vào các cuộc tấn công và cảnh báo Iran không đưa Mỹ vào danh sách mục tiêu trả đũa, nhưng các cuộc liên lạc thường xuyên giữa ông Trump và ông Netanyahu, cùng với những phát biểu công khai “hiểu và ủng hộ” Israel, rõ ràng gây áp lực lớn lên Tehran.
Liên quan đến việc liệu “thay đổi chế độ” đã trở thành sự đồng thuận ngầm giữa Mỹ và Israel, phía Mỹ vẫn chưa lên tiếng xác nhận. Nhưng nhiều nhân vật ở Washington, bao gồm cựu quan chức cấp cao về Trung Đông, chỉ ra rằng: “Nếu chính quyền Iran bị suy yếu vì điều này, đó chắc chắn là một phần thưởng bổ sung.”
Nhà phân tích Behnam Ben Taleblu từ Quỹ Bảo vệ Dân chủ cho rằng chiến dịch này không chỉ giới hạn ở việc phá hủy cơ sở vật chất, mà là một cuộc tấn công toàn diện vào chuỗi quyết định quân sự của Iran, “không thể đơn giản coi đây là hành động chống phổ biến hạt nhân”.
Nhiều quan chức Mỹ phân tích rằng nếu giới tinh hoa quân sự và chính trị Iran tiếp tục bị ám sát, cộng thêm cơ sở hạ tầng hạt nhân bị phá hủy, liên kết đối ngoại bị gián đoạn, và kinh tế trong nước sụp đổ, chính quyền có thể tự sụp đổ. Dù Israel có thể không định lật đổ toàn bộ quốc gia, nhưng nếu có thể khiến kẻ thù lâu năm đe dọa sự tồn tại của mình “nổ tung từ bên trong”, Israel sẽ không bận tâm ai lên nắm quyền sau đó.
Liệu sự bất mãn lâu năm trong dân chúng Iran có bùng nổ vào lúc này hay không vẫn chưa thể biết. Mặc dù nhiều người Iran ở nước ngoài và những người chống chính phủ cho rằng “thời cơ đã chín muồi”, thậm chí cựu Thái tử Pahlavi kêu gọi quân đội cắt đứt với lãnh đạo thần quyền, nhưng cũng có phân tích cho rằng các cuộc không kích từ bên ngoài có thể kích hoạt “hiệu ứng đoàn kết”, ngược lại củng cố chính quyền.
Cựu quan chức Trung Đông của chính quyền Bush, Michael Singh, chỉ ra: “Chỉ khi các cuộc tấn công nhắm chính xác vào mục tiêu quân sự và hạt nhân, mới có thể làm suy yếu tính chính danh của chính quyền; nếu ảnh hưởng đến dân thường, có thể gây phản tác dụng.”
Đồng thời, cộng đồng tình báo Mỹ bày tỏ lo ngại về trạng thái sau đó. Nếu chính quyền hiện tại sụp đổ, ai sẽ nắm quyền ở Iran, một quốc gia ở ngưỡng sở hữu hạt nhân? Nếu một nhóm quân sự lên nắm quyền, có thể còn đẩy nhanh phát triển vũ khí hạt nhân. Những “rủi ro thứ cấp” này khiến Mỹ luôn giữ thái độ mơ hồ về thay đổi chế độ.
Chiến lược của ông Trump hiện nay đã dần rõ ràng: một mặt ủng hộ Israel “dọn dẹp” bằng quân sự, mặt khác đưa ra tối hậu thư yêu cầu Iran “trở lại bàn đàm phán”. Ông chỉ ra: “Iran có thể trở thành một quốc gia vĩ đại, nhưng điều kiện tiên quyết là từ bỏ vũ khí hạt nhân.” Ông nhấn mạnh rằng Iran vẫn còn thời gian để “chấm dứt cuộc tàn sát này”, nếu không “đợt tấn công tiếp theo sẽ dữ dội hơn”.
Tuy nhiên, Iran đã chính thức tuyên bố tạm dừng các cuộc đàm phán hạt nhân với Mỹ dự kiến diễn ra tại Oman vào ngày 15/6, khẳng định sẽ không đàm phán dưới áp lực quân sự từ bên ngoài. Bộ Quốc phòng Iran cũng đáp trả cứng rắn: “Mỹ và Israel sẽ phải trả giá đắt cho hành động này.”
Vào thời điểm này, Mỹ và Iran ngày càng xa rời một cuộc đàm phán thực sự, nhưng lại tiến gần hơn đến nguy cơ đụng độ ngoài ý muốn và leo thang xung đột.
Chiến dịch tấn công này của Israel thể hiện ý đồ chiến lược nhằm triệt để “làm suy yếu năng lực chính quyền”. Từ cơ sở hạt nhân đến trung tâm chỉ huy, từ nhà khoa học đến tư lệnh không quân, mục tiêu rõ ràng, hành động dứt khoát. Nó có thể không lật đổ chính phủ Iran ngay lập tức, nhưng đã làm lung lay nền tảng của chế độ.
Một sự kiện lớn của phong trào LGBT (đồng tính, chuyển giới, v.v.) được tổ…
Israel đã ban hành lệnh sơ tán vào sáng Chủ Nhật (15/6) đối với thường…
Một tổ chức đặt trụ sở tại Hoa Kỳ đang gây phương hại đến lĩnh…
Tổng thống Donald Trump vẫn ‘[sẵn lòng] chấp nhận” đối thoại với nhà lãnh đạo…
Nếu bạn không có bằng đại học, nhưng muốn có mức lương cao và giờ…
Hàng ngàn người tập trung tại hàng trăm thành phố trên khắp nước Mỹ vào…
