‘Thiên đường tị nạn’ Canada và vấn đề nhập cư trái phép

Tính đến nay, tổng số dân tị nạn trên toàn thế giới ước tính trên 50 triệu người. Người Canada rất tự hào về các chương trình liên quan đến người nhập cư, trong đó phải kể đến việc đất nước này đã tiếp nhận tới 40.000 người Syria từ cuối năm 2015. Hai trong số bốn vị cựu Toàn quyền và ngài Bộ trưởng Nhập cư đương nhiệm Ahmed Hussein cũng từng là dân tị nạn.

Tổng thư ký mới của Liên hiệp quốc, Antonio Guterres đã nhận xét về thế giới giai đoạn sau năm 2012: “Chúng ta đang chứng kiến sự hiện hữu những khoản chi phí khổng lồ vì không chấm dứt được chiến tranh, không giải quyết hoặc ngăn ngừa xung đột…Nền hòa bình trên thế giới đang bị đe dọa nghiêm trọng. Những hoạt động nhân đạo chỉ có thể góp phần giảm nhẹ thiệt hại, nhưng các giải pháp chính trị là thực sự cần thiết. Nếu không đưa ra được các giải pháp tốt, mức độ báo động của xung đột và sự khốn cùng trên diện rộng…được phản ánh qua số người di cư tăng nhanh sẽ vẫn tiếp diễn.”

Trong khi mục tiêu chính của Cao ủy Liên hiệp quốc về người tị nạn (UNHCR) là để bảo vệ quyền và lợi ích của người tị nạn, mục đích cuối cùng là giúp đưa ra các giải pháp lâu dài cho họ xây dựng lại cuộc sống. Đối với hàng triệu người xin tị nạn và số lượng còn lớn hơn những người di cư nội địa, những giải pháp mang tính căn cơ lâu bền vẫn chưa thấy đâu cả.

Nếu nhiều hơn người dân của các quốc gia thịnh vượng trên thế giới có thể tự đặt mình vào tình huống của những trẻ em và phụ nữ người Syria bị bỏ rơi, hoặc những phụ nữ Kitô giáo và người Yazidi bị IS bắt, hãm hiếp, đánh đập, và mua bán trong các chợ nô lệ, chúng ta có thể thực sự hiểu rõ hơn những đau thương họ trải qua. Sự cùng cực tương tự như vậy cũng đang xảy ra ở nhiều quốc gia khác ngoài Syria. Hiện nay, hơn 20 triệu cư dân của bốn nước châu Phi đang phải đối mặt với nạn đói.

Luật sư nhân quyền Amal Clooney và Nadia Murad – một nạn nhân người Yazidi bị IS bắt làm nô lệ năm 2014, tuần trước đã công kích sự thất bại của Liên hiệp quốc (UN) trong việc đưa các tay súng cực đoan IS ra công lý. Trong một bài phát biểu ở New York, Clooney thay mặt cho nạn nhân người Yazidi tuyên bố rằng: “Đừng để điều này trở thành một vụ [diệt chủng] Rwanda khác, nơi chúng ta đã phải hối tiếc vì làm quá ít và quá muộn“.

Bộ trưởng Nhập cư Canada, ông Hussein bổ sung thêm quan điểm cá nhân: “Chúng ta đang ở vào thời điểm lịch sử khi nhiều quốc gia đang lựa chọn đóng cửa biên giới với con người, ý tưởng và cách nghĩ mới. Các nước khác có quyền chủ quyền của họ để làm những gì họ muốn với chính sách của họ. Nhưng ở Canada, chúng ta đã có một sự lựa chọn khác. “

Một nghiên cứu cách đây vài năm của Viện Nghiên cứu chính sách công Canada đã chỉ ra rằng đa số người Canada vẫn tiếp tục ủng hộ mức nhập cư cao. Họ tự hào về chủ nghĩa đa văn hóa và có niềm tin rằng những người mới đến sẽ đem lại lợi ích cho nền kinh tế đất nước. Tuy nhiên, người Canada cũng biểu lộ rõ thái độ tiêu cực đối với những người nhập cư bất hợp pháp và có quan ngại lớn về những thanh niên và người trưởng thành bị nhóm khủng bố Hồi giáo cực đoan IS tẩy não, hay những nhóm cực đoan khác với âm mưu gây ra khủng bố trên toàn cầu.

Nhiều năm qua, Canada vẫn dành ưu tiên nhập cư đối với những di dân có khả năng đóng góp cho nền kinh tế của họ. Canada áp dụng một chương trình đo lường khả năng của người xin nhập tịch, trong đó họ yêu cầu người tham gia phải đạt được 67 trong tổng 100 điểm trong sáu hạng mục gồm: giáo dục, kinh nghiệm làm việc, ngôn ngữ, tuổi tác, công việc đã chuẩn bị tại Canada, và khả năng thích ứng. Hàng ngàn người có kỹ năng tốt đã tới Canada thông qua chương trình này.

Trong bài phát biểu gần đây của mình trước Quốc hội Hoa Kỳ, Tổng thống Donald Trump đã thừa nhận mô hình nhập cư của Canada là đáng để học hỏi. Ông bày tỏ mong muốn chuyển từ “hệ thống nhập cư có kỹ năng thấp hiện nay sang hệ thống dựa trên thành tích ” giống như đang tồn tại ở Canada hay Úc.

Trong gần hai tháng đầu năm 2017, viên chức Canada đã giải quyết tới gần 4.000 trường hợp xin tị nạn, nhập cảnh từ Hoa Kỳ, trong khi cùng kỳ năm 2016 con số này chỉ là 2.500. Trong số đó, Bộ trưởng Hussein đã lưu ý rằng có một số người là có “thị thực Mỹ hợp lệ.”

Nhiều người Canada nghĩ rằng số lượng người di cư đến sẽ tăng trên khắp đất nước của họ, đặc biệt khi chính quyền của ông Trump dường như vẫn quyết tâm tiếp tục gây khó dễ cho dân tị nạn và người nhập cư đến Hoa Kỳ.

Luật sư Canada chuyên về vấn đề nhập cư, Andy Semotiuk nói: “Lý do tồn tại danh sách dày đặc dân nhập cư bất hợp pháp này là vì sự bất lực của chúng ta trong việc tạo thuận lợi cho những người tuân thủ luật nhập cư của Canada và gây khó hơn cho những ai không tuân thủ luật nhập cư Canada. Quá trình xin được giấy phép làm việc ở Canada hiện nay không dễ và do đó vô ý gây bất lợi cho những người muốn tuân thủ luật, trong khi những kẻ đến bất hợp pháp lại hưởng lợi.”

Cả Canada và Hoa Kỳ đều là các quốc gia có cơ cấu dân số đa dạng gồm cả dân bản địa, người nhập cư và người tị nạn. Không quốc gia nào nên quay lưng lại với thực tế này trong giai đoạn quốc tế hỗn loạn như hiện nay. Trên thực tế, nhiều công dân Canada đến Canada trước năm 2001 sẽ không được chấp thuận nếu chiểu theo phương thức xét tiêu chuẩn nhập cư tập trung vào yếu tố kinh tế như hiện nay. Chiểu theo cách nghĩ này, người dân Canada dễ hiểu được tình huống của những người được gọi là người nhập cư trái phép, phần lớn giống như họ trước đây – những người mới đến mà không có nguồn tài chính hoặc giáo dục để được coi là di dân kinh tế.

Tác giả: David Kilgour, luật sư nhân quyền, là dân biểu Canada trong gần 27 năm. Ông từng phục vụ với vai trò Thư ký Ngoại giao về vấn đề Châu Phi, Mỹ Latin và Châu Á – Thái Bình Dương. Ông là đồng tác giả cả cuốn sách “Thu hoạch đẫm máu: Mổ cướp nội tạng Pháp Luân Công”, trong đó lên án cuộc đàn áp phi nhân tính đang diễn ra ở Trung Quốc.

Quan điểm trong bài viết là của tác giả, không nhất định phản ánh quan điểm của tờ báo. 

Minh Tâm dịch

Xem thêm: