Nga bắt đầu trưng cầu dân ý về việc sáp nhập ở các vùng của Ukraine

Việc bỏ phiếu đã bắt đầu vào thứ Sáu (23/9) tại một khu vực của Ukraine do Nga kiểm soát. Đây là cuộc trưng cầu dân ý diện rộng mà Nga dự kiến ​​sẽ sử dụng để biện minh cho việc sáp nhập 4 khu vực của Ukraine vào Nga. Một quan chức Ukraine cho biết việc bỏ phiếu là bắt buộc.

“Bỏ phiếu đã bắt đầu trong cuộc trưng cầu dân ý về việc khu vực Zaporizhzhia trở thành một phần của Nga với tư cách là một thực thể cấu thành của Liên bang Nga! Chúng ta đang về nhà! Chúc các bạn vui vẻ!” Vladimir Rogov, một quan chức trong chính quyền do Nga hậu thuẫn ở khu vực đó cho biết.

Các cuộc trưng cầu dân ý đã bị phương Tây lên án mạnh mẽ là vô hiệu và là tiền thân của việc thôn tính bất hợp pháp.

Serhiy Gaidai, thống đốc vùng Luhansk của Ukraine, cho biết tại thị trấn Bilovodsk do Nga quản lý, người đứng đầu một doanh nghiệp đã nói với các nhân viên rằng cuộc trưng cầu dân ý là bắt buộc và những người từ chối bỏ phiếu sẽ bị sa thải và đưa tên họ cho cơ quan an ninh.

Ông nói rằng tại thị trấn Starobilsk, chính quyền Nga đã cấm người dân rời khỏi thành phố cho đến thứ Ba và các nhóm vũ trang đã được cử đến lục soát nhà và cưỡng chế người dân ra ngoài để tham gia cuộc trưng cầu dân ý.

Cuộc bỏ phiếu ở bốn khu vực của các tỉnh Luhansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhzhia, đại diện cho khoảng 15% lãnh thổ Ukraine, sẽ diễn ra từ thứ Sáu đến thứ Ba.

Matthew Sussex, thành viên cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Quốc phòng của Trường Cao đẳng Quốc phòng Úc, cho biết các khu vực vẫn đang xảy ra nhiều xung đột, nhiều nơi nằm giữa khu vực chiến đấu. “Vì vậy, làm thế nào bạn có thể mong đợi mọi người ra ngoài và bỏ phiếu? Nó không là gì khác ngoài một trò giả mạo, nằm ngoài phạm vi của lý trí và logic.”

Các cuộc bỏ phiếu được đưa ra sau khi Ukraine trong tháng này đã chiếm lại những vùng lãnh thổ rộng lớn trong một cuộc phản công chớp nhoáng.

Các cuộc trưng cầu dân ý đã được các chính quyền ủng hộ Moscow thảo luận trong nhiều tháng, nhưng những chiến thắng gần đây của Ukraine đã khiến các quan chức phải gấp rút lên lịch cho chúng.

Với việc Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng công bố trong tuần này một bản dự thảo để tuyển 300.000 quân tham chiến ở Ukraine, Moscow dường như đang cố gắng giành lại thế thượng phong trong cuộc xung đột.

Nga cho rằng đây là cơ hội để người dân trong khu vực bày tỏ quan điểm của mình.

“Ngay từ khi bắt đầu hoạt động … chúng tôi đã nói rằng người dân các vùng lãnh thổ tương ứng nên tự quyết định số phận của mình, và toàn bộ tình hình hiện tại khẳng định rằng họ muốn làm chủ số phận của mình”, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết trong tuần này. 

Ukraine cho biết Nga có ý định coi kết quả trưng cầu dân ý như một dấu hiệu của sự ủng hộ của người dân, sau đó lấy chúng làm cái cớ để sáp nhập, tương tự như việc họ tiếp quản Crimea vào năm 2014, điều mà cộng đồng quốc tế không công nhận.

Bằng cách kết hợp bốn khu vực vào Nga, Moscow có thể biện minh cho việc leo thang quân sự khi cần thiết để bảo vệ lãnh thổ của mình. 

Hôm thứ Tư, ông Putin nói rằng Nga sẽ “sử dụng tất cả các phương tiện theo ý của chúng tôi” để tự bảo vệ mình, một dẫn chứng rõ ràng về vũ khí hạt nhân. “Đây không phải là một trò lừa bịp,” ông nói.

“Lấn chiếm lãnh thổ Nga là một tội ác cho phép bạn sử dụng tất cả các lực lượng tự vệ”, Dmitry Medvedev, người từng là tổng thống Nga từ năm 2008 đến năm 2012, cho biết trong một bài đăng trên Telegram.

Kết quả trưng cầu dân ý có lợi cho Nga được coi là điều tất yếu. Cuộc bỏ phiếu ở Crimea năm 2014, bị quốc tế chỉ trích là gian lận, có kết quả là 97% ủng hộ việc sáp nhập chính thức.

Các cuộc trưng cầu dân ý đã bị các nhà lãnh đạo thế giới bao gồm Tổng thống Mỹ Joe Biden, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, cũng như NATO, Liên minh châu Âu và Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), phản đối.

NATO cho biết “cuộc trưng cầu dân ý giả” là “không chính đáng và bất hợp pháp”.

OSCE, cơ quan giám sát các cuộc bầu cử, cho biết kết quả sẽ không có ý nghĩa pháp lý vì chúng không tuân thủ luật pháp Ukraine hoặc các tiêu chuẩn quốc tế và các khu vực đều không an toàn.

Sẽ không có các nhà quan sát độc lập, và phần lớn dân số trước chiến tranh đã chạy trốn.

Nga đã coi Luhansk và Donetsk, cùng tạo nên vùng Donbass mà Moscow chiếm đóng một phần vào năm 2014, là các quốc gia độc lập.

Ukraine và phương Tây coi tất cả các phần của Ukraine do Nga nắm giữ là chiếm đóng bất hợp pháp. 

Xuân Lan (t/h)