Lời ca “Người Mẹ Nga thức tỉnh” bị bóp méo thành lý do đàn áp tôn giáo ở Ukraine

Hồi tháng 11/2022, cơ quan đặc vụ của chính quyền Ukraine lấy cớ rằng lời ca trong video ở tu viện có biểu hiện thân Nga, từ đó ra lệnh lục soát các cơ sở của Giáo hội Chính thống UOC trên khắp Ukraine. Tuy nhiên, khi tìm lại bài ca trong đó có lời “Người Mẹ Nga đang thức tỉnh”, nhóm Phóng viên Chính thống phát hiện rằng đó là về tín ngưỡng Chính thống từ năm 988 của tổ tiên Ukraine, chứ không liên quan gì đến Liên bang Nga hôm nay.

Tổ tiên của người Ukraine và người Nga đều có liên quan đến quốc gia mang tên “Kiev Rus” và miền đất gọi là “Русь” (Rus). Năm 988 sau Công nguyên, lễ rửa tội ở Русь là theo Chính thống Giáo Đông phương. Tu viện Kyiv Pechersk Lavra là nơi tổ chức kỷ niệm 1.000 năm sự kiện này, và cũng là biểu hiện hồi sinh tín ngưỡng sau khi thoát khỏi chế độ vô thần Liên Xô cũ.

• [Loạt ảnh] Tu viện Kyiv Pechersh Lavra sẽ lại một lần đổi chủ?

Trích từ Wikipedia: “Русь là một khu vực văn hóa sắc tộc rộng lớn ở Đông Âu, tên lịch sử của vùng đất Đông Slav. Nhà nước có ảnh hưởng của Kiev Rus phát sinh trên những vùng đất này, thời kỳ hoàng kim chính trị rơi vào thế kỷ 10–11, đã trở thành cơ sở cho sự hình thành một quốc tịch, ngôn ngữ và văn hóa cổ xưa duy nhất của Nga. Năm 988 Русь được rửa tội theo truyền thống Kitô giáo Đông phương.”

Từ “Русь” (Rus) này nếu dịch sang tiếng Việt thì cũng đọc là “Nga”, cũng là gốc của từ “Russia” (nước Nga), hoặc “Russian” (người Nga).

Nhóm Phóng viên Chính thống Giáo đăng video chỉ ra rằng đoạn video lời ca câu “Tiếng chuông đang bồng bềnh, bồng bềnh trên nước Nga, Người Mẹ Nga đang thức tỉnh” là của bài “Ca ngợi Đức Mẹ chí thánh” được viết vào thập kỷ những năm 2000, những năm xây dựng lại tu viện Pechersk Lavra, và lời ca của bài là để ca ngợi sự trở lại, sự thức tỉnh của tín ngưỡng Chính thống Giáo sau khi thoát khỏi chế độ vô thần Xô Viết.

Phục hưng Chính thống Giáo những năm đó là hoạt động diễn ra cả ở Nga và Ukraine, và đều được người dân 2 quốc gia ủng hộ.

Từ “Nga” và “Người Mẹ Nga” (“Матушка-Русь”) trong bài là nói về tổ tiên chung của người Ukraine và người Nga hôm nay.

Nó không liên quan gì đến Liên bang Nga của Tổng thống Nga Vladimir Putin. Nó cũng không liên quan gì đến cuộc xung đột đẫm máu đang diễn ra ở Ukraine. Nó cũng không phải là sự phân biệt quốc gia hay dân tộc.

Trong văn bản của SBU —cơ quan đặc vụ của chính quyền Ukraine— lấy cớ rằng lời ca trong video hôm 12/11/2022 ở tu viện là “bài hát Nga” biểu hiện thân Nga, từ đó ra lệnh khám xét và lùng bắt các cơ sở của Giáo hội UOC:

““Những người đang chờ đợi “Người Mẹ Nga đang thức tỉnh” trong điều kiện của một cuộc chiến tranh toàn diện do Nga gây ra chống lại Ukraine nên hiểu rằng điều này gây tổn hại đến an ninh và lợi ích của Ukraine và công dân của chúng tôi. Và chúng tôi sẽ không cho phép những biểu hiện như vậy,” người đứng đầu SBU Vasyl Malyuk cho biết.”

• Tổng thống Zelensky tán thành đổi tên ‘Nga’ thành ‘Moscow’

Chữ “Rus” (“Nga”), lời bài ca, bối cảnh sáng tác bài ca, nơi tín đồ cất tiếng hát bài ca, tất cả đều là để ca ngợi tổ tiên “Rus” nơi Chính thống Giáo đặt chân ở đây. Không liên quan gì đến Liên bang Nga hôm nay. Sự trùng gốc của từ ngữ chỉ là do người Nga và Ukraine chung một tổ tiên mà thôi.

Vận động gần đây nhằm đổi tên Nga thành Moscow của chính quyền Kyiv dường như có một phần nguyên nhân là muốn xóa bỏ nguồn gốc lịch sử về tổ tiên này.

Trong video của nhóm phóng viên kể trên, cũng chỉ ra rằng đức tin Kitô là có hàng ngàn năm, nó không thể bị ảnh hưởng bởi biến động phe cánh chính trị.

Nếu một Kitô hữu hành hương về Jerusalem, thì phải hiểu đó họ là vì đức tin có lịch sử hàng ngàn năm của họ với Chúa Kitô, chứ không thể chụp mũ rằng người đó thân với chính quyền nào đó cai trị ở Jerusalem vào một thời điểm nào đó trong lịch sử.

Đồng dạng, một người Chính thống Giáo (Orthodox) ở Ukraine hát bài ca về tín ngưỡng của tổ tiên của mình, thì không thể chụp mũ họ thân với Nga được.

Tương tự, ví như một người Việt Nam ghét Trung Quốc, cái ghét này có phạm vi là một chế độ chính trị nào đó ở Trung Quốc. Không thể vì ghét Trung Quốc mà chỉ trích hết những ai xem phim Tây Du Ký, chỉ trích những ai đọc Hồng Lâu Mộng, chỉ trích những ai tập Thái Cực Quyền là thân Trung Quốc.

Video của France 24 (Pháp):  Đặc vụ SBU tới lục soát tu viện, tháng 11/2022