Jake Sullivan: Hoa Kỳ sẽ không trả lại vũ khí hạt nhân cho Ukraine

Cố vấn an ninh quốc gia Nhà Trắng Jake Sullivan tuyên bố hôm Chủ Nhật (1/12) rằng Hoa Kỳ sẽ không trả lại vũ khí hạt nhân cho Ukraine mà nước này đã từ bỏ sau khi Liên Xô tan rã cách đây nhiều thập kỷ.

Khi được hỏi về một bài báo của tờ New York Times gần đây trích dẫn lời các quan chức phương Tây giấu tên, cáo buộc Washington đang cân nhắc cung cấp vũ khí hạt nhân cho Ukraine trước khi Tổng thống Joe Biden rời nhiệm sở vào tháng Một tới, ông Sullivan khẳng định rằng động thái này “không được cân nhắc.

“Điều đó không được cân nhắc, không. Những gì chúng tôi đang làm là tăng cường nhiều năng lực thông thường cho Ukraine để họ có thể tự vệ hiệu quả và chiến đấu với người Nga, chứ không phải [trao cho họ] khả năng hạt nhân”, ông Sullivan nói với ABC News vào Chủ Nhật (1/12).

Chưa đầy hai tuần trước, tờ New York Times trích lời các quan chức Hoa Kỳ giấu tên đưa tin rằng Tổng thống Joe Biden “có thể cho phép Ukraine sở hữu lại vũ khí hạt nhân, như trước khi Liên Xô sụp đổ”.

Tờ báo mô tả viễn cảnh một Ukraine sở hữu vũ khí hạt nhân là “một biện pháp răn đe tức thời và to lớn” đối với Nga, nhưng lưu ý rằng “một bước đi như vậy sẽ phức tạp và có những tác động nghiêm trọng“.

Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev đã nêu rõ một số tác động, cảnh báo rằng “việc chuyển giao những vũ khí như vậy có thể được coi là hành động phát động một cuộc tấn công vào đất nước chúng ta” theo học thuyết hạt nhân mới được sửa đổi gần đây của Nga.

Học thuyết hạt nhân của Nga cho phép sử dụng vũ khí nguyên tử trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công hạt nhân đầu tiên vào lãnh thổ hoặc cơ sở hạ tầng của nước này, hoặc nếu chủ quyền hoặc toàn vẹn lãnh thổ của Nga bị đe dọa nghiêm trọng bởi vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí thông thường. Phiên bản học thuyết mới nhất cũng cho phép Moskva coi một cuộc tấn công của một quốc gia phi hạt nhân được một cường quốc hạt nhân hậu thuẫn là tương đương với hành động xâm lược hạt nhân trực tiếp.

Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov đã chỉ trích tuyên bố của các quan chức Hoa Kỳ do New York Times trích dẫn là “những cân nhắc hoàn toàn vô trách nhiệm của những người có lẽ hiểu biết kém… về thực tế và không cảm thấy có một chút trách nhiệm nào” đối với hậu quả của những đề xuất của họ.

Ukraine còn lại khoảng 1.700 đầu đạn hạt nhân sau khi Liên Xô sụp đổ. Mặc dù kho vũ khí này về mặt kỹ thuật đã biến Ukraine trở thành cường quốc hạt nhân lớn thứ ba thế giới, nhưng bản thân các loại vũ khí này vẫn nằm dưới sự kiểm soát hoạt động của Nga và đã được giao nộp theo Bản ghi nhớ Budapest năm 1994. Thỏa thuận Budapest liên quan đến việc Hoa Kỳ, Anh và Nga cung cấp các đảm bảo an ninh cho Kiev để đổi lấy việc nước này từ  kho vũ khí hạt nhân.

Tổng thống Ukraine Zelensky đã từng bày tỏ sự hối tiếc khi đất nước của ông giao nộp vũ khí hạt nhân. Ông tuyên bố vào năm 2022 rằng Kiev có “mọi quyền” để đảo ngược quyết định này. Hồi tháng Mười, ông Zelensky nói rằng chỉ có hai lựa chọn để đảm bảo an ninh cho Ukraine: gia nhập NATO hoặc sở hữu vũ khí hạt nhân. Sau đó, ông đã làm rõ lại rằng ông coi tư cách thành viên NATO là lựa chọn duy nhất của mình.

Tuy nhiên, một tháng sau, một nhóm nghiên cứu quân sự của Ukraine đã kêu gọi Tổng thống Zelensky cho phép đột kích các lò phản ứng hạt nhân của đất nước nhằm lấy plutonium cần thiết để chế tạo một “quả bom nguyên tử đơn giản“, giống như quả bom mà Hoa Kỳ đã thả xuống Nagasaki trong Thế chiến II. Bộ Ngoại giao Ukraine sau đó lập tức tuyên bố rằng Kiev sẽ không nghe theo lời khuyên này và không có ý định sở hữu vũ khí hạt nhân.

Ông Sullivan nhắc lại trong cuộc phỏng vấn trên ABC News hôm Chủ Nhật (1/12) rằng Hoa Kỳ vẫn đang hướng tới mục tiêu cung cấp thêm viện trợ cho Ukraine trước khi [Tổng thống] Biden rời nhiệm sở vào ngày 20 tháng 1 năm 2025.

“Chúng tôi sẽ làm mọi thứ trong khả năng của mình trong 50 ngày này để cung cấp cho Ukraine mọi công cụ có thể để củng cố vị thế của họ trên chiến trường để họ có thể mạnh hơn trên bàn đàm phán“, ông Sullivan nói.

“Và Tổng thống Biden đã chỉ đạo tôi giám sát một đợt tăng cường lớn về thiết bị quân sự mà chúng tôi đang cung cấp cho Ukraine để vào thời điểm Tổng thống Biden rời nhiệm sở, chúng tôi sẽ chi hết từng đồng USD mà Quốc hội đã phân bổ cho chúng tôi“, cố vấn Nhà Trắng cho biết thêm.

Tổng thống đắc cử Donald Trump trong chiến dịch tranh cử năm 2024 đã ám chỉ rằng ông sẽ nhanh chóng chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Tuần trước, ông Trump đã bổ nhiệm Tướng nghỉ hưu Keith Kellogg làm đặc phái viên của ông tại Ukraine và Nga và ông có thể sẽ đóng vai trò trung tâm trong nỗ lực giải quyết xung đột. Ông Kellogg là chánh văn phòng Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng trong nhiệm kỳ 2017–2021 của Tổng thống Trump và là cố vấn an ninh quốc gia cho Phó Tổng thống Mike Pence trong thời gian đó.

Hải Đăng (T/h)