Taliban kỷ niệm 2 năm nắm quyền ở Afghanistan; Trung Quốc chúc mừng

Taliban Afghanistan đã đánh dấu hai năm ngày trở lại nắm quyền ở Afghanistan vào thứ Ba, kỷ niệm việc họ tiếp quản Kabul và thiết lập những gì họ nói là an ninh trên toàn quốc theo hệ thống Hồi giáo, Reuters đưa tin.

Sau một cuộc tấn công chớp nhoáng khi các lực lượng nước ngoài do Hoa Kỳ lãnh đạo rút lui sau 20 năm, Taliban đã tiến vào và chiếm thủ đô ngày 15 tháng 8 năm 2021. Trong khi đó, lực lượng an ninh Afghanistan, được thành lập với sự hỗ trợ của phương Tây trong nhiều năm, đã tan rã, còn Tổng thống Ashraf Ghani phải bỏ trốn.

Người phát ngôn của Taliban, Zabihullah Mujahid, cho biết trong một tuyên bố: “Nhân dịp kỷ niệm 2 năm cuộc chinh phục Kabul, chúng tôi muốn chúc mừng quốc gia mujahid (thánh chiến binh) Afghanistan và yêu cầu họ cảm ơn Đấng Allah toàn năng vì chiến thắng vĩ đại này”.

An ninh đã được thắt chặt ở thủ đô vào thứ Ba khi lễ kỷ niệm diễn ra. Các chiến binh Taliban, những người ủng hộ và một số cư dân Kabul tụ tập trên đường phố và các phương tiện di chuyển chậm trong các cuộc diễu hành không chính thức mang theo binh lính và trẻ em vẫy cờ đen trắng.

Afghanistan đang tận hưởng hòa bình chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ nhưng Liên Hợp Quốc cho biết đã có hàng chục vụ tấn công nhằm vào dân thường, một số do Nhà nước Hồi giáo (IS) – đối thủ của Taliban – nhận trách nhiệm.

Đối với nhiều phụ nữ, những người được hưởng nhiều quyền và tự do trong suốt hai thập kỷ dưới sự cai trị của các chính phủ do phương Tây hậu thuẫn, hoàn cảnh của họ trở nên thảm khốc kể từ khi Taliban quay trở lại.

“Đã hai năm kể từ khi Taliban nắm quyền ở Afghanistan. Hai năm đã đảo lộn cuộc sống của phụ nữ và trẻ em gái Afghanistan, quyền và tương lai của họ”, bà Amina Mohammed, phó tổng thư ký Liên Hợp Quốc, cho biết trong một tuyên bố.

Các bé gái trên 12 tuổi hầu như không được đến lớp kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền. Đối với nhiều chính phủ phương Tây, lệnh cấm này là một trở ngại lớn đối với bất kỳ hy vọng nào cho sự công nhận chính thức của chính quyền Taliban.

Taliban cũng đã ngăn hầu hết các nhân viên nữ Afghanistan làm việc tại các cơ quan viện trợ, đóng cửa các thẩm mỹ viện, cấm phụ nữ đến công viên và hạn chế đi lại đối với phụ nữ khi không có người giám hộ là nam giới. .

Báo chí, từng nở rộ trong hai thập kỷ dưới sự cai trị của các chính phủ được phương Tây hậu thuẫn, đã bị đàn áp đáng kể.

Việc giam giữ các nhân viên truyền thông và các nhà hoạt động xã hội dân sự, bao gồm cả người ủng hộ giáo dục nổi tiếng Matiullah Wesa, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo của các nhóm nhân quyền.

Về mặt tích cực, nạn tham nhũng bùng nổ khi tiền phương Tây đổ vào trong nhiều năm sau khi Taliban bị lật đổ vào năm 2001, đã giảm bớt, theo đại diện đặc biệt của Liên Hợp Quốc.

Cũng có những dấu hiệu cho thấy lệnh cấm trồng ma tuý của Taliban đã làm giảm đáng kể việc sản xuất thuốc phiện ở nơi từng là nguồn cung cấp thuốc phiện lớn nhất thế giới trong nhiều năm.

Taliban sẽ hy vọng tiến trình này sẽ giúp mang lại sự công nhận của nước ngoài và dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, đồng thời giải phóng khoảng 7 tỷ USD tài sản của ngân hàng trung ương bị đóng băng tại Ngân hàng Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ ở New York vào năm 2021.

Viện trợ sụt giảm đã khiến cơ hội việc làm bị thu hẹp và Liên Hợp Quốc ước tính hơn 2/3 dân số cần viện trợ nhân đạo để tồn tại.

Trung Quốc chúc mừng Taliban: “Thành tích lịch sử”

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã chúc mừng kỷ niệm hai năm ngày Taliban tiếp quản Afghanistan hôm thứ Ba, ca ngợi việc này là “một thành tựu lịch sử” và ghi nhận Taliban vì đã “chống tham nhũng” và “cải thiện sinh kế của người dân”.

Trong khi không có chính phủ nào chính thức công nhận Taliban là chính phủ chính thức của Afghanistan trong hai năm, một số bên đã định danh những kẻ cai trị mới của đất nước là chính phủ “lâm thời”. Đảng Cộng sản Trung Quốc là một trong những bên đầu tiên làm như vậy và đã ăn mừng sự trở lại nắm quyền của Taliban gần như ngay lập tức sau khi nó xảy ra, ca ngợi “ngày nắng đẹp ở Kabul” thông qua các cơ quan tuyên truyền của chính phủ.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã chia sẻ quan điểm tích cực tương tự đối với nhóm khủng bố Hồi giáo cực đoan trong các nhận xét trong cuộc họp giao ban thường kỳ hôm thứ Ba.

“Hai năm trôi qua, với sự hỗ trợ tích cực của các nước láng giềng của Afghanistan và các quốc gia khác trong khu vực, quá trình chuyển đổi ở Afghanistan nhìn chung đã ổn định và tương lai của quốc gia nằm trong tay người dân – một thành tựu lịch sử,” người phát ngôn Uông Văn Bân nói với các phóng viên. “Chính phủ lâm thời [Taliban] đã thực hiện một số biện pháp thiết thực để phục hồi nền kinh tế, cải thiện sinh kế của người dân, cấm ma túy, chống tham nhũng và bảo vệ an ninh.”

Ông Uông mô tả việc Taliban trở lại nắm quyền là “một thất bại về quân sự, chính trị và chống khủng bố của Hoa Kỳ ở Afghanistan,” mặc dù ông không mô tả Taliban là một nhóm khủng bố. Ông cũng lên án Hoa Kỳ vì đã để cho dân thường Afghanistan phải chịu đau khổ bằng cách cắt viện trợ từng được cung cấp cho chính phủ của Ghani.

Ngoài việc lên án Washington, ông Uông tuyên bố rằng Trung Quốc là một nhà tài trợ đáng kể cho nước này.

“Trong hai năm qua, người dân Trung Quốc đã quan tâm đến sinh kế, sự an toàn và tương lai của người dân Afghanistan,” ông nói, nêu thành tích về việc nhập khẩu hạt thông và được cho là đã giúp “Afghanistan nâng cao năng lực phát triển tự định hướng”.

Đảng Cộng sản Trung Quốc đã tập trung nhiều nỗ lực của mình trong hai năm qua vào việc tăng cường quan hệ kinh doanh với Taliban. Truyền thông nhà nước Trung Quốc tuyên bố Trung Quốc là “người chiến thắng thực sự” sau sự sụp đổ của Kabul ngay sau đó và lớn tiếng bày tỏ sự quan tâm đến sự giàu có về khoáng sản của Afghanistan, bao gồm cả khoáng sản đất hiếm chưa được khai thác có khả năng lên tới 3 nghìn tỷ đô la. Taliban nhanh chóng chào đón các doanh nhân Trung Quốc đến nước này và bắt đầu công bố các thỏa thuận xây dựng nhà máy và xử lý các dự án cơ sở hạ tầng chung.

“Chúng tôi đã đến Trung Quốc nhiều lần và chúng tôi có quan hệ tốt với họ,” Suhail Shaheen, phát ngôn viên của Taliban, hiện là đại diện tại Liên Hợp Quốc, cho biết vào tháng 7 năm 2021, ngay trước khi tiếp quản đất nước. “Trung Quốc là một quốc gia thân thiện mà chúng tôi hoan nghênh để tái thiết và phát triển Afghanistan.”

Vào tháng 5, Taliban chính thức tham gia Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI), một kế hoạch của Trung Quốc, trong đó Bắc Kinh cung cấp các khoản vay cắt cổ cho các nước nghèo, sau đó sử dụng để làm xói mòn chủ quyền của các quốc gia đó. Các khoản vay BRI được dùng để trả cho Trung Quốc xây dựng các dự án cơ sở hạ tầng mà các quốc gia khác không có khả năng chi trả, nhưng một số lượng lớn các dự án đó đã không thành hiện thực ở nhiều quốc gia mục tiêu của BRI.

Hôm thứ Hai, một quan chức cấp cao tại “Bộ Nội vụ” của Taliban đã gặp đại diện của tập đoàn viễn thông Trung Quốc Huawei, được cho là để thảo luận về việc xây dựng một bộ máy an ninh toàn diện trong nước nhằm cho phép Taliban đàn áp công dân hiệu quả hơn.

Xuân Lan (t/h)