Taliban cam kết “hòa bình” và quyền của phụ nữ “theo luật Hồi giáo”

Hôm thứ Ba, Taliban đã tổ chức cuộc họp báo chính thức đầu tiên kể từ khi chiếm giữ Kabul, nói rằng họ muốn có quan hệ hòa bình với các quốc gia khác và sẽ tôn trọng quyền của phụ nữ trong khuôn khổ luật Hồi giáo Sharia hà khắc.

Các thông báo của Taliban, tỏ ra có giọng điệu ôn hòa hơn so với thời thống trị của họ 20 năm trước, được đưa ra khi Hoa Kỳ và các đồng minh phương Tây đang gấp rút sơ tán các nhà ngoại giao và dân thường ra khỏi Afghanistan.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết các chuyến bay quân sự đã sơ tán khoảng 1.100 người Mỹ khỏi Kabul hôm thứ Ba.

Trong buổi họp báo, Taliban cho biết một trong những thủ lĩnh và đồng sáng lập của họ, Mullah Abdul Ghani Baradar, đã trở lại Afghanistan lần đầu tiên sau hơn 10 năm. Baradar bị bắt vào năm 2010, nhưng được ra tù vào năm 2018 theo yêu cầu của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump để ông có thể tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình.

Người phát ngôn chính của phong trào, Zabihullah Mujahid, cho biết: “Chúng tôi không muốn có bất kỳ kẻ thù bên trong hay bên ngoài nào.”

“Phụ nữ sẽ được phép làm việc và học tập một cách tích cực trong xã hội nhưng trong khuôn khổ của đạo Hồi,” ông nói thêm. “Vương quốc Hồi giáo Afghanistan sẵn sàng cung cấp cho phụ nữ môi trường làm việc và học tập, và sự hiện diện của phụ nữ trong các cơ cấu (chính phủ) khác nhau theo luật Hồi giáo phù hợp với các giá trị văn hóa của chúng tôi”.

Mujahid còn cho biết Taliban sẽ không trừng phạt đối với các cựu binh sĩ và quan chức chính phủ, đồng thời sẽ ân xá cho các cựu binh sĩ cũng như các nhà thầu và phiên dịch viên làm việc cho các lực lượng quốc tế.

“Không ai có thể làm hại các bạn, không ai sẽ gõ cửa nhà các bạn”, ông nói và nói thêm rằng có một “sự khác biệt rất lớn” giữa Taliban bây giờ và 20 năm trước.

Ông cũng cho biết các gia đình đang cố gắng chạy trốn khỏi đất nước tại sân bay nên trở về nhà và sẽ không có chuyện gì xảy ra với họ.

Nhưng nhiều người Afghanistan vẫn hoài nghi trước tuyên bố mới này. Nhiều thế hệ lớn tuổi nhớ lại chế độ Hồi giáo khắc nghiệt của Taliban, bao gồm những hạn chế nghiêm ngặt đối với phụ nữ cũng như các hình phạt như cắt cụt chân và hành quyết công khai.

Trong thời kỳ cai trị 1996-2001 của Taliban, theo luật Hồi giáo Sharia, Taliban đã ngăn phụ nữ làm việc. Các cô gái không được phép đến trường và phụ nữ phải mặc những bộ đồ kín mít để ra ngoài với điều kiện có người thân nam giới đi cùng.

Ở bên trong Afghanistan, phụ nữ bày tỏ sự hoài nghi trước tuyên bố của Taliban.

Nhà hoạt động giáo dục Afghanistan Pashtana Durrani, 23 tuổi, cảnh giác với những lời hứa của Taliban. “Hiện tại, họ không làm điều đó”, cô nói với Reuters. Một số phụ nữ đã được lệnh nghỉ việc.

Nhiều cư dân đã ở nhà kể từ khi Taliban chiếm Kabul và vẫn lo sợ sau khi chứng kiến ​​các nhà tù bị bỏ trống và vũ khí bị cướp phá.

Một số người ở Kabul đã cáo buộc rằng các chiến binh đã lập danh sách những người người đã hợp tác với chính phủ và đang tìm kiếm họ từng nhà.

Hôm thứ Hai, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Ned Price cũng thúc giục Taliban thành lập một chính phủ có phụ nữ tham gia, nói thêm rằng Hoa Kỳ sẽ công nhận chính phủ nếu nó tuân theo các cải cách.

Ông trích dẫn một tuyên bố của Liên Hợp Quốc kêu gọi “chấm dứt ngay lập tức mọi hành động thù địch và thành lập một chính phủ mới đoàn kết, bao trùm và có tính đại diện, gồm cả sự tham gia đầy đủ, bình đẳng và có ý nghĩa của phụ nữ.”

Ông Price cho biết Washington sẽ công nhận một chính phủ mới miễn là nó “bảo vệ các quyền, không chứa chấp những kẻ khủng bố và bảo vệ quyền của phụ nữ và trẻ em gái”.

Đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc Linda Thomas-Greenfield nói với MSNBC hôm thứ Ba rằng “Nếu (Taliban) muốn có bất kỳ sự tôn trọng nào, nếu họ muốn được cộng đồng quốc tế công nhận, họ phải rất ý thức về thực tế rằng chúng tôi sẽ theo dõi cách phụ nữ và trẻ em gái và rộng hơn là cộng đồng dân sự được họ đối xử như thế nào.” 

Liên minh châu Âu cho biết họ sẽ chỉ hợp tác với chính phủ Afghanistan sau khi Taliban trở lại nắm quyền nếu họ tôn trọng các quyền cơ bản, bao gồm cả quyền của phụ nữ.

Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc sẽ tổ chức một phiên họp đặc biệt tại Geneva vào tuần tới để giải quyết “những lo ngại nghiêm trọng về nhân quyền” sau khi Taliban tiếp quản, một tuyên bố của Liên Hợp Quốc cho biết.

Ramiz Alakbarov, điều phối viên nhân đạo của Liên Hợp Quốc về Afghanistan, nói với Reuters trong một cuộc phỏng vấn rằng Taliban đã đảm bảo với Liên Hợp Quốc rằng tổ chức quốc tế này có thể tiếp tục các công việc nhân đạo ở Afghanistan.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết Taliban nên cho phép tất cả những người muốn rời khỏi Afghanistan được rời khỏi Afghanistan an toàn. Ông cũng cảnh báo rằng liên minh có thể tấn công nếu quốc gia này một lần nữa trở thành nơi sinh sôi của chủ nghĩa khủng bố.

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Anh Boris Johnson cho biết họ đã đồng ý tổ chức một cuộc họp trực tuyến của nhóm G7 vào tuần tới để thảo luận về chiến lược và cách tiếp cận chung đối với Afghanistan. 

Sau sự sụp đổ của Kabul, xếp hạng chấp thuận của ông Biden giảm 7 điểm phần trăm xuống 46% – mức thấp nhất trong nhiệm kỳ tổng thống kéo dài bảy tháng của ông, theo một cuộc thăm dò của Reuters/Ipsos được thực hiện vào thứ Hai. 

Washington đang ngăn chặn Taliban tiếp cận bất kỳ quỹ nào của chính phủ Afghanistan được giữ tại Hoa Kỳ, bao gồm khoảng 1,3 tỷ USD dự trữ vàng tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, một quan chức chính quyền Biden cho biết.

Trong khi đó, sân bay quốc tế của Kabul đã mở cửa trở lại vào thứ Ba cho các chuyến bay sơ tán quân sự dưới sự giám sát của quân đội Hoa Kỳ.

Tất cả các chuyến bay đã bị đình chỉ hôm thứ Hai khi hàng nghìn người đổ xô đến sân bay, tuyệt vọng rời khỏi đất nước. Trong những cảnh gây sốc được ghi lại trên video, một số người đã bám vào một chiếc máy bay quân sự khi nó cất cánh và sau đó rơi xuống đất tử vong. Các quan chức Mỹ cho biết ít nhất 7 người chết trong vụ hỗn loạn.

Lê Xuân (theo Reuters, NY Post)

Xem thêm: