Tòa án Tối cao bang Delaware khôi phục gói lương thưởng lên tới 150 tỷ USD của Elon Musk

Tòa án Tối cao bang Delaware (Delaware Supreme Court) của Mỹ hôm thứ Sáu (19/12) phán quyết khôi phục lại gói lương thưởng năm 2018 của Elon Musk tại Tesla. Gói này từng có lúc trị giá 56 tỷ USD, nay ước tính vào khoảng từ 139 tỷ đến 150 tỷ USD. Phán quyết này khép lại vụ kiện tụng kéo dài nhiều năm.

Tòa án Tối cao Delaware đã lật lại phán quyết năm 2024 của tòa cấp dưới vốn hủy bỏ gói lương thưởng nói trên, cho rằng việc hủy bỏ hoàn toàn là không thích đáng, sẽ khiến quãng thời gian 6 năm cùng công sức mà Musk bỏ ra hoàn toàn không được bồi hoàn.

Theo tường thuật hôm thứ Sáu của tờ Financial Times, bản ý kiến của tòa cho biết, tuy kế hoạch mà hội đồng quản trị Tesla phê chuẩn năm 2018 – trong đó trao cho ông Musk quyền nhận hàng trăm triệu cổ phiếu – có những điểm không phù hợp, nhưng việc rút lại toàn bộ kế hoạch đó không phải là biện pháp khắc phục thích hợp. Kế hoạch này quy định chỉ khi Tesla dưới sự lãnh đạo của ông Musk đạt được hàng loạt cột mốc vận hành và tài chính, thì ông Musk mới có thể nhận được khoản thù lao tương ứng.

Tòa nhấn mạnh rằng ông Musk đã thực hiện đầy đủ các điều khoản trong thỏa thuận; trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2024, giá trị thị trường của Tesla đã tăng vọt và vượt mốc 1.000 tỷ USD, và các cổ đông đã được hưởng lợi từ đó.

Đầu năm 2024, Thẩm phán Kathaleen McCormick của Tòa Chancery bang Delaware (Delaware Court of Chancery), tòa án cấp thấp hơn, từng ra phán quyết cho rằng quy trình phê chuẩn gói lương thưởng của ông Musk có khuyết điểm, vì các thành viên hội đồng quản trị có quan hệ cá nhân và nghề nghiệp mật thiết với ông Musk, và ông Musk là người đóng vai trò chủ đạo trong việc xây dựng kế hoạch lương thưởng.

Bà Kathaleen McCormick gọi ông Musk là điển hình của mẫu “CEO siêu sao”. Ngay cả khi các cổ đông trong cuộc bỏ phiếu tháng 6/2024 với hơn 70% phiếu ủng hộ đã một lần nữa thông qua gói lương thưởng này, nhưng vào tháng 12/2024, bà McCormick vẫn phán quyết rằng kết quả bỏ phiếu lần hai không thể đảo ngược phán quyết trước đó của bà.

Tòa Tối cao Delaware cho rằng, việc hủy bỏ gói lương thưởng của ông Musk rồi chỉ tuyên cho nguyên đơn khoản bồi thường mang tính tượng trưng 1 USD là một phán quyết quá mức cực đoan.

Nguyên đơn trong vụ án là cổ đông Tesla Richard Tornetta. Khi đệ đơn khởi kiện vào năm 2018, ông chỉ nắm giữ 9 cổ phiếu Tesla.  Về chi phí kiện tụng, tòa án cuối cùng phán quyết đội ngũ luật sư của nguyên đơn Richard Tornetta được hưởng 54,5 triệu USD tiền phí luật sư, thấp hơn rất nhiều so với yêu cầu ban đầu của họ là số cổ phiếu Tesla trị giá 7 tỷ USD, và cũng thấp hơn mức 345 triệu USD mà tòa cấp dưới từng đề nghị trước đó.

Gói lương thưởng được khôi phục liên quan đến khoảng 303 triệu cổ phiếu (sau điều chỉnh tách cổ phiếu). Tòa xác nhận rằng hội đồng quản trị đã vi phạm nghĩa vụ của mình, song cũng khẳng định thực tế các cổ đông đã hưởng lợi từ những nỗ lực làm việc của ông Musk là điều không thể tranh cãi.

Tháng Mười Một vừa qua, tại đại hội cổ đông thường niên tổ chức ở Austin, Texas, cổ đông Tesla đã thông qua một gói lương thưởng mới, theo đó nếu tất cả các điều kiện đều đạt, tổng giá trị thù lao dành cho ông Musk có thể lên tới 1.000 tỷ USD. Gói này yêu cầu ông phải đạt các mục tiêu về phát triển sản phẩm cũng như đưa giá trị công ty tăng lên mức 8.500 tỷ USD. Hội đồng quản trị Tesla đã tuyên bố rằng nếu Tòa Tối cao khôi phục gói lương thưởng năm 2018, họ sẽ rút lại gói lương thưởng mới này.

Sau phán quyết ban đầu bất lợi cho ông Musk, Delaware – nơi đăng ký của đa số các tập đoàn niêm yết lớn của Mỹ – đã siết chặt luật công ty, khiến việc cổ đông khởi kiện tương tự trở nên khó khăn hơn.

Đối với bang Delaware, vụ kiện này từng châm ngòi cho một làn sóng doanh nghiệp rời đi, trong đó có các công ty như Dropbox, Roblox, The Trade Desk và Coinbase chuyển đăng ký sang Nevada hoặc Texas. Trong thời gian đó, Tesla đã chuyển nơi đăng ký pháp lý sang bang Texas. Dù phán quyết lần này của Tòa án Tối cao phần nào vớt vát lại danh tiếng, vị thế thống trị của Delaware với tư cách là nơi đăng ký ưa thích của các công ty niêm yết Mỹ đã chịu một mức độ thách thức nhất định.

Đối với nhà đầu tư, hiệu ứng pha loãng của gói lương thưởng này từ lâu đã được phản ánh vào giá cổ phiếu, nên việc khôi phục lần này sẽ không mang lại cú sốc lớn mới, trái lại còn củng cố văn hóa đãi ngộ gắn chặt với hiệu quả hoạt động.

Trí Đạt (t/h)