Nhìn lại thế giới trong năm 2019

Năm 2019 bắt đầu với một hy vọng rằng nguy cơ chiến tranh hạt nhân với Bắc Triều Tiên sẽ được chặn đứng và hòa bình sẽ lặp lại trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên cuộc gặp thượng đỉnh Trump-Kim lần thứ 2 tại Hà Nội sụp đổ do những bất tín và lệch khuôn về yêu sách, đẩy vấn đề Triều Tiên về một vòng lặp giữa các cuộc chiến ngôn từ và vạch mặt nhau trên mặt báo.

Quan hệ Mỹ-Triều không thể tiến lên thậm chí sau cuộc gặp đột xuất lần thứ 3 vào ngày 30/6 , khi ông Trump trở thành tổng thống Mỹ đầu tiên đặt chân sang phần biên giới của Triều Tiên và bắt tay Kim Jong Un – một nghĩa cử đầy biểu tượng cho nỗ lực hướng tới hòa giải và hòa bình. Đến cuối năm, chán nản vì tiến trình đàm phán èo uột và dường như sợ thế giới quên mất sự tồn tại của mình, Triều Tiên lại thử vũ khí, gọi Trump là “lão già lẩm cẩm” và dọa sẽ tặng Mỹ một món quà Giáng sinh “bất ngờ” – thứ mà ông Trump nói rằng Mỹ sẵn sàng đón nhận. Món quà này đã không đến, nhưng những cuộc cãi vã và đấu khẩu làm cho người ta e ngại về những cơn “lửa thịnh nộ” sẽ lại nổ ra vào năm 2020, xóa tan các bước tiến hòa giải đạt được trong hai năm qua.

Trong năm qua, kinh tế là đồng minh mạnh mẽ nhất của Trump. Trong khi thế giới bước vào giai đoạn tiền suy thoái với cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng toàn cầu thì nền kinh tế Mỹ vẫn vững vàng như một cỗ máy hơi nước. Tỷ lệ thất nghiệp duy trì ở mức thấp nhất trong nửa thế kỷ, tiền lương tăng, thuế giảm, chứng khoán phá hết kỷ lục này đến kỷ lục khác, ông Trump đã chứng minh cho những dự ngôn của những “nhà kinh tế học chống Trump” rằng ông sẽ làm kinh tế Mỹ sụp đổ là những phát ngôn ngông cuồng vô giá trị.

Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung khiến thế giới rơi vào đồ thị hình sin của giá chứng khoán và những tín hiệu nhập nhằng phát ra từ bàn cân não khi Bắc Kinh và Washington đàm phán. Tháng 5/2019, khi Mỹ-Trung sắp sửa đặt bút ký vào một trong những thỏa thuận quan trọng nhất đối với thương mại thế giới thì Trung Quốc đã khiến Trump tức giận quay lưng đi khi đòi hủy bỏ những phần quan trọng mà hai bên đã đạt được trong 10 vòng đàm phán trước đó. Ông Trump nâng thuế từ 10 lên 25% đối với 200 tỷ USD hàng Trung Quốc, đồng thời dọa sẽ áp thuế tất cả phần còn lại, đặt hai nước lên bờ vực của một cuộc chiến kinh tế toàn diện.

Quan hệ cá nhân Trump-Tập có lẽ đã được ông Trump vận dụng để trở thành cứu cánh cho cuộc đàm phán thương mại. Nhưng nay 2 nước đã nhận ra rằng các kỳ vọng trong thỏa thuận bị xé bỏ hồi tháng 5 là quá xa vời, hai bên đã tiến những bước chậm rãi và chắc chắn hơn. Ngày 13/12, Mỹ, Trung tuyên bố hai bên đã đồng thuận về thỏa thuận “giai đoạn một”, một hiệp ước đình chiến lâm thời nhằm giảm nhiệt cuộc chiến và bày tỏ thiện chí đối với đối phương. Trung Quốc giảm thuế và đồng ý mua lượng lớn hàng hóa Mỹ để ông Trump đạt mục tiêu giảm thâm hụt thương mại song phương còn Mỹ thì hủy bỏ kế hoạch tăng thuế và gỡ bỏ một số sắc thuế lên hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, các vấn đề hóc búa trong quan hệ thương mại 2 bên như đánh cắp tài sản trí tuệ, thao túng tiền tệ và trợ cấp công nghiệp vẫn còn bỏ ngỏ và dự kiến các cuộc đàm phán thương mại giai đoạn 2, 3 sẽ không dễ dàng như thế này.