RedBird Capital thâu tóm The Telegraph: Không gian báo chí Anh có bị thu hẹp?

Con đường trước Đại sứ quán Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) tại London từng là nơi người Hoa hải ngoại cất tiếng nói mạnh mẽ. Suốt nhiều thập kỷ, những biểu ngữ và cờ phấp phới nơi đây đã ghi lại mối quan tâm của mọi người đối với tự do, công lý và nỗi khổ đau của quê hương. Có người nhớ rõ khung cảnh ấy — người đông như biển, tiếng hô vang trời; cũng có người than thở rằng, do sự thâm nhập của mặt trận thống nhất của ĐCSTQ, số người tham gia biểu tình ngày càng ít.

Tại cuộc mít-tinh “Tuyên ngôn toàn cầu phản kháng ĐCSTQ” hôm 9/8/2025, nhà văn Mã Kiến nhớ lại rằng từng có tới cả vạn người biểu tình trước sứ quán, nhưng nay nhiều người đã “trở về lo cho cuộc sống của riêng mình”, thậm chí có những nhân vật nổi tiếng trong giới nghệ sĩ chọn quay về Trung Quốc để “kiếm tiền”, rời khỏi hàng ngũ phản kháng ĐCSTQ. Sức nóng trên đường phố đang phai nhạt, không gian dư luận công cộng đang thu hẹp.

Vụ thâu tóm truyền thông bị nghi có liên hệ ĐCSTQ

Sự thay đổi này không chỉ là biểu hiện cảm xúc cá nhân. Một vụ sáp nhập đang lặng lẽ diễn ra trong giới truyền thông Anh cũng đang gây chú ý.

Tháng Năm năm nay, RedBird Capital (Mỹ) tuyên bố chi khoảng 500 triệu bảng để thâu tóm tập đoàn truyền thông Telegraph (Telegraph Media Group) có lịch sử 170 năm, sở hữu The Daily Telegraph và The Sunday Telegraph, đại diện cho các giá trị bảo thủ. Vụ việc đã vấp phải sự phản đối của giới chính trị và các tổ chức xã hội tại Anh.

Một nhóm liên đảng gồm cả Ngài Iain Duncan Smith và Nam tước Alton, cùng 9 tổ chức nhân quyền và tự do ngôn luận, đã gửi thư cho Bộ trưởng Văn hóa Anh Lisa Nandy, kêu gọi ngăn chặn và điều tra thương vụ, vì lo ngại lợi ích công chúng bị tổn hại.

Họ bày tỏ quan ngại về mối quan hệ giữa Chủ tịch RedBird Capital, ông John Thornton, và ĐCSTQ. Ông Thornton là cố vấn cho Quỹ đầu tư quốc gia Trung Quốc (China Investment Corporation) và Chủ tịch Silk Road Finance Corporation — hai cơ quan được coi là kênh mà ĐCSTQ sử dụng để thực hiện ảnh hưởng tài chính.

Trong một bài phát biểu tại Đại học Texas (Mỹ) năm 2023 về quan hệ Trung – Mỹ, ông Thornton từng khuyên quan chức ĐCSTQ rằng nên thông qua việc hợp tác với truyền thông tiếng Anh để định hình “tường thuật quốc tế”.

RedBird cùng IMI lập liên doanh RedBird IMI, đã chi tiền thâu tóm công ty sản xuất phim ảnh lớn tại Anh là All3Media, mở rộng ảnh hưởng trong lĩnh vực sản xuất và phát hành. Điều này có nghĩa là từ “báo giấy” đến “phim ảnh”, từ “tin tức” đến “văn hóa giải trí”, cùng một chuỗi vốn có thể kiểm soát quá trình sản xuất và truyền tải câu chuyện. Nếu phía sau có lợi ích gắn kết với ĐCSTQ, tính độc lập của các báo cáo sẽ khó tránh khỏi bị chi phối bởi lợi ích của nhà đầu tư.

Liệu truyền thông Anh có bị “đỏ hóa”?

Các cơ quan an ninh và tình báo Anh nhiều lần cảnh báo rằng thế lực nước ngoài có thể thông qua đầu tư, dự án văn hóa… để tác động đến chính trị và dư luận. Sự thâm nhập kiểu “nước ấm luộc ếch” này, một khi đi vào lõi của truyền thông, chỉ vài năm cũng đủ để thay đổi nội dung công chúng được thấy và được bàn luận.

Kinh nghiệm của truyền thông Hồng Kông cho thấy, lo ngại này không phải là chuyện viển vông. Từng có thời Hồng Kông là ngọn hải đăng của tự do báo chí tại châu Á, môi trường dư luận cởi mở, đa nguyên. Nhưng trong mười năm qua, ĐCSTQ đã nhanh chóng siết chặt không gian truyền thông thông qua “ba bước”: thâm nhập bằng vốn, tái cấu trúc dư luận, và đàn áp cưỡng bức.

• Năm 2015, Alibaba mua lại South China Morning Post, sau đó số lượng bài về các đề tài nhạy cảm giảm hẳn, sự quan tâm tới Thiên An Môn, Pháp Luân Công và các vấn đề nhân quyền bị làm mờ nhạt;
• Từ 2019 đến 2021, Apple Daily do liên tục đưa tin về phong trào phản đối dẫn độ đã nhiều lần bị cảnh sát Hồng Kông lục soát, phong tỏa tài sản và cuối cùng buộc phải đóng cửa.

Chỉ số tự do báo chí của Hồng Kông từ hạng 18 (năm 2002) rớt xuống hạng 140 (năm 2023) — sự suy giảm này không xảy ra trong một đêm, mà bị bào mòn dần dần bởi quá trình vốn thâu tóm, định hình chủ đề và cưỡng chế đàn áp.

Sự mất mát tự do báo chí thường là vô hình. Bề ngoài tờ báo vẫn xuất bản bình thường, nhưng trần chọn đề tài đã bị vô hình đè thấp, phạm vi có thể đưa tin bị âm thầm giới hạn. Cuối cùng, truyền thông từ chỗ là diễn đàn thảo luận công cộng trở thành cái lọc để sàng chọn dư luận.

Nếu mô hình này được lặp lại ở Anh, tỷ trọng tin tức về nhân quyền ở Hồng Kông, Tân Cương, Tây Tạng sẽ giảm xuống; các phóng sự điều tra về sự can thiệp ở hải ngoại, gián điệp, hay “chiến tranh không giới hạn” của ĐCSTQ cũng có thể bị chịu sự hạn chế.

Trở lại con đường trước Đại sứ quán ĐCSTQ — nơi từng nhộn nhịp. Khi tiếng nói trên đường phố biến mất, và truyền thông cũng không còn đưa tin về các chủ đề liên quan, thì thứ bị thu hẹp không chỉ là quảng trường biểu tình, mà còn là toàn bộ kênh để xã hội tiếp cận sự thật.

Theo Truth Watch UK