Moscow ra lệnh đình chiến đơn phương 36 giờ

Đầu ngày thứ Năm (5/1), Tổng thống Nga Vladimir Putin ra lệnh quân đội Nga đình chiến đơn phương 36 giờ. Trước đó, Thượng phụ Chính thống Giáo Moscow đã kêu gọi thỏa thuận ngừng chiến song phương nhân dịp lễ Giáng sinh của Chính thống Giáo (7/1). Kyiv và đồng minh tỏ ý không tham gia thỏa thuận này, đổ lỗi rằng họ không tin tưởng động cơ của ông Putin là hữu hảo. Có phân tích cho rằng cách làm của ông Putin là nhất quán theo logic của ông.

Ông Putin đã ra lệnh các lực lượng quân sự phía Nga ngừng chiến từ giữa trưa thứ Sáu (6/1) đến nửa đêm thứ Bảy theo giờ địa phương. Dường như đây là một lệnh đình chiến đơn phương khi nó không kèm điều kiện cầu bắt buộc đối với Kyiv.

“Căn cứ thực tế là có nhiều công dân theo Chính thống Giáo sống trong khu vực giao tranh, chúng tôi kêu gọi phía Ukraine tuyên bố chấm dứt chiến sự và cho họ cơ hội tham dự các buổi lễ vào Đêm Giáng sinh và Ngày Giáng sinh,” theo tuyên bố của Điện Kremlin.

Vào hôm 4/1, Thượng phụ Moscow Kirill đã gửi tới “tất cả các bên bị lôi kéo vào xung đột nội bộ… lời kêu gọi ngừng bắn và thiết lập một thỏa thuận ngừng bắn Giáng sinh từ 12:00 ngày 6/1 đến 24:00 ngày 7/1.”

Thượng phụ Kirill cho biết mục đích của lệnh ngừng bắn là để các tín đồ Chính thống Giáo “tham dự các buổi lễ vào Đêm Giáng sinh và Ngày Giáng sinh.”

Ukraine, quốc gia có đến 78% dân số tuyên bố tín ngưỡng Chính thống Giáo, đã đổi ngày Giáng sinh truyền thống từ 7/1 sang ngày 25/12. Liên tiếp 3 đêm 31/12 – 2/1 mà Ukraine lần đầu tiên trong lịch sử đón năm mới theo cách tính mới vừa qua, Moscow đã liên tục oanh tạc Ukraine, kể cả thủ đô Kyiv, bằng pháo, tên lửa, và máy bay không người lái.

Lệnh đình chiến của ông Putin không nêu rõ liệu nó có áp dụng cho cả hoạt động tấn công và phòng thủ hay không. Chẳng hạn, không rõ liệu Nga có tấn công lại nếu Ukraine tiếp tục chiến đấu hay không.

Mặc dù trong lệnh không nói rõ đình chiến có hiệu lực trên toàn bộ chiến tuyến dài 1.100 km, hay có hiệu lực ở nơi nào khác, nhưng dường như là ông Putin đang chỉ đạo quân đội của mình ngừng bắn trên khắp Ukraine. Đây là lần đầu tiên trong cuộc chiến bắt đầu từ 24/2/2022, mà ông Putin làm như vậy. Mặc dù có nhiều thời điểm trước đó Nga đã có lệnh hạn chế hoặc đình chiến cục bộ để cho phép sơ tán dân thường hoặc mục đích nhân đạo nào khác.

Trong bài phát biểu qua video hàng đêm của mình, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tỏ ý không tham gia kêu gọi ngừng bắn này, khi ông không nói là quân đội của ông có ngừng chiến hay không, mà thay vào đó, ông đặt câu hỏi ám chỉ về động cơ của giới lãnh đạo Nga.

“Bây giờ họ muốn sử dụng Giáng sinh như một vỏ bọc để ngăn chặn bước tiến của những người của chúng tôi ở Donbas trong một thời gian, [để họ] mang thiết bị, đạn dược và huy động người đến gần các vị trí của chúng tôi hơn,” ông Zelensky nói. “Nó sẽ dẫn đến điều gì? Sẽ chỉ là gia tăng các con số tổn thất.”

Ông Zelensky tuyên bố rằng kể từ khi ông công bố kế hoạch hòa bình vào tháng 11, gần 110.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng. Ông cáo buộc rằng kêu gọi đình chiến từ phía Điện Kremlin là kế hoạch tạm nghỉ lấy sức “để tiếp tục chiến tranh bằng nhiệt huyết mới.”

Ước tính toàn diện nhất gần đây của phương Tây về tổn thất quân sự của Nga là từ một quan chức quân sự cấp cao của Mỹ, người đã nói vào tháng 11 rằng khoảng 100.000 binh sĩ Nga đã thiệt mạng hoặc bị thương. Chính quyền Nga không thật sự cung cấp con số về thương vong quân sự của họ.

Cố vấn của Zelensky Mykhailo Podolyak đã tweet rằng các lực lượng Nga “phải rời khỏi các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, chỉ khi đó họ mới có một ‘thỏa thuận ngừng bắn tạm thời’.”

Người đứng đầu Hội đồng An ninh Quốc gia Ukraine Oleksiy Danilov nói với kênh truyền hình Ukraine, “Chúng tôi sẽ không đàm phán bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào với họ.”

Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nói rằng thật “thú vị” khi Putin có yêu cầu như vậy, ngay sau những ngày Giáng sinh và Năm mới theo cách tính mới của Ukraine vừa qua khi mà ông Putin đã cho oanh tạc các bệnh viện, nhà trẻ, và nhà thờ.

“Tôi nghĩ [ông Putin] đang cố gắng tìm một ít oxy,” ông Biden nói mà không giải thích thêm.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Ned Price cho biết Washington “không mấy tin tưởng vào ý định đằng sau thông báo này,” và lệnh ngừng bắn dường như là một mưu đồ “để nghỉ ngơi, tái trang bị, tập hợp lại và cuối cùng là tái tấn công.”

Từ khi cuộc chiến bắt đầu đến nay, đây không phải là lần đầu tiên phe bên này bác bỏ đề xuất hòa bình của phe bên kia. Đã từng có nỗ lực phía trung gian đứng ra hòa giải, nhưng chưa từng thành công.

Thep AP đưa tin, nhà phân tích chính trị Tatyana Stanovaya cho biết lệnh ngừng bắn “rất phù hợp với logic của ông Putin, theo đó Nga đang hành động theo lẽ phải của lịch sử và đấu tranh cho công lý.”

“Chúng ta đừng quên rằng trong cuộc chiến này, ông Putin cảm thấy mình là một ‘người tốt’, làm điều tốt không chỉ cho bản thân mình cũng như cho ‘các quốc gia anh em’, mà còn cho toàn thế giới mà ông ấy đang giải phóng khỏi ‘thống trị bá quyền’ của Hoa Kỳ,” Bà Stanovaya đã viết như vậy trên Telegram.

Bà cũng chỉ ra mối liên hệ với thiệt hại nặng nề ở Makiivka khi ít nhất 89 binh lính Nga hy sinh trong một trận oanh tạc sau nửa đêm 31/12. Bà viết “[Ông Putin] thực sự không muốn nhận thứ gì đó tương tự như thế vào dịp Giáng sinh [của Nga].”

Thiên Đức