Thêm 4 trường hợp sinh viên Trung Quốc đến Mỹ bị thẩm vấn và trục xuất

Trong bối cảnh quan hệ Trung-Mỹ ngày càng trở nên căng thẳng và mối đe dọa xâm nhập của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đối với Mỹ ngày càng gia tăng, vấn đề nhập cảnh từ Trung Quốc là tâm điểm của Hải quan Mỹ. Mới đây, tin 4 sinh viên Trung Quốc bị thẩm vấn và trục xuất lại trở thành tâm điểm. Truyền thông Trung Quốc cũng đề cập vấn đề này, cho hay 3 người đã bị trục xuất về nước.

Tờ China Daily của Trung Quốc đưa tin vào ngày 22/6 rằng 4 sinh viên Trung Quốc đến Mỹ để học tập và tham dự các hội nghị học thuật gần đây đã bị thẩm vấn tại Hải quan Mỹ, theo đó Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP) đã đưa họ đi thẩm vấn hơn 10 giờ, họ bị thẩm vấn về tình trạng cá nhân và gia đình, việc học tập và thực tập tại Mỹ, liệu họ có phải là đảng viên ĐCSTQ hay không và liệu họ có hợp tác với chính quyền Trung Quốc hay không…

Nguồn tin cho biết cơ quan chức năng Mỹ đặc biệt quan tâm đến bối cảnh đảng viên, vấn đề chính trị và nền tảng nghiên cứu khoa học liên quan đến ngành máy tính của họ. Được biết họ đều có nền tảng khoa học và kỹ thuật, trong đó có 2 người có nghiên cứu liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI).

Tờ China Daily cáo buộc các quan chức thực thi pháp luật Mỹ đã “giữ sản phẩm điện tử của 1 người và buộc 3 người khác về nước”. Ngoài ra, Mỹ cũng từ chối cho 2 người liên quan liên lạc với người thân, bạn bè, khiến một người mất liên lạc hơn 30 tiếng.

Trong những năm gần đây, khi quan hệ Trung-Mỹ tiếp tục căng thẳng, cộng thêm vấn đề sinh viên và học giả Trung Quốc bị cáo buộc hoạt động tình báo hoặc có vấn đề là người của ĐCSTQ, nhà chức trách Mỹ ngày càng cảnh giác, và những người Trung Quốc đến Mỹ đã trở thành trọng tâm của Hải quan Mỹ.

Bloomberg đưa tin vào tháng 5 năm nay rằng kể từ đầu năm nay đã hơn 20 sinh viên Trung Quốc phải chịu các cuộc thẩm vấn kéo dài khi vào Mỹ. Hầu hết các mối quan tâm nghiên cứu của sinh viên Trung Quốc này bao gồm các lĩnh vực nhạy cảm như AI, khoa học thông tin, an ninh mạng, kỹ thuật điện, kỹ thuật phần mềm. Khi thẩm vấn, họ phải xuất trình điện thoại di động, máy tính và các thiết bị điện tử cầm tay khác. Sau đó, thị thực sinh viên của họ bị hủy bỏ và họ được thông báo rằng họ sẽ không được phép vào Mỹ trong 5 năm. Những sinh viên này đang theo học tại các trường đại học lớn có uy tín tại Mỹ: bao gồm Đại học Yale, Đại học Johns Hopkins, Đại học Virginia…

Theo Đài VOA Mỹ, số liệu thống kê cho thấy hiện có gần 300.000 sinh viên Trung Quốc đang theo học tại các trường cao đẳng và đại học Mỹ. Kể từ tháng 11 năm ngoái đến nay có ít nhất 20 sinh viên Trung Quốc đã bị trục xuất tại hải quan Mỹ. Nhà nghiên cứu Matthew Brazil tại Jamestown Foundation – một tổ chức cố vấn quốc phòng ở Washington, đồng thời là đồng tác giả cuốn sách “Gián điệp Cộng sản Trung Quốc: Sơ lược về tình báo” (Chinese Communist Espionage：An Intelligence Primer), thẳng thắn nói rằng mặc dù ông không loại trừ khả năng có thể xảy ra lỗi hệ thống, nhưng đại đa số các trường hợp bị cấm nhập cảnh vào Mỹ là có vấn đề.

Ông nói lý do khiến Hải quan Mỹ chặn người nhập cư để thẩm vấn thường là do lý lịch thực tế của họ không phù hợp với nội dung đơn xin thị thực. Như thường lệ, ĐCSTQ sẽ chỉ đưa ra những nhận xét giận dữ mà không nêu rõ tình trạng của những sinh viên bị từ chối nhập cảnh này, có nghĩa là có những lo ngại về an ninh không chỉ đối với Mỹ mà còn đối với cả Trung Quốc. “Theo quan điểm của tôi, Mỹ có đủ lý do để cấm nhập cảnh đối với những ứng viên cụ thể này”, ông chia sẻ.

Vào tháng 5/2020, Tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Trump đã ban hành Sắc lệnh 10043, cấm sinh viên và học giả Trung Quốc có liên quan đến quân đội của ĐCSTQ và có thị thực F (thị thực sinh viên) và thị thực J (thị thực học giả trao đổi) vào Mỹ. Vào ngày 3/12 cùng năm, Bộ Ngoại giao Mỹ đã ban hành các quy định mới hạn chế các thành viên của ĐCSTQ và các thành viên gia đình trực tiếp của họ đến Mỹ.

Sắc lệnh 10043 trao cho Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ quyền từ chối nhập cảnh đối với các nghiên cứu sinh và học giả Trung Quốc học sau tiến sĩ. Chính quyền đương nhiệm Tổng thống Biden tiếp tục sắc lệnh này sau khi nhậm chức. Bộ Ngoại giao Mỹ cấp thị thực cho phép người nước ngoài đến Mỹ, nhưng nhân viên Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ có quyền quyết định ai sẽ được nhập cảnh Mỹ.